- Artikulu hau semeari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus ≪
Fermin Lasala
≫.
Fermin Lasala Collado
(
Donostia
,
Gipuzkoa
,
1832ko
uztailaren 17a
-
Madril
,
Espainia
,
1918ko
abenduaren 17a
) gipuzkoar politikaria eta historialaria izan zen. Mandas eta Villanuevako duke ezkontide titulua eskuratu zuen,
Maria Cristina Fernanda Brunetti Gayoso de los Cobosekin
ezkondu zenean, XIV Mandas eta Villanuevako Dukesa eta XVIII Belalcazarreko Kontesa. Ez zuten ondorengorik izan.
Donostiako
Egia
auzoan lurrak erosi zituen eta etxalde bat egin zuen. Emaztearen omenez
Cristina Enea
izena jarri zion. Bertan kokatzen da gaur egun Cristina Enea Ingurumen Baliabideen Etxea. Handik gertu, kale bat dago Mandasko Dukearen izenean, Egia kalea, Alkolea kalexka eta Mundaiz pasealekua elkartzen diren puntuan,
Cristina Enea
parkearen sarreran.
Parte Zaharrean
dagoen
Lasala plazatxoak
(erdian lehoi bat duena), ordea, ez omen darama bere izena, aitarena baizik:
Fermin Lasala Urbieta
. Hain zuzen ere, aita semeen artean bereizteko, semeari Mandasko duke deitzen zaio gehienetan.
[1]
Donostiako Puyuelo kalean jaio zen, gaur
Fermin Calbeton
kalea. Familia dirudun batean jaio zen.
Fermin Lasala Urbieta
zuen aita, Jean Lassalle izeneko merkatari
frantziar
baten eta bere emazte euskaldunaren semea, eta osaba, berriz,
Jose Manuel Collado Parada
, biak ere politikoak eta enpresariak eta Donostiako eta Gipuzkoako
oligarkiako
kide garrantzitsuenetakoak (batez ere, bigarrena).
Gaztetan zuzenbide ikasketak egin zituen eta laster politikan sartu zen. Madrilgo Gorteetan bi aldiz izan zen diputatu (1857 eta 1869an) eta,
Credito Mobiliariorekin
,
Norteko burdinbidea
Gipuzkoan zehar egitea sinatu zuen Parisen aldundiaren izenean. XIV. Mandas eta Villanuevako dukesarekin ezkondu zen, eta ezkontza horren bitartez Mandaseko duke ezkontide bihurtu zen.
Liberala
zen, jarrera iluna agertu zuen
euskal foruen
aurrean eta
monarkiaren
alde jokatu zuen beti.
Canovas del Castilloren
adiskide eta laguntzailea izan zen
foruen behin betiko abolizioaren
garaian.
Probintzia Baskongadoetako Ekonomia Ituna
sortzeko zubi lana egin zuen.
1879
-
1881
urteen artean, ministroa izan zen Espainian, eta Espainiako enbaxadore
Parisen
(
1890
) eta
Londresen
(
1895
).
Historiarako zaletasuna zuen eta hainbat liburu argitaratu zituen:
- Vicisitudes de la monarquia constitucional en Francia
, 1878
- Discursos leidos ante la Real Academia de Ciencias Morales y Politicas en la recepcion publica del Excmo. senor Fermin de Lasala y Collado el domingo 19 de Marzo de 1882
, 1882.
- Una agrupacion bascongada de 1820 a 1850
, 1888
- La separacion de Guipuzcoa y la paz de Basilea
, 1895
- Ultima etapa de la unidad nacional: los Fueros vascongados en 1876, obra postuma del excmo. Sr. D. Fermin de Lasala y Collado
, 1924
Oso aberatsa, 85 urterekin hil zen 1918an. Hildakoan, Donostiako hiriari utzi zizkion
Cristina Enea
etxaldea eta parkea, baita liburutegia ere (18.000 liburukitik gora).
Liburutegia
Donostiako Liburutegi Nagusian
,
Konstituzio plazako
Udal Liburutegi zaharrean dago, Mandas Dukearen Liburutegia izeneko aretoan.
Artxiboa
berriz,
Foru Aldundiari
utzi zion.
- ↑
TXILLARDEGI: "Lasalako lehoina".
Irutxuloko Hitza, 2007-VII-6
.