Ana de Gonta Colaco
, jaiotzez,
Ana Raymunda de Gonta Colaco
, (
Lisboa
,
Portugal
,
1903ko
azaroaren 7a
- ib. ,
1954ko
abenduaren 25a
) Portugalgo eskultore eta artista plastikoa izan zen.
Branca de Gonta Colaco
poeta portugaldarraren eta Jorge Rey Colaco pintore eta zeramikari portugaldarraren alaba zen.
[1]
Ana Raymunda de Gonta Colaco
Lisboan
jaio zen 1903ko azaroaren 7ko goizean, Branca de Gonta Colaco poetaren eta Jorge Rey Colaco artistaren alaba zela.
[2]
Aninhas
izenaz ezaguna, bikotearen hirugarren alaba zen, jaio berria zen ahizpa hil eta urtebetera. Hori dela eta, amak indarrez erregistratu zituen bere alaba maitatu eta desiratuaren keinu eta balentria guztiak, bere bizitzako lehen urteetan, "
Aninhas
" izenburupean 1904tik 1924ra bitartean idatzi zuen eguneroko moduan.
[3]
Portugalen
garai hartako jarduera intelektualarekin lotura handienetakoa zuen familietako batean hazi zen Colaco. Tomas Ribeiro Colaco abokatu, idazle eta antzerkigile ingelesaren arreba gazteena zen. Aitaren aldetik, Alexandre Rey Colaco pianista eta konpositorearen,
Amelia Rey Colaco
aktore eta zuzendariaren eta
Alice Rey Colaco
margolari eta ilustratzailearen lehengusina zen. Amaren aldetik, Ann Charlotte Syder poeta ingelesaren eta Tomas Ribeiro politiko portugaldarren biloba zen.
[4]
[5]
Haurtzaro pribilegiatua eta aberatsa izan zuen, batez ere
hezkuntzari
dagokionez. Hainbat tutore izan zituen irakasle, hainbat arlo eta diziplinatan adituak, hizkuntzak,
literatura
,
musika
. Zaldiketa ere bai, eta bere ahizpa gaztearekin, Maria Christinarekin, lehiatu zen zaldi-txapelketa nazionaletan.
[6]
Haurtzaroa Lisboa eta
Oeiras
inguruan eman zuen, eta etengabe egon ziren goi-klaseko eta mundu artistiko eta kulturaleko pertsona ospetsuak, baita Portugalgo errege-familiako kideak ere. Egoitza bisitatzen zutenak, besteak beste,
Amelia Orleansko erregina
, eta Branca de Gonta Colacok igandeetan antolatzen zituen gau eta afari ugariak.
[7]
1920an, 17 urte zituela, Colaco
eskultura
lantzen hasi zen, etxean lan txiki batzuk egin eta inspirazio sendoa hartu zuen aitak eskaini zion Sacavem fabrikako
buztinarekin
esperimentatu ondoren. Garai hartan, emakumeek egindako eskulturak nekez ematen zuen independentzia ekonomikoa edo emakume batentzat lan desegokia zela uste zenez, gurasoei esker, Costa Motta (iloba) eta Jose Isidoro Neto eskultoreekin eskolak hartzen hasi zen.
[8]
[9]
Aldi horretan bertan, feminismoaren idealak 'besarkatzen' hasi zen, ile motza eramaten hasi zen ('garconne' edo mutilen erara), gizonezko traje eta gorbatarekin janzten hasi zen, eta Portugalgo emakumearen egoerari buruzko olerkiak eta beste testu batzuk idazten hasi zen, eta jendaurrean, gizarte oso kontserbadore batean, espekulatu egin zuen lesbiana gisa zuen orientazio sexuala. Publikoa ez izan arren, familiarentzat faktore hori ez zen sekretua izan. Gurasoek onartu egin zuten eta beti kritika publikotik babesten saiatu ziren.
Urte batzuk geroago, Ana de Gonta Colaco eskultorea, amarekin batera, Emakume Portugaldarren Kontseilu Nazionalean (CNMP) sartu zen,
Adelaide Cabete
sendagile errepublikano eta sufragista buru zuela.
