Donapaleu
[2]
(
[donapaleu]
) (
frantsesez
:
Saint-Palais
)
Nafarroa Behereko
ipar-ekialdeko
udalerria
da,
Amikuze
eskualdeko herriburua.
Donapaleu
|
---|
Nafarroa Beherea
,
Euskal Herria
|
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Eglise_de_Saint_palais.jpg/285px-Eglise_de_Saint_palais.jpg) Donapaleuko eliza.
|
|
![Map](https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,10,43.3281,-1.0339,285x200.png?lang=eu&domain=eu.wikipedia.org&title=Donapaleu&revid=9638765&groups=_8ff733cb571962d0f1c0f9c5c6abb478142fef41) |
|
Herrialdea
| Euskal Herria
|
---|
Lurraldea
| Nafarroa Beherea
|
---|
|
Estatua
| Frantzia
|
---|
Eskualdea
| Akitania Berria
|
---|
Departamendua
| Pirinio Atlantikoak
|
---|
Elkargoa
| Euskal Hirigune Elkargoa
|
---|
Barrutia
| Baiona
|
---|
Kantonamendua
| Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre
|
---|
Izen ofiziala
| ?Saint-Palais
|
---|
Auzapeza
| Charles Mazondo
(
independente
+
abertzale
)
Charles Mazondo
(2020-2026)
(
independente
+
abertzale
)
|
---|
Posta?kodea
| 64120
|
---|
INSEE?kodea
| 64493
|
---|
Herritarra
| donapaleutar
|
---|
|
Koordenatuak
| 43°19′41″N
1°02′02″W
? / ?
43.3281°N 1.0339°W
? /
43.3281; -1.0339
|
---|
Azalera
| 7,44 km
2
|
---|
Garaiera
| 67 metro
|
---|
Distantzia
| 30 km (
Donibane Garazitik
)
|
---|
|
Biztanleria
| 1.840?(2018:?
104)
|
---|
Dentsitatea
| 249,19 biztanle/km²
|
---|
Zahartzea
[1]
| %?27,75
|
---|
Ugalkortasuna
[1]
| ‰?44,74
|
---|
|
Jarduera
[1]
| %?63,01
(2011)
|
---|
Desberdintasuna
[1]
| %?1,56
(2011)
|
---|
Langabezia
[1]
| %?6,18
(2013)
|
---|
|
Euskaldunak
| %?19,19
(2010)
|
---|
Erabilera
| %?2,2
(2011)
|
---|
|
Sorrera
| XIII. mendeko
herri berria
|
---|
Webgunea
| http://www.saint-palais.fr/
|
---|
2013. urtean 1.854 biztanle zituen. Probintziako herririk populatuena da,
Baigorri
eta
Donibane Garazi
aurretik.
Jatorrizko izena
Iriberri
bazuen ere, egungo
Donapaleu
izena
926an
Kordoban
martirizatutako Done Pelaio kristau santuaren izenetik datorkio.
[3]
Egungo
frantsesezko
Saint-Palais
izenak forma hauek izan ditu okzitanieraz, lehendabizi, eta frantsesez, gero:
- Sanctus Pelagius
(
1160
),
[3]
- Sant Peray
(
1249
),
[3]
- Sant Pelay
(
1264
,
1350
eta
1413
),
[3]
- Sent-Palay
(
1385
[4]
,
Nabarrengoseko
notarioak),
[5]
- Sent-Palays
(
1474
,
[4]
Lehuntzeko
paperak
[6]
),
- Sant-Pelay
(
1513
,
[4]
Iruneko
paperak
[7]
),
- Donapalaio
(
1643
),
[3]
- S-Palais
(
1650
) eta
- Mont-Bidouze
(
1793
).
[8]
Okzitanieraz
Sent Palai
izena du.
XIII. mendearen
hasieran
Nafarroako erregeak
Iriberri izeneko
hiribildua
sortu zuen eskualdeko epaitegi eta kartzela ezartzeko (egungo Gambetta karrikan zeuden). Horrexegatik errege armarria eman zion.
1351an
Karlos II.a Nafarroakoak
hiribilduari
moneta
xehatzeko eskubidea eman zion,
1672
arte langia martxan izango zena.
