Winnetou I
(1963), estas
filmo
filmita la? motivo de romano de
Karl May
Winnetou
.
En
Rialto
fluas per fluo
?ampano
. Produktoro
Horst Wendlandt
kaj lia teamo celebras la sukceson de
La trezoro sur Ar?enta lago
, kiu fari?is absoluta kasa furorfilmo. Jam kelke da tagoj post la premiero estas decidite: estos filmita plua filmo, kiu portos nomon
Winnetou I
kaj se ?i havos sukceson, estos filmita anka? la dua kaj la tria partoj. Scenario al tiu ?i devis verki la pruvita Harald G. Petersson. Jam la
17-an de januaro
1963
li prezentas 24-pa?an klarigon. Kompare kun la libro li tute ellasas la unuan ?apitron Greenhorn kaj anka? pri Rattler estas ?i tie nenia mencio. La ?efa motivo estas fermo de la?sanga frateco inter Winnetou kaj Old Shatterhand kaj anka? morto de N?o-?i kaj In?u-?una. Roswell ?i tie nomi?as Tascona, mankas atako de kolono de veturiloj kaj Santer en la fino de filmo ne mortos. La
1-an de aprilo
1963
?e Constantin okazas interkonsilo rilate al la scenario. H. G. Petersson estas sperta scenariisto, sed mankas al li kapablo enpercepti?i en la prezentadon de May, tial ?efdramisto Gerhard F. Hummel realigas multajn ?an?ojn, kiuj zorgos pri pli flua agadon kaj anka? alkondukos tiun ?ustan atmosferon de May. En la unua junia semajno de la jaro 1963 la scenario al la filmo estas definitive preta.
La
1-an de julio
1963
eksonis en
Jugoslavio
la unua filmklakilo. La tuta teamo enlo?i?is en hotelo
Zagreb
en malnova venecia havenurbo
Zadar
. Oni komencis filmi en la plej malbone alirebla loko ? en montpasejo
Mali-Alan
en montaro
Velebit
. La
gruzigita
vojo plena de truoj, kiu havis multfoje ascendon e? 20%, kondukis ?is karakteriza montopinto
Tulove Grede
, inter ?atantoj multe pli konata kiel
Nugget-tsil
. La veturado el la hotelo ?i tien al
Nugget-tsil
da?ris unu horon kaj duonon. La teamo konsistis el preska? de tiuj samaj homoj kiel ?e
La trezoro sur Ar?enta lago
. Nove ?i tie ali?is juna jugoslava arkitekto
Vladimir Tadej
, maskistoj Walter kaj Gerda Wegner-oj, kiuj anstata?is Willi Nixdorf-on kaj Charlotta Kersten-Scmidt-on, kaj mondo-kuranto kaj aventuremulo Herbert Kerz, kiu devis komune kun Otto Fechtner zorgi pri rekvizitoj.
Old Shatterhand liberigas Winnetou-on
Winnetou kaj Old Shatterhand
Kiel la unua estis filmita la fino de la filmo. La juna
Marie Versini
, kiu ?uste venis al la loko de la filmigado, devis roli sian plej gravan rolon, en kiu ?i estas mortanta en la brakoj de Old Shatterhand. Dum normalaj cirkonstancoj Tulove Grede estas senhoma montara pejza?o, sed nun parkumis sur rando de la mallar?a vojo multe da a?toj, transportiloj de
?evaloj
kaj cisterno kun provizoj de akvo. A?tobuso alveturigis kromaktorojn, kiuj estis la?bezone uzataj kiel apa?oj a? banditoj. Por filmigado de sceno, en kiu malbonulo Santer kra?os el roko rekte sur
lancojn
de apa?oj, servis al la filmistoj natura kratero en Tulove Grede. Re?isoro Reinhl volas nenian trukon nek rolanton-anstata?anton, do super la kratero pendas
Mario Adorf
mem katenita sur ?tala ?nurego. Malagrable estis, ke blovis milda venteto, kiu sen?ese levigis la jakon de Adorf, do estis videbla zono, al kiu la ?nurego estis konektita. Kameraisto Kalinke devis ser?i avanta?an pozicion, kio fine sukcesis al li: sur ekranoj de kinejoj estis nenio ekkonebla.
