La
Unua Meza Periodo
a?
Unua Intertempo
, ofte priskribita kiel "malluma periodo" en la historio de
antikva Egiptio
, inkluzivis periodon de proksimume cent jaroj, proksimume inter la jaroj
2181
kaj
2055
anta? nia erao, post la fino de la
Malnova Imperio de Egiptio
. ?i inkluzivis la
sepan, okan
,
na?an
,
dekan
, kaj parton de la
dekunua
dinastioj
. ?is la nuntempo postrestis tre malmultaj spuroj de monumentoj el tiu periodo, speciale al la komenco de la erao. La Unua Meza Periodo estis dinamika tempo en la historio de Egiptio, en kiu la regado estis dividita inter du konkurencaj potencobazoj. Unu el tiuj bazoj situis en
Herakleopolis
en
Malsupra Egiptio
, urbo proksime de la oaza regiono
Fajumo
. La alia situis en
Tebo
en
Supra Egiptio
. Oni kredas ke dum tiu tempo, la temploj estis prirabitaj kaj ekspluatitaj, la ekzistantaj arta?oj estis vandalumitaj, kaj la statuoj de re?oj estis rompitaj a? detruitaj kiel rezulto de la supozata politika kaoso. La du regnoj fine de la periodo milite ekkonfliktis, la armeo de la tebaj re?oj konkeris la nordon, rezultanta en reunuigo de Egiptio sub sola reganto dum la dua parto de la dekunua dinastio. Per tio komenci?is la
Meza Imperio de Egiptio
.
Eventoj kiuj kondukis al la Unua Meza Periodo
[
redakti
|
redakti fonton
]
La distriktoj (greke Νομ??, nomos) de
Antikva Egiptio
. La regno de
Intef la 2-a
inkluzivis la unuan ?is dekduan distriktojn de
Supra Egiptio
La falo de la
Malnova Imperio de Egiptio
estas ofte priskribita kiel periodo de ?aoso kaj malordo en la literaturo en la Unua Meza Periodo kaj en la literaturo de pli postaj eraoj. Multnombras la ka?zoj kiuj provokis la falon de la
Malnova Imperio de Egiptio
, sed iuj estas nur hipotezaj. Unu kialo ofte citata estas la ekstreme longa re?ado de
Pepi la 2-a
, la lasta granda
faraono
de la
6-a dinastio
. Li regis de infana ?is maljuna a?o (li i?is almena? na?dekjara), viante pli longe ol multaj el liaj eblaj heredantoj kaj sekve, krei?is problemoj pri lia sukcedo en la re?a domo. Tiel, la re?imo de la Malnova Imperio malintegri?is meze de tiu-?i ?aoso. Alia grava problemo estis la kresko de potenco de la imperiaj distriktestroj. Fine de la Malnova Imperio la pozicioj de la distriktestroj fari?is heredaj, do unuopaj familioj tenis la potencon en siaj respektivaj distriktoj. Kiam tiuj regionaj estroj i?is ?iam pli potencaj kaj influaj, ili fari?is pli sendependaj de la re?o. Ili starigis tombojn en siaj propraj teritorioj kaj ofte vivtenis armeojn. La kresko de tiuj multnombraj distriktestroj neeviteble kreis konfliktojn inter apudaj distriktoj, kiuj ofte rezultigis intensajn rivalecojn kaj militadojn inter ili. Tria kialo por la malfondo de centraligita re?lando estis la malaltaj niveloj de la inundoj de la rivero
Nilo
, necesaj por fekundigo de la agrikulturaj areoj, kaj ?enerale seka klimato, kiuj kune ka?zis malsufi?ajn rikoltojn kaj provokis krizojn de
malsato
en antikva Egiptio.
La sepa kaj oka dinastioj ofte preterrigardatas ?ar tre malmulto estas sciata pri la regantoj de ?i tiuj du periodoj.
Manetono
, historiisto kaj pastro de la ptolemea erao, priskribas 70 re?ojn, kiuj regis dum 70 tagoj.
[1]
Tio plej probable estas troigo por priskribi la malorganizi?on de la re?ado dum ?i tiu periodo. La sepa dinastio plej ver?ajna estis
oligarkio
bazita en
Memfiso
kiu provis teni kontrolon de la lando. La regantoj de la oka dinastio, kiuj asertis esti la posteuloj de la re?oj el la sesa dinastio, anka? regis de
Memfiso
.
[2]
Oni malmulte scias pri tiuj du dinastioj ?ar tre malmultaj tekstaj a? arkitekturaj spuroj postvivis por priskribi la periodon. Tamen, malmultaj arta?oj estis trovitaj, inter ili skarabeoj kiuj estis atribuita al la re?o
Neferkara la 1-a
de la sepa dinastio, a? cilindro el verda
jaspiso
de
Siria
influo el la oka dinastio. Anka?, piramido supozeble estis konstruita ordone de la re?o
Kakare Ibi
de la oka dinastio en
Sakara
.
