| Ta?rludado
|
|
|
|
| spektaklo ? sangosporto ? animal combat sport
|
| Fakoj
|
|
|
| Kulminaj konkursoj
|
| Internacia federacio
|
| Rilataj pa?oj
|
| Kategorio:Sporto
|
|
Suerte de capote
.
Tercio de varas
.
Ta?rludado
a?
Toreo
estas anta?publika spektaklo, en kiu homo batalas kontra?
virbovo
sur
areno
. La vorto povas a? signifi ?enerale la arton torei, a? unu konkretan torean spektaklon.
Ekzistas diversaj specoj de ta?roludoj. La plej konata estas la
hispana
corrida
. En ?i, toreisto piede alfrontas la ta?ron kaj ?in gvidas per simpla drapo. Post maksimume 20 minutoj la spektaklo fini?as per la mortigo de la ta?ro per glavo. En kutimaj eventoj en Hispanio aperas ses virbovoj unu post la alia. ?i estas ludata en Hispanio, diversaj landoj de Hispanameriko (?efe
Meksiko
,
Kolombio
,
Ekvadoro
kaj
Peruo
) kaj la sudo kaj okcidento de
Francio
. La apero de ta?robatalo en
Francio
devenas de la decido de
Eugenia de Montijo
, edzino de
Napoleono la 3-a
; ?i estis hispanino kaj volis vidi tiajn spektaklojn en Francio.
En
Portugalio
ekzistas simila spektaklo, sed en ?i oni ne mortigas la ta?rojn. En
Brazilo
tiu speco ekzistis ?is la
20-a jarcento
, sed malaperis.
Alia speco estas la
rejoneo
, (re?on) en kiu la toreisto rajdas sur?evale, kaj enmetas lancetpikojn al la ta?ro.
En Portugalio famas la spektaklo de
forcados
, en kiu grupo de homoj kuntenas la ta?ron kaj ?in regas per nur siaj korpoj.
Alia spektaklo estas la
encierro
a? ta?rkurado, en kiu la homoj kuras anta? la ta?roj, por montri al ?i la vojon al la enfermitejo. La plej konataj estas tiuj de
Pamplono
, en la tagoj ?irka? la
7-a de julio
.
En malgrandaj vila?oj oni anka? ludas
capeas
, en kiuj la homoj enfermi?as en la areno kun ta?ridoj, kaj ilin persekutas kaj estas de ili persekutataj.
Novillada
estas toreo kun junaj kaj ne pezaj virbovoj; en tiu evento ne aperas pikistoj.
En sudo de Brazilo estas anka? la
farra do boi
, en kiu homoj kuras anta? la ta?ro por konduki ?in al maro, kaj poste mortigas ?in per ?ton?etado. Oni pensas, ke tiu tipo de toreo evoluis el portugala
forcados
. Tiu moro estas forte kontra?batalata.
Klasika hispana ta?rludo (la?etapa evoluo)
[
redakti
|
redakti fonton
]
Fino de la komenca parado.
Ta?ro post pikado per banderiloj.
Pa?movo.
Tiuj ludoj okazas kutime en Hispanio el marto al oktobro. Oni ne forgesu, ke
ta?rludejoj
estas plej ofte sentegmentaj. Nur en kelkaj sudandaluziaj a? kanariaj urboj okazas anka? vintre. La ?efaj ta?rludoj koincidas kun la foiroj kaj festoj, sed en grandaj urboj anka? diman?e dum la tuta sezono.
La ta?rludo ?uste kaj akurate (rare en Hispanio) je la kvina posttagmeze. Duono el la publiko sidas subsune kaj duono subombre (pli koste). Kutime oni uzas ses ta?rojn, po du por ?iu toreadoro, ne sinsekve. La spektaklo komenci?as per la parado de la toreadoraro kaj helpantaro, malanta?
pedeloj
, ?iuj solene vestitaj kaj anta? la muloj, kiuj tiros la mortitajn ta?rojn. Dume sonas
muziko
. Poste venas ?ies foriro, silento, klarionosono kaj komenco de la unuopa?oj. ?iu da?ras ?irka? dudek
minutojn
.
