Jakue V.a Estuardo
(
ingelesez
:
James V of Scotland
,
Eskoziako gaeleraz
:
Seumas V, Righ Alba
;
Linlithgow jauregia
,
Eskozia
,
1512ko
apirilaren 10a
-
Falkland jauregia
,
Fife
,
Eskozia
,
1542ko
abenduaren 14a
)
Eskoziako Erresumako
errege
bat izan zen.
Bere erregealdian,
Ingalaterrako Henrike VIII.a
osabarekin liskartu, erresuma horrekin bakea hautsi, eta Erromako Elizarekin bat egin zuen. Berak bultzatutako politika- eta ekonomia-arloko ekintzek Eskoziako gizartea asaldatu zuten eta, horrek hauspotuta, kristautasuneko
ideia erreformistak
zabaldu ziren bertan.
Jakue IV.a Estuardoren
seme nagusia zen, eta 17 hilebete baino ez zituela bihurtu zen Eskoziako errege. Stirlingeko Gazteluko Errege Kaperan koroatu zuten 1513ko irailaren 21ean.
Eskoziako zaindariek
agindu zuten Eskozian bera adin txikikoa zen artean: Eliza eta handikiak bere ingurura interesatu ziren, elkarrekin ika-mikatuz gaztetxoaren gaineko kontrola eskuratzeko. Jaiotza urteko abuzturako,
Margarita Tudor
amak
John Estuardo, 2. Albanyko dukea
ren eskuetan utzi zuen Jakue semea.
[1]
Errege gisa, ez zuen lan erraza izan aitaren itzal luzea gainetik kentzeko, baina buru argiz jokatu zuen agintean, betiere eskoziar handikiekin zuhur eta trebeziaz jokatuz. Jende arruntarekin nahasteko ohitura bat ere bazuen:
Stirling
eko Ballengeich auzora jaitsi eta bertako tabernetara sartzen zen kaleko mozorrotuta; solasean aritu eta musika entzuten zuen bertan. Horregatik, "Ballengeicheko gizon ona" ezizena jarri zioten.
[2]
Horrek, baina, ez zuen eragotzi eraikuntza eta arkitektura lan dotoretan gastu handiak egitea, bere aitak hasitako bidetik. Nagusiena
Stirlingeko gaztelu
ko
Pizkunde
ko jauregi itzela izan zen, orduko
Britainia Handia
n parerik gabea;
[2]
izan ere, zergetan jasotako diru gehiena gaztelu garrantzitsuak gotortu eta dotoretzeko erabili zuen, hala Stirling, Falkland edo
Linlithgow jauregia
k.
Erregealdian egin zuen lehen ekintza Douglas familiaren
Tantallon gaztelua
setiatzea izan zen eta, hartara, aspalditik
Estuardotarrei
itzal egindako leinuaren gainean bere agintaritza berrestea. 1295ko
Auld Alliance
itunak eskatzen zuen erregeak emazte frantsesa izan behar zuen bezala, 1537ko urtarrilaren 1ean,
Magdalena Valoiskoarekin
ezkondu zen,
Frantziako Frantzisko I.a
erregearen alaba. Haren osaba
Ingalaterrako Henrike VIII.ak
ez zuen ezkutatzen bere alaba Maria Jakuerekin ezkontzeko zuen asmoa eta, beraz, Magdalena frantsesarekin ezkontzean, bizkarra eman zion, eta Frantziarekin aliatu, Ingalaterraren etsaiarekin.
[2]
Magdalena, baina, Eskoziara heldu eta hilabete gutxiren buruan hil zen, eta Jakue alargunak berriz bilatu zuen ezkongaia Frantzian.
Maria Guise-Lorrenakoarekin
ezkondu zen orduan, emakume sendo, adimentsua eta Henrike VIII.ak emazte hartzeko bilatutakoa; beraz, iraingarria izan zen errege ingelesarentzat. Aitak bezala, Jakue V.ak sasiko seme-alaba ugari izan zituen, eta erresumako posizio desberdinetan jarri zituen, goi-mailako posizioetan. Mariarekin bi seme izan zituen, baina biak ere jaio eta oso gutxira hil ziren.
[3]
Erregea seme oinordekorik gabe geratu zen harrezkero eta, urte horretan bertan, bere ama
Margarita Tudor
hil egin zen.
Ingalaterrarekiko
lotura guztiak hautsiak ziren, eta berriz piztu zen Eskoziaren eta hegoaldeko erresuma mugakidearen arteko tentsioa. Jakue Ingalaterrara oldartu zen bere armadarekin, baina oraingoan, bere aitarekin gertatu bezala, ingelesak atera ziren garaile
Solway Mosseko guduan
1542ko azaroaren 24an, baita hainbat eskoziar noble preso erori ere. Jakue etsipenak jota itzuli zen Falkland jauregira eta, bertan, disenteriak edo kolerak jota hil, abenduaren 15ean. Artean, bere beste haur baten jaiotza ikusi ahal izan zuen, baina emakumezkoa, eta ez bere oinordetzak premiaz behar zuen semea:
Maria Estuardo
, oinordekoa.
[4]
Jakue V.a eta Maria Guisekoa
Katalina Aragoikoa
rekin zuen ezkontza bertan behera uzteko, Ingalaterrako Henrike VIII.ak bere agintea harrotu zuen Erromaren boterearen gainetik, eta Jakue V.a ilobari presioa egiten hasi zitzaion berdina egin zezan. Eskoziar erregeak, ordea, beste asmo batzuk zituen:
Erroma
buru-belarri saiatu zen Eskoziaren leialtasuna mantentzen, eta Jakue V.a, premia hori ikusita, ordaina eskatzen hasi zen haren truke, ordain ekonomikoa; ondorioz, Eskoziako Eliza erakundeak estutu zituen ordain ziezaioten, eta hauek, berriz, beren lursailetako maizterrak hertsatu zituzten, errentak garestituz eta, ahal zutenei, zerga zuzena ere ezarriz.
Horrek segurtasun-eza eta asaldura zabaldu zituen. Erromarekiko obedientziaren pean jarraitzeko Jakue V.ak
Eliza
erakundeei ezarritako zerga politika berria ezin bestekoa izan zen sinestun ugari sumintzeko.
[5]
Herri xeheak, gainera, elizgizon haietako asko oparotasunean bizi zirela ikusten zuen. Inprentaren sarrerak, orduan, erreformaren ideiak barra-barra zabaldu zituen
1530
eko hamarkadarako, eta Eskozia lur emankorra bihurtu zen erlijio ideia berritzaileetarako. Horiek, baina, Maria Estuardo oinordekoaren garaian loratu ziren.
- ↑
Oliver, Neil. 2009, 200-201. or.
- ↑
a
b
c
Oliver, Neil. 2009, 202. or.
- ↑
Oliver, Neil. 2009, 202-203. or.
- ↑
Oliver, Neil. 2009, 203-204. or.
- ↑
Oliver, Neil. 2009, 204. or.