[10]
1923ko apirilaren 5ean, Ana de Gonta Colacok "Onda" izeneko lehen lana erakutsi zuen, igeltsuzko estatua txiki bat, olatu baten aparraren gainean etzandako emakume biluzi bat irudikatzen zuena, estilo naturalista batean,
Auguste Rodin
eta
Camille Claudelen
estiloko eragin ederrekin, Lisboako XX. Nazio Arte Erakusketan, ohorezko aipamena jasoz. Prentsak momentua erregistratu zuen, euren arteko desadostasuna erakutsiz, batzuetan artista gaztearen potentziala goraipatuz, beste batzuetan emakume eta artista izateari eraso eginez.
Urtebete geroago, 1924an, Colacok bere lehen banakako erakusketa egin zuen Lisboako Bobone Aretoan, zenbait artikulu idatzitan kritika gogorrak jaso zituen arren, hala nola Lisboako Diarioko Norberto de Araujo kazetariak
"Eskultura inoiz ezin da izan emakume-arte
a" esan zuen. Erakusketaren inaugurazioa arteen, kulturaren, politikaren eta Portugalgo aktibismo feministaren munduko pertsonaiez beterik egon zen, hala nola Jorge Barradas,
Eduarda Lapa
, Roque Gameiro, Milly Possoz, Zoe Batalha Reis edo Antonio Teixeira Lopes. Baita Virginia Vitorino,
Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira
eta Oliva Guerra idazleak eta poetak edo
Amelia Rey Colaco
lehengusina aktorea.
[7]
Argazkilaritzarekin eta zinemarekin liluratuta, 1927an, Rino Lupo Arte Zinematografikoaren Eskolan graduatu zen, Lisboan. Hala ere, zazpigarren artea "
A Mao enluvada
" film laburra ikaskideekin egin zuenean baino ez zuen aztertu.
1929an, aitak egin zuen bezala, 'Aninhas' izen arekin ere sinatzen zituen bere lanak,
Parisera
abiatu zen, Madrildik,
Pradoko Museoa
bisitatuta. Frantziako hiriburura iritsi eta hainbat arte-eskola bisitatu ondoren, Julian Akademian sartu zen, Paul Landowskiren eta Alfred-Alphonse Bottiauren ikasle bihurtuz. Zazpi hilabete luzez arte-eskolan gogor lan egin ondoren, portugaldar artista onartu egin zuten Udazkeneko Aretoan erakusteko, "
Azal gorria
" lanarekin. Lan horrek estetika berria markatu zuen bere lanean, estilo naturalista alde batera utzita eta garaiko joera abangoardistetara hurbilduz, hala nola
modernismora
.
[11]
1930eko hamarkadan eta 1938 arte, Colaco Paris,
Londres
, Lisboa eta
Tangerren
artean ibili zen, eta hantxe ere familia zuen. Arte-parentesi batean utzi zuen karrera, azalpen labur edo erakusketa batzuk izan ezik.
Portugalgo egonaldi batean, 1930ean, Emakumeen Lan Zahar eta Modernoaren Erakusketara gonbidatu zuten. Erakusketa O Seculo egunkariaren lokalean egin zen, Lisboan. Erakusketa Emakume Portugaldarren Kontseilu Nazionalak antolatu zuen, eta, 1932an, Salao dos Artista Creativos sortu zuen, Maria Jose Dias da Camara eskultorea eta
Maria Adelaide Lima Cruz
margolaria. Azken horrekin harreman afektiboa izan zuen eta estudioa ere konpartitu zuen.
[12]
[13]
1939an, Lisboara itzuli ondoren, eta
Corina Freire
abeslari eta opera-aktorearekin zuen harremanarengatik eztabaida pixka bat izan ondoren, Arte Ederren Elkarte Nazionaleko XXXVI. Pintura, Eskultura, Arkitektura, Marrazki eta Grabatuaren Erakusketako epaimahaiak baztertu egin zuen
Ouvindo edo Sermao
lana. Ekitaldiari buruz elkarrizketatu zutenean, Portugalgo gizartean artean irauten zuen kontserbadorismoa kritikatuz, Colacok hauxe erantzun zuen:
"
Oraindik, modernismoa ez da existitzen Portugalen. Inork ez daki zer den
"
Hala ere, urte horretan bertan, Cottinelli Telmok Mundu Portugaldarraren Erakusketan parte hartzera gonbidatu zuen, eta
D. Jaime
izeneko lana aurkeztu zuen, Tomas Ribeiro aitonaren literatura-pertsonaia batean oinarritutako behe-erliebea, Jardim dos Poetasen erakutsitakoa,
Belemen
, Lisboa.