Joanes III.a Nafarroakoak
1472an
foruak
eman zizkion:
ostiraletako
azoka, ardi-azoka
neguko
asteazkenero
eta
Pazko
astelehenean
zaldi
-azoka.
XVI. mendean
Gaztelako Erresumak
Nafarroa konkistatu
zuenean,
Henrike II.ak
bertan
Nafarroako Gorteen
egoitza finkatu zuen 1523tik gerora, baita diru etxea ere XVII. mende erdialde arte, diru etxea lehenago ere existitu zen arren. Ia mende bat geroago,
Luis XIII.a Frantziakoak
1620an Nafarroako Kantzilertza desegin eta Biarnoko Estatuekin bateratu zuen
Paueko Nafarroako Parlamentuan
.
Errege jauregia udaletxe bihurtu eta
Donejakue bideari
esker herria garatu zen.
Luis XVI.a Frantziakoak
1784ko
azaroan
ediktu argitaratu eta
Arrozen
zegoen Utziat hospizioa,
Izuran
zegoen Haranbeltz hospizio eta Donapaleun bertan zegoena desegin eta Donapaleun ospitalea eraiki zuen, ≪
Nafarroako gure Erresumaren
hiriburua
zelako≫.
[10]
1790eko
martxoaren 4eko
Legeak
Frantziako
departamenduak eta barrutiak sortu zuen. Era horretan,
Ipar Euskal Herria
eta
Bearnok
Behe Pirinioak
izeneko departamendua sortu zuten.
Ipar Euskal Herrian
hiru barrutiak sortu zituen:
Maule
, Donapaleu eta
Ustaritze
.
Lapurdin
egindako gehiegikeriak zirela eta egoitza
Ustaritzetik
Baionara
aldatu zuten. Direktorioak izenen aldaketa bultzatu zuen
iraultzaileak
izan zitezen. Horrexegatik
Donibane Garazi
Nive-Franche
,
Ustaritze
Marat-sur-Nive
(
Marat
zela eta),
Itsasu
Union
,
Arbona
Constante
,
Baigorri
Thermopyles
(
Termopiletako gudua
zela eta), Donapaleu
Mont-Bidouze
,
Luhuso
Montagne-sur-Nive
,
Donibane Lohizune
Chauvin-Dragon
,
Ainhoa
Mendiarte
eta
Zuraide
Mendialde
bihurtu ziren.
Donapaleuko barrutia
[4]
Bidaxune
,
Akamarre
,
Garruze
,
Iholdi
,
Larzabale
,
Ortzaize
,
Baigorri
,
Donibane Garazi
,
Donamartiri
eta
Donapaleuko kantonamenduek
osatu zuten. Bestetik,
Donapaleuko Kantonamenduak
Aiziritze
,
Amenduze-Unaso
,
Arberatze-Zilhekoa
,
Arboti-Zohota
,
Behaskane-Laphizketa
,
Gamue-Amikuze-Zohazti
,
Gabadi
,
Ilharre
,
Larribarre-Sorhapuru
,
Ostankoa
, Donapaleu bera eta
Uhartehiri
udalerriek osatua izan zen.
Agintaldia
|
Alkatea
|
Alderdia
|
Lanbidea
|
1995
-
2014
|
Jean-Jacques Loustaudaudine
|
|
|
Donapaleuko biztanleria
|
|
Datuen iturburua:
INSEE
|
Herri eta hiri senidetuak
aldatu
Udalerriko ekonomia
laborantzan
dago oinarrituta, Lur-Berri kooperatiba nagusia izanik.
[12]
Turismoa ere bultzatzen da.
[13]
Udalerriak haur eskola bi, publiko bat eta pribatu bat (Etxekopar), ikastetxe bat (Leon Berard
[24]
) eta nekazaritza-lizeo pribatu bat (Jean Errekarte lizeoa
[25]
) ditu.
- Pierre Salomon Segalas
(
1792
-
1875
), medikua.
- Jean Saint-Gaudens
(
1799
-1875), politikaria.
- Augusto Etxekopar
(
1830
-
1897
), betharramdar apaiza.
- Gustave Rives
(
1858
-
1926
), arkitektoa.
