Filomena Dato

Wikipedia, Entziklopedia askea
Filomena Dato

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak Filomena Dato Muruais
Jaiotza Ourense , 1856
Herrialdea   Galizia
Heriotza Coruna ,  1926ko maiatzaren 1a  (69/70 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak gaztelania
galiziera
Jarduerak
Jarduerak poeta eta idazlea
Kidetza Real Academia Galega
Mugimendua Rexurdimentoa

Filomena Dato Muruais ( Ourense , 1856 - Coruna , 1926ko otsailaren 27a ) galiziar kultura aldarrikatzeko eta emakumearen estigmatizaziotik askatzeko mugimenduekin bat egin zuen idazle galiziarra izan zen.

Ibilbidea [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Gutxi edo ia ezer ez dakigu bere bizitzari buruz eremu pertsonalago batean, Sofia Casanova eta Emilia Pardo Bazanekin izan zuen adiskidetasun handiaz gain. Hori alde batera utzita, datu biografiko gehienak beren gizarte- eta kultura-lanarekin lotuta daude. [1]

Filomena El Heraldo Gallego , Galicia Recreativa eta Album Literario egunkarietako konposizio poetikoetan murgilduta zegoen. Era berean, ezaguna da Rexurdimentoan parte hartu zuela, galiziera adierazpide gisa biziberritzen zuen mugimendu literarioan, Valentin Lamas Carvajalen atzetik Barbanan. [1]

Filomena Dato Muruais feminista sutsua izan zen, Rosalia de Castrorekin bat etorriz. Izan ere, bi poeta horiek XIX. mendeko lirika feministaren ordezkaririk onenak dira, testuinguru historiko batean, non matxismoa ideologia nagusia zen, ez bakarrik prestakuntza kulturalik gabeko jendearen artean, baita intelektualen artean ere. Hauek emakumeek arimarik ba ote zuten, kontzientziarik eta damurik ba ote zuten, edo Evaren oinordetzaz bekatuaren eramaileak ote ziren galdetzen zioten beren buruari, besteak beste, eztabaida sozial eta filosofikoetan oso ohikoak izanik. Filomena Dato bera, Rosalia de Castro edo Cecilia Bohl de Faber ( Fernan Caballero ) bezalako emakumeentzako ezbehar garaia zen, eta horrek balio handiagoa ematen dio bere ekoizpen literarioari. [2]

Aipatutako emakumearen aldarrikapen feminista eta defentsa oso presente dago Follatos liburuan ( 1891 ), galizierazko bere liburu bakarra, Isabel Borboikoari (≪La Chata≫) eskainia. Genero estereotipoen aurkako salaketa izan nahi duten berrogeita bost poemen bilduma da, erlijiotasunari eta intimismoari buruzko idazki sorta bat gehitzeaz gain, XIX. mendeko Erromantizismo tipikoaren ildotik. [2]

Literaturaren munduan bizitzen jarraitu zuen, nahiz eta itsutuz joan zen, hirurogeita hamar urte zituela hil zen arte. [2]

Filomena Dato bizi zen etxeko plaka (Ourense)

Lanak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

  • La letania lauretana en verso . Ourense. La Propaganda Gallega, 1877. Poesia.
  • Penumbras . Madril: R. Labajos, 1880. Poesia.
  • Follatos . Ourense: Antonio Otero, 1891. Poesia.
  • Romances y cantares . Ourense: Antonio Otero, 1895. Poesia.
  • A la tuna coimbricense . Santiago de Compostela: El Eco, 1898. Poesia.
  • Fe (poesia erlijiosoak). Coruna: El Noroeste, 1911. Poesia. [3]

Sariak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

Erreferentziak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

  1. ↑ a b ≪Filomena Dato | Album de mulleres | culturagalega.org≫ culturagalega.gal (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .
  2. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) ≪La defensa de la mujer, Filomena Dato Muruais≫ purgante 2021-06-09 (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .
  3. ↑ a b (Gaztelaniaz) ≪Filomena Dato Muruais en escritoras.com≫ escritoras.com (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .
  4. ↑ (Galizieraz) ≪Os edificios administrativos do campus teran nome de muller | Universidade de Vigo≫ www.uvigo.gal (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .
  5. ↑ (Galizieraz) ≪Exeria, Ernestina Otero e Filomena Dato xa dan nome a tres edificios da Universidade de Vigo≫ Praza Publica 2019-04-22 (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .
  6. ↑ ≪LISISTRATA: Premio Oratoria "Filomena Dato"≫ LISISTRATA (Noiz kontsultatua: 2023-01-02) .

Bibliografia [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

  • Alvarellos, Enrique (1993). Mulleres destacadas de Galicia . p. 76. ISBN 84-85311-96-5 . 
  • Couceiro Freijomil, A. (1951). Diccionario Bio-bibliografico de Escritores I. 342. or. Editorial de los Bibliofilos Gallegos .
  • Fernandez del Riego, Francisco (1992). Diccionario de escritores en lingua galega . Sada: Edicios do Castro. p. 110. 
  • Garcia Rodriguez, C.; Fontoira Suris, L. (2005). ≪Dato Muruais, Filomena≫. Gran Enciclopedia Galega. ISBN 84-87804-88-8 . 
  • Marco, Aurora (2007). Dicionario de Mulleres Galegas. Edicions A Nosa Terra. pp. 128-129. ISBN 978-84-8341-146-9 . 
  • VV.AA. (2010-2011). ≪Dato Muruais, Filomena≫. Dicionario biografico de Galicia 1. Ir Indo Edicions. p. 320. 
  • Galegako Liburutegi Birtuala (2006). Egilearen fitxa.

Kanpo estekak [ aldatu | aldatu iturburu kodea ]

" https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Filomena_Dato&oldid=9134514 "(e)tik eskuratuta