[14]
1945ean, ama hil ondoren, Colaco osasun txarraren zantzuak ematen hasi zen, eta Casa das Matinas familiaren etxean kokatzea erabaki zuen Parada de Gontan, Tondelan, Beira Altan.
[15]
Hantxe egin zuen bere azken lana eta Portugalgo gizartean emakumearen egoerari buruzko esku-hartze testuak idatzi zituen. Bere azken lana, Jasokundeko Andre Mariaren eskultura monumentala, Aguiar da Beira parrokiak eskatu zuen, eta Paul Landowski maisu ohiaren estiloaren eragin nabarmena erakutsi zuen, modernismoaren mugimendu artistikoan txertatua.
[16]
1954ko abenduaren 25ean hil zen Lisboako Gonta Colaco de Aguiarreko Maria Christina ahizpa gaztearen etxean, 51 urte zituela.
[17]
Lisboako Dos Prazeres hilerrian lurperatu zuten.
[18]
Colacok, bere bizitzan, 36 eskultura-lan, zortzi gizon eta bost emakumeren 13 erretratu edo busto eta estilo desberdinetako 23 eskultura sortu zituen, naturalismoaren eta modernismoaren artean. Bere nazioarteko ospea Portugalen ezagutu ez zen arte, bere herrialdeko prentsak ez zuen bere figuraren inguruko diskurtsoa aldatu, eta Nazioarteako eraginari esker, hasi zen Portugalen bere lana goresten.
[19]
- 1923 ? XX. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren erakusketa, Lisboa. Onda obraren ohorezko aipamena. Lana:
Onda
.
- 1924 ? Bobone aretoa, Lisboa. Bakarkako erakustaldia. Ikusgai lanak:
Madre
,
Baccho
,
Esclava
,
Ursus
,
Soror Dolorosa
,
Onda
.
- 1927 ? Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XXIV. Erakusketa, Lisboa. Eskulturako 3. domina,
Celos
lanarekin. Lanak:
Celos eta Pega de Caras.
- 1929 - Salon d'Automne, Grand Palais des Champs-Elysees, Paris. Lana:
Azal Gorria
.
- 1930 ? Emakumeen Obra Zahar eta Modernoen Erakusketa, Literatura, Arte, Moda eta Bordatuak, Salao O Seculo, Lisboa. Lanak:
Los celos
.
- 1931 ? XXVIII. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren pintura, pastel eta eskulturaren erakusketa, Lisboa. Lanak:
Gizakia eta Inperfekzioa eta Piel Roja.
- 1931 ? Eskulturako erakusketa, Salao da Papelaria Progresso, Lisboa. Lanak:
El hombre y la imperfeccion
,
Los celos
,
Je Leve ma Lampe
,
D. Nuno Belmonte
,
Maria Jose Praia
,
Jose Netto
,
Escuchando el sermon
(zirriborroa),
Moira
,
L'Elan Brise
y
Pele Vermelha
.
- 1932 - 1. Estorilgo Aretoa, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Estorilgo Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua.
- 1932 ? Arte Ederren Elkarte Nazionalaren Artista Sortzaileen I. Aretoa, Lisboa.
- 1939 - Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XXXVI. Pintura, Eskultura, Arkitektura, Marrazki eta Grabatu Erakusketa, Lisboa. Ikusgai lanak:
Moiro Paralitikoa
(zirriborroa) eta
Mr. MacBey.
- 1939 ? Aguiar etxea, Lisboa. Bakarkako erakustaldia. Azaldutako lanak:
Sermoia entzuten
.
- 1940 - XXXVII. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren pintura, akuarela, marrazki, pastel, gouache, grabatu eta eskulturaren erakusketa, Lisboa. Lanak:
Encarna
.
- 1941 ? VII. Estoril Aretoa, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua. Lanak:
Encarna
.
- 1942 ? Arte Plastikoen Emakumeen 1. Erakusketa Arte Ederren Elkarte Nazionalean, Lisboa. Ikusgai lanak:
Kitty
,
Piel Roja
y
Escuchando el Sermon
.
- 1943 ? IX. Salao do Estoril, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua. Lana:
Kitty
.
- 1944 ? Erakusketa Jose Godinhoren etxean. Bakarlari erakustaldia. Ikusgai lana:
Jose Godinho
.
- 1944 ? Salao da Primavera: XLI Arte Ederren Elkarte Nazionalaren Pintura eta Eskulturaren Urteko Erakusketa, Lisboa. Lanak: Cristo Alanceado,
Jose Godinho
eta Sra.