- Louis Iriart Etxepare
(
1859
-
1945
), politikaria.
- Leon Pradet-Balade
(
1863
-
1931
), politikaria.
- Pierre Gueracague Soules
(
1880
-
1954
), abokatu eta politikaria.
- Blaise Gueracague Soules
(
1884
-
1918
), abokatu eta politikaria.
- Maurice Zelhai
(
1911
-
1980
), errugbi jokalaria.
- Jean Urruti
(
1912
-
2002
), pilotaria.
- Clement Urrutybehety
(
1913
-
2014
), medikua.
- Jacqueline Bidegorri
(
1924
-), Frantziako Erresistentziaren kidea.
- Arnaud Marquesuzaa
(
1934
-
2020
), errugbi jokalaria.
- Pierre Mestrot
(
1940
-), euskal idazlea.
- Benat Axiari
(
1947
-), abeslaria.
- Pierre Hurmic
(
1955
-), abokatu eta politikaria.
- Aines Dufau Lakaberatz
(
1965
-), pedagogo eta hizkuntzalaria.
- Eric Pascal
(
1974
-), txirrindularia.
- Beatrice Urruspil
(
1975
-), idazlea.
- Peio Cachenaut
(
1979
-), kultura-ekintzaile, film-zuzendari eta gidoilaria.
- Philippe Etxegarai
(1979-), errugbi jokalaria.
- Anne Etxegoien
(
1980
-), abeslaria.
- Thierry Berhabe
(
1982
-), errugbi jokalaria.
- Pascal Idieder
(
1982
-), errugbi jokalaria.
- Amaia Riouspeyrous
(
1984
-), abeslaria.
- Pierre Cazaux
(1984-), txirrindularia.
- Adrien Figueiredo
(1984-), errugbi jokalaria.
- Charlie Ternisien
(1984-), errugbi jokalaria.
- Ximun Ternisien
(
1987
-), errugbi jokalaria.
- ↑
a
b
c
d
e
Euskal Herriari Begira.
Udalbiltza
.
- ↑
Euskaltzaindia:
128. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia (II)
.
- ↑
a
b
c
d
e
(Frantsesez)
Jean-Baptiste
Orpustan
,
Nouvelle toponymie basque
, Presses universitaires de Bordele, 2006,
ISBN 2-86781-396-4
- ↑
a
b
c
d
(Frantsesez)
Paul
Raymond
,
Dictionnaire topographique Bearn-Pays basque
.
- ↑
Nabarrengoseko
notarioakː Archives departementales des Pyrenees-Atlantiques
- ↑
Lehuntzeko
abadiaren paperakː Archives departementales des Pyrenees-Atlantiques
- ↑
Jose Yanguasek
argitaratutako paperak
- ↑
Direktorioak bultzatutako izenen aldaketa
- ↑
(Frantsesez)
Sandre datu-basea
[
Betiko hautsitako esteka
]
- ↑
Jatorrizko hitzak,
frantsesez
:
≪etant la Capitale de notre Royaume de Navarre≫
.
- ↑
(Frantsesez)
Frantziako hiri senidetuen urtekaria
- ↑
a
b
(Gaztelaniaz)
Ainhoa AROZAMENA AYALA:
≪Donapaleu≫
,
Aunamendi Eusko Entziklopedia
.
- ↑
Nafarroa Behereko turismo bulegoa
[
Betiko hautsitako esteka
]
- ↑
Besta egunak
[
Betiko hautsitako esteka
]
- ↑
≪Prebende, Pettan≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea≫
www.ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Amikuze eskualdea≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Donapaleu≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Amikuzekoa≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Nafar-lapurtarra≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
≪Sortaldekoa (NL)≫
ahotsak.eus
(Noiz kontsultatua: 2018-10-16)
.
- ↑
Merimee
,
Frantziako Kultura Ministerioa
.
eglise paroissiale Saint-Paul.
.
- ↑
Merimee
,
Frantziako Kultura Ministerioa
.
eglise paroissiale Sainte-Marie-Madeleine.
.
- ↑
(Frantsesez)
Leon Berard ikastetxearen webgunea
- ↑
(Frantsesez)
Jean Errekarte lizeoaren webgunea