Potenci?o de la Re?oj de Herakleopolis
[
redakti
|
redakti fonton
]
Post la obskura re?ado de la sepa kaj oka dinastioj, grupo de regantoj levi?is el
Herakleopolis
en Malsupra Egiptio, regire?i dum proksimume 594 jaroj. Tiuj re?oj konsistigas la na?an kaj dekan dinastiojn, ?iu kun dek na? listigita regantoj. Ili supozeble estis posteuloj de
libiaj
invadintoj kiuj venis al Egiptio de la okcidento tra la regiono
Fajumo
. La re?oj de Herakleopolis iom-post-iom premis de la malfortaj regantoj de Memfiso la potencon por krei la na?an dinastion.
La fondinto de la na?a dinastio,
?a?are ?eti la 1-a
, estas ofte priskribita kiel malbona kaj perforta reganto, plej notinde en la verka?oj de la ptolemea historiisto Manetono. Anka? konata kiel
A?toes
a?
A?toj
, ?eti la 1-a estis priskribita kiel re?o, kiu ka?zis multan malbonon al la lo?antoj de Egiptio, estis kaptita per frenezeco kaj fine murdita de
nila
krokodilo
. Tio povus simple esti mito, sed ?iukaze li estas listigita kiel re?o en la
Faraonolisto de Torino
, do estis historia persona?o. Lin sekvis ?eti la 2-a, anka? konata kiel
Merjibre
. Lia re?ado estis esence paca, kvankam estis iuj ribeloj kontra? li en la Nildelto. Estis lia posteulo, ?eti la 3-a
, kiu trankviligis tiujn ribelojn, kvankam la potenco kaj influo de tiuj re?oj de la na?a dinastio estis relative bagatela kompare al tiu de la faraonoj de la Malnova Imperio.
Aparte grava grupo de distriktestroj levi?is el
Asjut
, potenca kaj ri?a provinco en la sudo de la regno de Herakleopolis. Tiuj soldato-princoj havis proksiman rilaton kun la re?oj de Herakleopolis, kiel pruvas la aldona?oj en iliaj tomboj. La tombaj aldona?oj priskribas, ke la regantoj de Asjut fosigis kanalojn, reduktis la lokajn impostojn, havis ri?ajn rikoltojn, sukcese bredigis bovojn, kaj subtenis signifajn armeon kaj milit?iparon. La
provinco Asjut
funkciis kiel bufro?tato inter la nordaj kaj sudaj estroj kaj la provinco devis porti la pezon de la atakoj de la tebaj re?oj.
Supozeble samtempe kun la vondo de la regno de Herakleopolis okazis invado de Supra Egiptio, kiu establigis la linion de re?oj de
Teboj
, konstituante la dekunuan kaj dekduan dinastiojn. ?i tiu linio de re?oj kredis esti posteuloj de
Intef
a?
Injotef
, la distrikta reganto de Teboj ofte nomata la "gardisto de la Pordo de la Sudo". Li havas la meriton traorganizigi Supran Egiption al sendependa regno en la sudo, kvankam li mem ne prenis la titolon de re?o. Tamen, liaj posteuloj en la dekunua kaj dekdua dinastioj poste fari tion por li. Unu el ili, Intef La 2-a, komencis armeajn atakojn al la nordo, aparte en
Abidos
. La armeo de Intef la 3-a da?rigis tiujn ?i atakojn al la nordo kaj fine konkeris la urbon Abidos, movi?ante al Meza Egiptio kontra? la re?oj de Herakleopolis. La unuaj tri re?oj de la dekunua dinastio (?iuj nomis Intef) estis, sekve, anka? la lastaj tri re?oj de la Unua Meza Periodo kaj fondis linion de re?oj, kiuj estis ?iuj nomitaj
Mentuhotep
. La armeo de
Mentuhotep la 2-a
, anka? konata kiel
Nebhepetra
, fine venkis la re?ojn de Herakleopolis ?irka? la jaro 2033 anta? nia erao kaj unuigis la landon por da?rigi la dekunuan dinastion, alportante Egiptio al periodo de granda ri?eco kaj prospero, konata kiel la
Meza Imperio
.
- ↑
Sir Alan Gardiner,
Egypt of the Pharaohs
(angle: Egiptio de la faraonoj, Oksfordo: Oxford University Press, 1961), pa?o 107.
- ↑
James Henry Breasted,
A History of the Ancient Egyptians
(angle: Historio de la antikvaj Egiptoj, Nov-Jorko: eldonejo filoj de Charles Scribner, 1923), pa?oj 133-134.