DAMC
- 1945 ? Arte Plastikoen Erakusketa, Prentsa Profesionalentzako Gizarte Aseguruaren Kutxa, Lisboa.
- 1947 ? Salao da Primavera: Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XLIV. Urteko Pintura eta Eskultura Erakusketa, Lisboa. Azaldutako lanak:
Rodrigo de Melo
.
- 1948 ? Portugalgo Artista Taldearen erakusketa, Arte Ederren Elkarte Nazionala, Lisboa.
- 1949 ? 1. areto antiestetikoa: ISMOS erakusketa, Casa dos Pirolitos, Vila Nova da Caparica. Ikusgai dauden obrak: 3 olio-pintura.
- 1949 ? III Beira Alta Probintzia Aretoa, Viseu.
Sermoia entzuten
obrarekin 1. domina. Lanak:
Piel Roja
y
Escuchando el Sermon
.
- 1993 ? Berraurkitzeko obra: Ana de Gonta Colaco (1903-1954), Casa de Sant'Ana, Tondela. 2014 ? Cascais Mujeres Escultoras Nazioarteko Udako Ikastaroa Portugalen, Fundacao D. Luis I, Cascais. Lanak:
Pele Vermelha
,
Maria Jose Praia
eta hainbat dokumentazio.
- 2018 ? Ana de Gonta Colaco, Jose Malhoa Museoa, Caldas da Rainha. Komisarioa: Ana Perez-Quiroga. Lanak:
Pele Vermelha
,
Maria Jose Praia
,
Ana da Princesa
,
Dr. Fernando Agostinho de Figueiredo
eta hainbat dokumentazio.
- 2019 ? Ana de Gonta Colaco, Terras de Besteiros Museoa, Tondela. Komisarioa: Ana Perez-Quiroga. Azaldutako lanak:
Onda, Mae, O amor dos men, Pega de Caras, Pele Vermelha, L'Elan Brise, Maria Jose Praia
(igeltsoa),
Maria Jose Praia
(brontzea),
Menino, Mr. Mac Bey, Hombre con una cruz en el pecho, Dr. Fernando Agostinho de Figueiredo, Ana da Princesa, Rodrigo de Melo
eta hainbat dokumentazio.
- ↑
(Ingelesez)
Tannock, Michael. (1978).
Portuguese 20th Century Artists: A Biographical Dictionary.
Phillimore
ISBN
978-0-85033-312-1
.
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Barros, Joao de. (1970).
Cartas a Joao de Barros.
Edicao Livros do Brasil
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
Ana de Gonta Colaco, 1903-1954 ? Escultora.
.
- ↑
(Portugesez)
Faces de Eva.
Edicoes Colibri 2002
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Vasques, Eugenia. (2001).
Mulheres que escreveram teatro no seculo XX em Portugal.
Edicoes Colibri
ISBN
978-972-772-275-4
.
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Illustracao portugueza.
1921
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
a
b
Perez-Quiroga, Ana. Ana de Gonta Colaco. Escultora..
.
- ↑
≪Ana de Gonta Colaco≫
Fabulasticas
2016
.
- ↑
(Portugesez)
Illustracao portugueza.
1921
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Ocidente.
1943
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Quem e alguem: Who's who in Portugal.
Portugalia editora 1947
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
Maria Adelaide Lima Cruz.
.
- ↑
(Portugesez)
Portucale.
Emp. Indust. Grafica 1932
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Ocidente.
1940
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Portugesez)
Beira Alta.
Assembleia Distrital de Viseu 1952
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
≪Exposicao de Ana de Gonta Colaco inaugurada dia 30 de novembro no Museu Terras de Besteiros≫
Emissora das Beiras
2019-11-26
.
- ↑
(Ingelesez)
Tannock, Michael. (1978).
Portuguese 20th Century Artists: A Biographical Dictionary.
Phillimore
ISBN
978-0-85033-312-1
.
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
(Ingelesez)
McCracken, Penny. (1998).
Women Artists and Designers in Europe Since 1800: An Annotated Bibliography.
G.K. Hall
ISBN
978-0-7838-0087-5
.
(Noiz kontsultatua: 2022-06-12)
.
- ↑
Mulheres Escultoras em Portugal: Leandro, S. & Silva, R. H. (Coord.) (2017). Lisboa: Caleidoscopio, 319 pp..
2017, 201?203 or.
ISSN
0874-6885
.
.
[
Betiko hautsitako esteka
]