Post la finigo de la filmigado en la montaro Mali-Alan la stabo trans?ovi?is al rivero
Zrmanja
. Sur
ebena?o
alte super la rivero arkitekto Vladimir Tadej konstruis
pueblon
de apa?oj ? impozantan konstrua?on, sed kiu konsistis nur el fasado. Apa?oj, kiuj estas en multaj scenoj videblaj sur tegmento, fakte staras sur skafaldo konstruita malanta? la fasado de la konstrua?o. Batalo de Old Shatterhand kun estro In?u-?una estis okazanta rekte sur rivero Zrmanja. ?ar la rokmuroj ascendis krute alten kaj estis ?i tie e? nenia strando,la tuta teamo devis reteni?is sur boatoj kaj flosiloj. Lex Barker estas eminenta na?anto kaj li vere ?uis la filmigadon. Kiel Old Shatterhand li pagajas en indiana
kanuo
kaj samtempe li estas persekutata de In?u-?una. Anta? Barker navigacias flosilo kun la kameraisto, kiu estas tirata per motorboato, el kiu zorgeme observas la scenon Reinl kaj ?efkameraisto Kalinke. Sekvas la propra duelo de Old Shatterhand kontra? la estro ? por ke la kamerao ne nenii?u kaj povu esti uzita anka? sub la akvo, ?i devis esti enmetita en lignan keston havigita per ronda ?ipa fenestreto.
La tuta teamo havas brilan humoron, ?iuj ?uas el la suna vetero. Intertempe venis anka?
Horst Wendlandt
kaj al granda amuzo de ?iuj li senvesti?inte ?is ban?orto li saltas en la akvon. La produktoro iras bani?i. Anka? Pierre Brice ?oje refre?i?us, sed ?uste li devas filmi scenon, en kiu kun asketa trankvilo observas la duelon de sia patro kontra? Old Shatterhand. Sed Brice solvis tion lerte ? en la momento, kiam la kamerao filmas detale supran duonon de lia korpo, li staras en la malvarma akvo vestita sole en sia indiana ?emizo kaj ban?ortoj.
Apa?oj frunte kun Winnetou persekutas Old Shatterhandon kaj In?u-?unon. Re?isoro Reinl deziras, por Winnetou genuu en la kanuo ? tio onidire donos al li majestan aspekton. Sed en la praktiko ne estas tiel facile teni ekvilibron en la balanci?anta kanuo. Estu kiel estu ? unu malbona movo kaj jam la tuta kanuo komune kun ?iuj aktoroj estas renversita...
La teamo iom mal?oji?is, kiam fini?is
libertempo
sur rivero Zrmanja. Nun ?iuj devis aliloki?i ?is marborda urbo
?ibenik
. Ili estis enlo?igitaj en hotelo
Jadran
. ?ibenik estas konata kiel elirpunkto por voja?o al akvofaloj de rivero
Krka
, al unu el la plej grandaj jugoslavaj turismaj atraktoj trovi?anta proksime de urbo
Skradin
. Se ni veturus pluen malanta? Skradin, ni venus al unutraka fervojlinio, kuniganta Zadar-on kun
Knin
. ?i tie, proksime de eta vila?o
Zecevo
, konstruis arkitekto Tadej
Roswell-on
. La plej grava konstrua?o en la tuta Roswell estis
Saloon
, kun kiun kunpu?i?is
lokomotivo
. La filmigado de tiu ?i filmero estis teknike tre pretendema, e? devis esti pro tio plilar?igita fervojlinio de jugoslava ?tata fervojlinio. Al ?iuj estis klare: tio devas sukcesi je unu fojo, ne eblos ripeti la scenon. Kameraisto Kalinke persistas pri tio, por ke la lokomotivo kunpu?i?u kun
Saloon
en la plena rapideco kaj sen anta?a bremsigo. La filmero, kiel Lex Barker estas desaltanta el la lokomotivo, estis filmita memkompreneble anta? tio kaj nun li trovi?as inter spektantoj. Rel?an?ilo estas al?ustigita kaj la lokomotivo ekveturas. Ankora? kelke da metroj kaj ?i kunpu?i?as kun
Saloon
. ?uste en tiu ?i momento
Erwin Lange
bruligas eksplodigilon kaj
Saloon
efekte falas teren. El la alia flanko de la konstrua?o la lokomotivo elveturas haltante en tavolo de ?tonaro. Sekvas ?ojkriado, kriado kaj
apla?do
? la sceno sukcesis. Nun venis tempo trans?ovi?i al la akvofaloj de rivero Krka, apud kiuj estis folmonta sceno kun Old Shatterhand kaj N?o-?i, kaj kun Sam Hawkens kun Musa vosteto.
