 N
|
|
1
c
letra,
c
letraren aldaera da euskal alfabetoan.
|
N
edo
ene
euskal alfabetoko
hamabosgarren letra da. Ez dago oinarrizko
latindar alfabetoan
; bai, ordea, latindar alfabeto hedatuan.
Euskarak [?] hotsa idazteko erabiltzen du, batez ere
Iparraldeko
tradizioko hitzetan (ad:
andereno
,
irrino
eta abar). Eskualde gehienetan, [?] hotsa [n] hotsa bustitzetik dator,
i
aurrean duenean. Horrela,
baina
euskalki
batzuetan [baina] eta beste batzuetan [ba?a] ahoskatzen da. Hitz horiek
in
idazten dira, nork bere erara ahoska ditzan.
N
beste hainbat hizkuntzatan erabiltzen da:
aragoiera
z,
asturieraz
,
aimaraz
,
bretainieraz
,
galiziera
z,
gaztelania
z,
guaranieraz
,
kitxua
z,
tagaloz
eta
tatar
rez. Hizkuntza horietako batzuek gaztelaniaren eragin handia izan dute, ortografia finkatzean.
N
letraren sorrera
nn
letra bikoitza sinplifikazioan datza.
Erdi Aroko
monasterioetako kopistek, lana aurrezteko,
n
txiki bat ipintzen zuten
n
arruntaren gainean. Gaineko
n
txiki hori
tilet
(~) bihurtu zen.
Portuges
ez gauza bera gertatu zen bokal sudurkariekin, jatorrian
n
baitzuten ondoan. Horrela,
pan
hitza
pao
bihurtu zen.
Gaztelaniaz
,
nn
hori bustiz joan zen [?] hotsa bilakatu arte. Horrela,
latineko
annus
gaztelaniako
ano
bihurtu zen. Mendeak joan, mendeak etorri,
n
letra beste hainbat hizkuntzatara zabaldu da.
Lokalizazioak
egiterakoan, eta
frantses klabierrak
,
frantses teklatuak
, erabiltzerakoan, sortzen diren zenbait deserosotasun, N grafia letra bikoteekin-eta ordezkatzeko proposamenak ekarri izan ditu. -IN-, -NN-, -NH-
diagramak
izan dira aipatuenak
[1]
. Iparraldean, baina, N grafiaren aldekoak ere egon dira
[2]
.
Frantzian, oro har, letra honen aurkako jarrera aktiboa dago. Hizkuntza gutxituak direla eta, letra horrek Frantziaren batasuna politikoaren aurka eragiten duela esan izan da.
[3]