Thomas MUNTZER
(anka?
Munzer
,
Monczer
; latine:
Thomas Monetarius
, esperantigita Tomaso Muncero), naski?is ?irka?
1489
en
Stolberg
, mortis (ekzekutita) la
27-an de majo
1525
en
Muhlhausen
, estis germana
teologo
, reformanto kaj revoluciulo.
De 1506 ?is 1512 li studis teologion en
Lepsiko
kaj
Frankfurto ?e Odro
. Post 1514 li estis pastro ?e diversaj komunumoj de
Braunschweig
, en Frose apud
Aschersleben
kaj en 1520 en
Zwickau
. Tie ?i li konati?is kun
Nikolaus Storch
, kiu kune kun aliaj
profetoj de Zwickau
unui?is por protesti pri nejusta ri?eco de multaj nobeloj kaj kelkaj religiuloj. Muntzer ege simpatiis kun tiuj ?i movadanoj, kiuj firme kredis je justigo de la socio en balda?a estonteco (la t.n.
Jarmilismo
).
Pro kvereloj kun la superuloj li forlasis en 1512 la urbon kaj faris misiajn voja?ojn en
Bohemion
kaj al
Prago
. Samloke li verkis sian
Manifeston de Prago
, skizante la fundamentojn de sia teologio. En 1523 li ricevis la mandaton pri pastora servo en
Allstedt
, kie li verkis la unuan germanlingvan diservo-ordon. Lia celo estis integrigi pli multe la fidelulojn en la diserva celebro.
Grafo Ernst la 1-a de
Mansfeld
malpermesis al la subuloj la partoprenon en la Muntzer-diservoj. La kverelo estis decidita de la plej supra eklezia suvereno en la lando, la princo-elektisto
Johano la Konstanta
, anta? kiu Muntzer la 13-an de julio 1524 estis predikinta per imponaj vortoj (la t.n.
Furstenpredigt
). Denove li propagandis por la tezo, ke anta? la fino de la mondo farotas justeco por ?iuj individuoj.
Li estis grava ano de
spiritualismo
.
De granda graveco estis por li krome la strebado al mistika ekkono de Dio fare de la unuopuloj kaj - kiel ?e
Lutero
- la rolo de la
Biblio
: ?i pli gravu ol ?iu ajn eklezia dokumento (= principo de
sola scriptura
).
Pro la totala izoli?o volita de la urba konsilantaro li devis rifu?i al
Muhlhausen
kaj poste al
Nurnberg
. Per sia pamfleto
Hochverursachte Schutzrede und Antwort wider das geistlose und sanftlebende Fleisch zu Wittenberg
(1524) li atakis Martin Luther kaj postulis la aplikon de forto por realigi la venkon fina pri pli justa socio.
En 1525 li revenis al Muhlhausen kaj subtenis la
Kamparanajn ribelojn
, formante ta?menton rapidan. Danke al unui?o de pluraj princoj (protestantaj kaj katolikaj) la ribelo de ?irka? 8.000 kamparanoj frakasitis. Muntzer, kiu gvidis unu trupon, estis arestita, turmentita kaj ekzekutita publike.
- Ernst Bloch:
Thomas Munzer als Theologe der Revolution.
, Reclam, Leipzig 1989,
ISBN 3-379-00436-7
.
- Gerhard Brendler: Thomas Muntzer ? Geist und Faust. Deutscher Verlag der Wissenschaften, Berlin 1989,
ISBN 3-326-00475-3
.
- Jan Cattepoel:
Thomas Muntzer. Ein Mystiker als Terrorist.
Lang, Frankfurt am Main 2007,
ISBN 978-3-631-56476-9
.
- Klaus Ebert (eld.):
Thomas Muntzer im Urteil der Geschichte. Von Martin Luther bis Ernst Bloch.
Hammer, Wuppertal 1990,
ISBN 3-87294-417-7
.
- Walter Elliger:
Thomas Muntzer. Leben und Werk.
3. Auflage. Vandenhoeck & Ruprecht, Gottingen 1976,
ISBN 3-525-55318-8
.
- Hans-Jurgen Goertz:
Thomas Muntzer. Mystiker ? Apokalyptiker ? Revolutionar.
Beck, Munchen 1989,
ISBN 3-406-33612-4
.
- Horst Herrmann:
Thomas Muntzer heute. Versuch uber einen Verdrangten.
Klemm & Oelschlager, Ulm 1995,
ISBN 3-9802739-7-0
.
- Thomas Nipperdey:
Theologie und Revolution bei Thomas Muntzer.
EIn:
ARG.
54, 1963, p. 145?181.
- Hans Pfeiffer:
Thomas Muntzer.
Ein biographischer Roman. Neues Leben, Berlin 1981.
- Tobias Quilisch:
Das Widerstandsrecht und die Idee des religiosen Bundes bei Thomas Muntzer ? ein Beitrag zur Politischen Theologie.
Berlin 1999,
ISBN 3-428-09717-3
.
- Wolfgang Ullmann:
Ordo rerum. Die Thomas Muntzer-Studien.
Kontext, Berlin 2006,
ISBN 3-931337-43-X
.
- Gunter Vogler:
Thomas Muntzer.
Dietz, Berlin 1989,
ISBN 3-320-01337-8
.
- Eike Wolgast:
Thomas Muntzer. Ein Verstorer der Unglaubigen.
Evangelische Verlagsanstalt, Berlin 1988,
ISBN 3-374-00467-9
.
- Arnulf Zitelmann:
Ich will donnern uber sie. Die Lebensgeschichte des Thomas Muntzer.
Beltz & Gelberg, Weinheim 1999,
ISBN 3-407-78794-4
.