Wikipedia, Entziklopedia askea
Antonio Salieri
(
Legnano
,
1750eko
abuztuaren 18a
-
Viena
,
1825eko
maiatzaren 7a
) italiar musikagile,
orkestra
-zuzendaria eta irakaslea izan zen. 1774an, Vienako gorteko musikagile izendatu zuen
Jose II.a enperadoreak
. 1788-1824 urte-bitartean, gorteko kapera-maisua izan zen.
Operak
idatzi zituen batik bat,
Austrian
,
Frantzian
eta
Italian
aurkeztu zituenak. 1804tik aurrera operak idazteari utzi zion, eta
eliza-musika
lantzen hasi zen. Salierik ikasle ugari izan zuen,
Beethoven
,
Liszt
eta
Schubert
, besteak beste, eta
Joseph Haydnen
adiskide izan zen.
Mozarten
arerioa izan zen Vienako gortean, eta hura pozoitu izanaz ere salatu zuten, arrazoirik gabe ordea. Berrogei bat opera idatzi zituen alemanez eta italieraz. Opera aipagarrienak:
Les Danaides
(1784);
La grotta di Trofanio
(1785);
Tratare
(1787). Operez gainera, oratorioak,
kantatak
,
mezak
,
sinfoniak
,
kontzertuak
,
ganbera-musika
eta klaberako
sonatak
idatzi zituen, besteak beste.
- La vestale
(1768, Viena)
- Le donne letterate (commedia per musica
, (1770, Viena)
- L'amore innocente
, (1770, Viena)
- Don Chisciotte alle nozze di Gamace
, (1771, Viena)
- La moda, ossia I scompigli domestici
(1771, Viena)
- Armida
, (1771, Viena)
- La fiera di Venezia
, (1772, Viena)
- Il barone di Rocca Antica
, (1772, Viena)
- La secchia rapita
, (1772, Viena)
- La locandiera
, (1774, Viena)
- La calamita de' cuori
, (1774, Viena)
- La finta scema (commedia per musica
, (1775, Viena)
- Daliso e Delmita
, (1776, Viena)
- L'Europa riconosciuta
, (1778, Milan)
- La escuela de los celosos
, (1779, Venezia)
- La partenza inaspettata, (1779, Erroma)
- Il talismano
, (1779, Milan)
- La dama pastorella, (1780, Erroma)
- Der Rauchfangkehrer, oder Die unentbehrlichen Verrather ihrer Herrschaften aus Eigennutz
, (1781, Viena)
- Semiramide
, (1782, Munich)
- Les Danaides
, (1784, Paris)
- Il ricco d'un giorno
, (1784, Viena)
- La grotta di Trofonio
, (1785, Viena)
- Prima la musica e poi le parole
, (1786, Viena)
- Les Horaces
(1786, Versailles)
- Tarare
, (1787, Paris)
- Axur re d'Ormus
, (1788, Viena)
- Cublai gran kan de' Tartari
, (1788, ez zen antzeztu)
- Il pastor fido
, (1789, Viena)
- La cifra
, (1789, Viena)
- Catalina
,(1792, ez zen antzeztu)
- Il mondo alla rovescia
, (1795, Viena)
- Eraclito e Democrito
(1795, Viena)
- Palmira regina di Persia
, (1795, Viena)
- Il moro
, (1795, Viena)
- Falstaff ossia Le tre burle
, (1799, Viena)
- Cesare in Farmacusa
, (1800, Viena)
- L'Angiolina, ossia Il matrimonio per sussurro
(1800, Viena)
- Annibale in Capua
, (1801, Trieste)
- La bella selvaggia
(1802, ez zen antzeztu)
- Die Neger
, (1804, Viena)