Bestea
(alteritate ere deitzen zaio)
filosofia kontinentalaren
kontzeptu giltzarria da.
Nortasunaren
kontrako ideia bat da, eta zerbait kontsideratzeko ideiaren aurrean ≪beste≫ zer den aipatzen du, edo horri buruz ari da. Besteak, beti gauza ezberdin gisa hartuta, beste pertsona bat aipatzen du, norbera baino gehiago.
Bestearen definizioa norbera esplikatzen duenaren zati bat da (ikus
norbera
eta
autokontzeptua
), beste kultura-fenomeno eta -unitate batzuez gain.
Gizarte-zientziek
kontzeptua erabili dute ulertzeko zer prozesuren bidez baztertzen dituzten gizarteak eta taldeak gizartean sartzen ez diren ≪beste≫ batzuk, edo gizartean mendeko lekua hartzen dutenak. ≪Bestetaun≫ kontzeptua ere pertsona baten ulertzearen zati integrala da, gizabanakoak berak hartzen baitu “besteekiko” rola, estigmatizazioarekin edo gaitzespenarekin zerikusirik ez duen erreakzio-prozesu baten parte gisa.
Bestetasun nozioa oso lotuta dago identitate nazionalekin, onartzeko eta bereizteko praktikek mugak eta izaera nazionala eratu edo mantendu baititzakete. Besteak
familia
eta urrunago dagoena bereizten laguntzen du, egiantzekotasuna duenaren eta zalantzazkoaren artean. Sarritan, talde baten
demonizazioa
eta
deshumanizazioa
eskatzen du; talde horrek,
zibilizazio
-arrazoiak argudiatuz, beheragoko talde horren ustiapena justifikatzen saiatzen da.
Hegel
filosofo alemaniarra lehenengoetakoa izan zen bestearen ideia
autoezagutzaren
zati gisa sartzen, oraindik
kontzientziarik
ez duen gizonaz ari baita; honela idatzi zuen: ≪Kontzientzia bakoitzak bestearen heriotza du helburu≫. Hau da, zure eta bestearen artean desberdintasunak hautematen direnean,
alienazio
-sentimendu bat sortzen da, sintesiaren bidez konpontzen saiatzen dena. Soluzioa Hegel-en parabola famatuan islatzen da,
nagusiaren eta morroiaren dialektikakoan
. Zuzeneko aurrekari gisa,
Fichte
dugu.
Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.
Simone de Beauvoirren ikuspegia azaltzen duen bideoa.
Husserl
-ek ideia hori erabili zuen
intersubjektibotasunaren
ideiaren oinarri gisa.
Sartrek
L´etre et le neant
liburuan ere erabiltzen du dialektika hori, beste pertsona baten agerpenak mundua nola aldatzen duen deskribatzen duenean eta haren inguruan biraka dabilela dirudienean. Hala ere, Sartrek ez zuen arazo hori konpondu nahi, sentimendu edo fenomeno bat zela eta ez mehatxu erradikala.
Simone de Beauvoir
-ek Sartreren antzera erabili zuen bestea
Bigarren sexua
liburuan; hain zuzen, Hegelen nagusiaren eta esklaboaren dialektika erabiltzen du, alderdi askotan, gizonen eta emakumeen arteko harremanaren analogia gisa.
Jacques Lacan
psikoanalista frantsesak eta
Emmanuel Levinas
filosofo frantsesak guztiz bestelako esanahia eman zioten Besteari. Lacanek ordena sinbolikoarekin eta hizkuntzarekin lotu zuen bestea. Levinasek testu sakratuetako
Jainko
tradizionalarekin lotu zuen, eta ≪Beste infinitu bat≫ deitu zion.
Freud-ek NI ez den ororen zentzuan hitz egiten du besteaz; esate baterako, "kanpoaldea" aipatzen du,
pertsona
bera ez den guztia dela, hau da, bestea, amari ere ematen dio lehenaren papera, hark ematen baitizkio haurrari bere existentziaren lehen nozioak, lehenengo plazer-iturri gisa sortzen baitu, erantzuteko izen bat ematen dio eta, oro har, moldatzen du. Orduan, ama da lehena.
Etikoki, Levinasen aburuz, bestea norbera baino handiagoa edo lehenagokoa da. Bestearen presentzia hutsak galderak sorrarazten ditu, bai laguntzen zaionean, bai kasurik egiten zaionean. Kontzeptu hori eta aurrez aurreko topaketaren kontzeptua geroago berrinterpretatu ziren, eta
Derridak
bestearen
presentzia hutsaren
ezintasunari buruz zuen ideia aipatu zen (besteak beste, ezberdintasunarekin lehen topaketa hutsa ez den beste zerbait esan dezake), eta horrek arazoak sortu zituen hizkuntzari eta haren irudikapenari dagokienez. Kontzeptua berriro hobetua, Levinasek ≪esana eta esandakoaren≫ arteko aldeari buruz egindako azterketari esker, beti etika lehenetsiz, eta ez
metafisika
bakarrik.