La ta?ro eliras impete kaj la? tiu impeto la publiko klasigas ?in kiel pli a? malpli
brava
. La ludisto faras pa?movojn, kio estas konsiderata la plej arta parto de la spektaklo, nome movi la tolon artisme, i?i proksima de la besto, sed eviti ?ian kontakton, ?is du apartaj manovroj, nome la laboro de pikadoroj kaj banderileroj, tio estas tikli la beston per pikstangoj kaj poste alkro?ado de diverskoloraj pikstangetoj. Tio utilas por malfortigi la ta?ron, kvankam oni diras, ke temas pri evito de sangokolapso, fare de defendantoj de la afero. ?iam pa?o de pa?movado al venonta etapo estas markita de
klariono
la? decido de la prezidanto, kiu kutime estas la urbestro. Poste venas la momento de la mortigo. Anta?e, la ludisto tostoferas la faron al famulo, al la tuta publiko a? al io ajn, demetas la ?apon kaj for?etas ?in sursablen kaj prepari?as por fina ludado kaj la mortigo. La tolo estas ?an?ita kaj anka? la tolsubteninta glavo, anta?e falsa, estas anstata?ata de vera mortiga glavo. Kiam la lacigita ta?ro mallevis sian kapon, kvieti?is kaj montris la lokon, tra kiu la ludisto devas penetri per sia
glavo
, tiu forte kaj subite plenumas la faron. Spadpiko povas sufi?i, sed oni povas bezoni plian glavatakon a? kroman tranukmortigon. Ju pli rapide ?io okazas, des pli valora oni konsideras la faradon de la toreadoro. Kaj inverse, atingunte e?
monpunon
a? e? areston kaze de malsukceso. Se li sukcesas, la prezidanto (foje la? peto de la publiko, kiu svingos naztukojn por tion indiki, donos al li trofeon: unua a? du orelojn kaj e? la voston, kiuj estos fortran?itaj surloke kaj montritaj triumfe ?irka? la areno. Se la ta?ro "brave" kondutis, anka? tiu estos pla?dita de la publiko, kiam la muloj trenos ?in al bu?ejo. Okazas, ke tre bravaj virbovoj forlasas vive la ludejon kaj plu vivas en bredejoj por naski pliajn bravajn bovojn.
[1]
Ta?ro post la ta?robatalo
Toreo estas tre polemika afero.
La defendantoj argumentas, ke la morto de la ta?ro okazas meze de lukto, en kiu anka? toreistoj riskas sian vivon. Ili defendas ?in kiel kulturan eventon, tradicion, tre antikvan, kiel resta?on de pratempaj mitoj. Oni anka? argumentas, ke la ta?roj ?uas tre komfortan vivon anta? la spektaklo, en malfermaj spacoj, kompare al aliaj domaj bestoj, kaj ke la subspeco mem nur havas eblon pluvivi kiel rezulto de la ta?robatalo. Soldatoj, kiuj travivis batalon kaj ricevis vundojn asertas, ke tiaj vundoj, kiel tiuj ricevitaj de la bovo, ka?zas dolorojn nur post 45 minutoj ?is unu horo. Virbovo tutcerte estas mortigita post maksimume 20 minutoj. Do iuj asertas, ke la besto ne suferas.
La kontra?antoj emfazas la sangan karakteron de la spektaklo, ne nur en la momento de la morto, sed anka? en anta?aj fazoj, kie la besto suferas grandegan doloron pro la pikado de lancetoj kaj banderiloj.
Vidu kontra?an artikolon en
jena pa?o
Partido Animalista Contra el Maltrato Animal
(
PACMA
) (Partio Animalisma kontra? mistrakto de bestoj) PACMA estas hispana politika partio fondita en 2003, kiu celas protektadon de bestaj rajtoj. ?is 2011, la una "A" en ?ia siglo signifis "antitaurino" (kontra?-torea). Inter iliaj ?efaj proponoj estas fino de toreado kaj aliaj popolaj festoj kiuj uzas bestojn.
- ↑
Por la tuta ?apitro,
Hispanio por vi
, Subsecretaria de Turismo, 1965, 72 p. pp. 36-40.
- Unueta?a Usono
?.41 "Unu tago en Meksikio" (pri la korido en Meksikio en Esperanto)
- TAURVORTARO
Plena Ilustrita Diccionario Taurino Ilustrado Espanol-Esperanto Esperanto-Espanol de Luis Rmz, Ta?ro-vortaro hispana-Esperanta kaj EO-ES, ri?e ilustrita kolora libro kun klarigoj pri ta?ro-bataloj kaj murdado --
sekurkopio