Eulalia Guzman Barron
(San Pedro Piedra Gorda,
Cuauhtemoc
,
Zacatecas
,
Mexiko
,
1890eko
otsailaren 12a
-
Mexiko Hiria
, Mexiko,
1985eko
urtarrilaren 1a
)
maistra
eta
arkeologo
mexikarra
izan zen.
[1]
[2]
Emakumeen hezkuntza bultzatzeko erabili zuen bere lan-jardueraren zati bat, bereziki emakume langileena eta
gizarte-klase
pobreenena.
[3]
[4]
[5]
Eulalia Guzman Barron San Pedro Piedra Gorda herrian jaio zen 1890eko otsailaren 12an. 1898an, familia
Mexiko Hirira
joan zen, Eulaliaren eta neba-arreben garapen profesionala bultzatzeko. Mexikoko hiriburuan zegoela, 14 urterekin Magisteritzako ikasketak egiten hasi zen, eta 1910ean graduatu egin zen, bertoko Irakasleen Eskola Nazionalean.
Aktibismo politikoa
Bere prestakuntza-urteetan aktibismo politikoari ekin zion. 1906 urtean,
Hermila Galindo
, Luz Vera eta
Laura N. Torresekin
"Admiradoras de Juarez" elkartea antolatu zuen, Mexikon
emakumeen sufragioaren
aldeko jarduerak egiteko. Geroago,
Francisco I. Madero
berriro ez aukeratzeko kanpainaren alde agertu zen eta
Emiliano Zapata
mugimenduari laguntzeko jarduerak egin zituen. 1919an, "AMORCeko Anahuac Taldean" sartu zen, Mexikon sortutako lehen elkarte
Rosenkreutz elkarte
horretan, eta Jesus Silva Herzog eta
Diego Rivera
bezalako pertsonaiekin harremanetan jarri zen.
[6]
Irakasle ibilbidea
1910 eta 1920 urteen artean, Eulalia Guzman irakasle-lanetan aritu zen, geografia-irakasle gisa hasi baitzen merkataritza-eskola batean, eta, gero, Anderenoen Eskola Normalean. Etapa horretan, atzerrira egindako bidaia batzuk hasi ziren, batzorde federalaren bidez, eta horrek eragina izan zuen lanbide-heziketan eta adimenean: 1914an,
Estatu Batuetan
zehar ibili zen metodo pedagogiko berriak aztertzeko, eta, geroago,
Baltimoreko
Emakumeen Lehen Kongresu Panamerikarrean (1922) eta
Genevako
Hezkuntza Moralaren eta Historiaren Irakaskuntzaren Bigarren Nazioarteko Biltzarrean parte hartu zuen. Itzultzean, Alfabetatze Saileko burutzan sartu zen Jose Vasconcelosen garaian Hezkuntza Publikoko Idazkaritzan, eta,
Alexander von Humboldt
Fundazioko bekadun gisa,
Berlin
eta
Jena
zeharkatu zituen, eta han espezialitate-ikasketak egin zituen hezkuntza-zientzietan.
[6]
Mexikora itzulita, administrazio publikoan lanpostu ezberdinak betetzen jarraitu zuen: lehenik, hiriburuko
lehen mailako
eskoletako ikuskatzaile gisa, gero Lehen Hezkuntzako eta Irakaskuntza Arrunteko Departamentuko buru gisa eta Irakasleen Eskola Nazionaleko katedradun gisa. 1920ko hamarkadaren amaieran, graduondoko ikasle gisa sartu zen Mexikoko Unibertsitate Nazionaleko Filosofia eta Letren Fakultatean, eta han beste ikasle batzuekin antolatu zuen, besteak beste,
Rosario Castellanos
eta
Amalia Castillo Ledon
, Unibertsitateko Emakumeen Nazioarteko Federazioak aintzatetsitako taldea. Azkenik, 1932an
filosofiako
maisutza lortu zuen,
Mexikoko arte zaharraren funtsezko Izaerak
izenburua zuen tesi batekin.
[6]
Eulalia Guzmanek
arkeologiarekin
eta
antropologiarekin
lehen kontaktuak, 1913an
Franz Boasek
Mexikoko Museo Nazionalean emandako ikastaro batean izan zituen.1930ean Mexikora itzuli eta gero,
Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoan
(UNAM) ibili ondoren, erabat garatzen hasi zen eremu horretan. Unibertsitateko esperientzia oso emankorra izan zen: alde batetik, tesia
Mexikoko Unibertsitateko Aldizkarian
argitaratu zen; bestetik,
Alfonso Caso
arkeologoarekin adiskidetasun estua izan zuen, eta hark
Oaxacako
Monte Alban
gunean egiten zituen azterketetan laguntzaile gisa parte hartzera gonbidatu zuen. Handik urte gutxira, 1934an, Mexikoko Museo Nazionaleko Arkeologia Saileko buru izendatu zuten, eta hurrengo urteetan
Mixteka Garaia
,
Chiapas
eta Chacaltzingoko (
Morelos
) gunea arakatu zituen. 1930eko hamarkadaren amaieran,
Atlantikoa
berriro gurutzatu zuen, Mexikoko historiaurreko eta kolonialeko dokumentuak eta informazioak bilatzeko asmoarekin,
Europako
hainbat artxibotan.
[6]
1949an jakinarazi zen Guerreroko
Ixcateopan
herrian,
Cuauhtemoc
enperadorearen hezurrak aurkitu zirela.
[7]
1949an, Eulalia Guzman izan zen indusketa-lanen buru, INAHeko zuzendari Ignacio Marquina arkitektoaren jarraibideekin, eta ondorioztatu zuen Jasokundeko Ama Birjinaren elizaren azpian aurkitutako gorpuzkiak Cuauhtemocenak zirela.
[8]
Argazkien bidez teknika egokiekin egin ez zela nabaritu ondoren, INAHek batzorde bat izendatu zuen emaitzak berrikusteko, eta zalantzan jarri zuen gorpuzkiak benetakoak ziren. Hezkuntza Publikoko Idazkaritzak "irekita" utzi zuen ikerketa, ez baitzuen elementu nabarmenik aurkitu datuen egiazkotasuna adierazteko.
[9]
- 1922 urtean
Jose Vasconcelos
Hezkuntza arduradunak, lehen Alfabetatze Saileko buru izendatu zuen, zuzendaritza eramanez 1923tik 1924ra bitartean.
- Guzman, Eulalia (1923). La escuela nueva o de la accion. Mexico: Secretaria de Educacion Publica.
- Guzman, Eulalia (1941). Lo que vi y oi. Mexico: Tipografia SAG.
- Guzman, Eulalia (1958). Moctezuma Xocoyotzin. Memorias de fray Bartolome de las Casas (1475-1566). Mexico: Ediciones del Movimiento de Liberacion Nacional.
- Guzman, Eulalia (1958). Relaciones de Hernan Cortes a Carlos V sobre la invasion de Anahuac. Mexico: Libros Anahuac.
- Guzman, Eulalia (1964). Manuscritos sobre Mexico en archivos de Italia. Coleccion de Materiales para la Historiografia de Mexico (1). Mexico: Sociedad Mexicana de Geografia y Estadistica.
- Guzman, Eulalia (1989). Una vision critica de la historia de la Conquista de Mexico-Tenochtitlan. Etnologia. Serie Antropologica (97). Mexico: Instituto de Investigaciones Antropologicas, Universidad Nacional Autonoma de Mexico.