La filmigado en ?irka?a?o de
?ibenik
estas finita kaj la teamo trans?ovi?as ?is
Rijeka
. En
Grobnicka Polja
, kie staris anta?an jaron la
farmo de Butler
, estas filmonta atako de
kiovoj
kontra? veturiloj de
Great Western
. Sed homoj el Rialto ne kredas al propraj okuloj, kiam ili konstatos, kio ?io ?i tie ?an?i?is de ilia lasta restado: staras ?i tie
vesterna
urbeto kaj
Jurgen Roland
?i tie filmas sian filmon
Die Flusspiraten vom Mississippi
. Kameraisto Kalinke devas do bone atenti, por ke en filmeroj ne aperu konkurencaj indianoj. Multe da paralele veturantaj veturiloj estas e? tirataj per ?ar?a?toj, por ke ili veturu flue kaj movo de la kamerao ne estu distremigita. La filmigado de filmo Winnetou I estas finigita per sceno, en kiu la veturilo kun dinamito eksplodos.
La
11-an de decembro
1963
okazas en
munkena
Mathaser-Filmpalast
premiero, en kiu ?eestas preska? ?iuj ?efaj aktoroj:
Lex Barker
,
Pierre Brice
,
Marie Versini
,
Ralf Wolter
,
Walter Barnes
kaj
Dunja Rajter
. ?eestas anka? re?isoro
Harald Reinl
, produktoro Wendlandt kaj la tuta gvidantaro de kompanio Constantin. Je unu tago pli poste ili veturas ?is
Stutgarto
, kie unu jaro anta?e okazis la premiero de
La trezoro sur Ar?enta lago
. Denove la publiko ravita. La filmo solenas grandegan sukceson, eble ankora? pli grandan ol ties anta?ulo. Je tri jaroj pli poste, komence de la jaro
1967
, la filmo estas libere alirebla jam ekde la sesa jaro. Tio allogas en kinejojn novajn kaj novajn vizitantojn. En fina kalkulo la filmo Winnetou I fari?as la plej sukcesa germana filmo de la postmilita periodo. Same kiel La trezoro sur Ar?enta lago anka? tiu ?i filmo ricevos markon
Wertvoll
. La
17-an de septembro
1964
?i akiras aprezon
Ora ekrano
pro pli ol tri milionoj da vizitantoj en la paso de 12 monatoj, kiu estis donita al ?i okaze de solena premiero de filmo
Winnetou II
. En majo
1965
?i akiras ankora? prezon
Bambi
pro komerce la plej sukcesa filmo de la jaro
1964
.
Argentino
: WINNETOU EL GUERRERO.
A?strio
: WINNETOU I. TEIL.
Belgio
: WINNETOU - L'INVINCIBLE PEAU-ROUGE / WINNETOU - DE ONOVERWINNELIJKE ROODHUID.
Brazilio
: A BATALHA FINAL DOS APACHES.
?e?io
: VINNETOU.
Danlando
: WINNETOU - PRAERIENS SON.
Francio
: WINETOU 1 RE EPOQUE.
Granda Britio
: WINNETOU THE WARRIOR.
Hispanio
: FURIA APACHE.
Italio
: LA VALLE DEI LUNGHI COLTELLI.
Jugoslavio
: VINETU.
Nederlando
: WINNETOU, HET GROTE OPPERHOOFD.
Pollando
: WINNETOU 1. SERIA.
Svedio
: WINNETOU - APACHERNAS HAVDLNG.
Svislando
: WINNETOU I. TEIL.
Usono
: APACHE GOLD.
Vi konas lin ?iuj ? Winnetou, filo de estro de apa?oj-meskaleroj. Lia nomo vivis en ?iuj bu?oj, en ?iu kabano, ?e ?iu tendarfajro. Li estis amiko kaj ?irmanto de ?iuj premitoj kaj senpardona batalanto kontra? senjusteco. Hodia? tio sonas kiel fabelo, kio anta? jarcento estis ankora? realeco, amara malmola realeco. Lasta senespera levi?o de ru?aj indi?enoj kontra? blankaj konkerantoj. Sen?ese pluen penetris pioniroj al okcidento. En iliaj spuroj aventuremuloj, banditoj kaj desperuloj. Apa?oj estis al blankuloj amike klinitaj, malgra? tio estis ilia sorto siglita, ?ar ili proprumis tion, kion la entruduloj plej multe taksis ? parcelojn kaj oron.
Old Shatterhand inspektas veturilojn de Great Western, kiu konstruas fervojon. Survoje li interkonati?os kun Sam Hawkens kaj liaj amikoj. Ili estas atakitaj kun sia kolono farde de indianoj. Old Shatterhand konstatos, ke la konstruado de la fervojo kondukas tra teritorio de apa?oj kaj li klopodas malhelpi la konstruadon. Sed interparolante kun Winnetou kaj Kleki-petra, alrajdas Santer kun banditoj, li pafmortigos Kleki-petron kaj Winnetou-on li kaptos. Old Shatterhand liberigos lin kaj kiel pruva?on li prenos ornama?on de Winnetou. En Roswell komencas batalo inter Old Shatterhand kaj la homoj de Santer, en kiun alrajdas Winnetou kun batalantoj. Weinnetou trafos Old Shatterhandon per tran?ilo en la kolon kaj li kunveturas lin kun si en la vila?on. Li komisios sian fratinon N?o-?i, por ke ?i zorgu pri li. Ili enami?os unu la alian kaj N?o-?i klopodas persvadi la patron, por ke tiu savu lin. Old Shatterhand povas akiri per batalo sian vivon, li gajnas super estro In?u-?una. Intertempe N?o-?i ekrajdas en Roswellon por lia jako, kie en maldekstra brustpo?o estas ujo kajen ?i pruvo pri la liberigo de Winnetou. Winnetou farigos Old Shatterhandon sia frato. ?ar N?o-?i volas studi, apa?oj forrajdas kun Winnetou, Old Shatterhand, N?o-?i kaj In?u-?una al Nugget-tsil por oro. Sed Santer suba?skultos ilian interparolon, li subobservas ilin kaj pafmortigos In?u-?unon. Winnetou kun sia fratino klopodas rezisti al superforto, sed fine estas anka? N?o-?i pafvundita. Kun helpo de Old Shatterhand apa?oj sukcesos likvidi la banditojn kaj Santeron. N?o-?i mortas en la brakoj de Old Shatterhnad. La estro de apa?oj fari?as la juna Winnetou...
Iam okazis ?ercaj kontrastoj inter la agado en la filmo kaj faktoj sur filmejo, kiel kiam ekz. estis filmata sceno, en kiu Winnetou kaj Old Shatterhand la?sange interfrati?os. Amba? herooj tran?os sin en la anta?brakojn. La sango estas fluanta, la brakoj estas alproksimi?antaj, ili tu?os unu la alian, la sango estas intermiksi?anta. Ili rigardos unu la alian, ?io estas ?argita per sentoj. Winnetou iom levos la vo?on: "Frato." Old Shatterhand respondos: "Frato." La rigardoj kuni?os kaj Pierre kaj Lex eksplodos pro ridoj. "Stop!" La re?isoro estis kolerega. Ili komencis denove. "Frato." ? "Fra..." kaj denove ili eksplodis en nehaltigeblan atakon de rido. Reinl ru?i?is en la viza?o kiel tomato. Ili provis do filmigi tion ankora? unufoje, sed apena? iliaj anta?brakoj ektu?is, ili estis tie, kie anta?e. Reinl turni?is al ili per la dorso kaj kolerigite foriris. Lex kaj Pierre promesis, ke ili trankvili?os kaj poste ili filmos tiun ?i scenon. Kaj vere ? tio sukcesis.
- PETZEL, Michael. Karl-May-Filmbuch. Karl-May-Verlag, Bamberg, 1998.