| Saksoj
|
| historia etno ?
etno
?
tribo
|
| ?tatoj kun signifa populacio
|
|
|
|
Triboj dum la 5-a jarcento (Saxoni=Saksoj)
La
saksoj
estis la anoj de okcidenta
?ermana
tribaro, kiu ekde la 2-a jarcento post Kristo, supozeble anka? pli frue, lo?is en la nordokcidento de la hodia?a
Germanio
kaj la oriento de la hodia?a
Nederlando
.
La triboj de la saksaj ?ermanoj vivis en la teritorio de la
Zuiderzee
, la granda golfo ene de Nederlando, kiu hodia? estas je granda parto sekigita per
polderoj
, la regiono inter la riveroj
Emso
,
Weser
kaj
Elbo
en la germana
federacia lando
Malsupra Saksio
kaj la regiono
Vestfalio
(la norda duono de
Nordrejn-Vestfalio
), krome la nordon de la federacia lando
Saksio-Anhalto
kaj la regionon norde de la Elbo en
Holstinio
?is la rivero
Eider
.
La hodia?a federacia lando
Saksio
(historie dum la mezepoko nomita
Kursachsen
respektive
Obersachsen
) nur tre malmulte rilatas al la historia popolo de la saksoj. La pralando de la nuna federacia lando - sudoriente de la lo?oteritorio de la saksoj - nomi?is
Mark
Meißen
kaj fondi?is dum la jaro
965
fare de la saksa germana imperiestro
Otto la 1-a
. ?iaj lo?antoj tamen parolis mezaltgermanajn dialektojn, dum la ?ermanaj saksoj mem apartenis al la
platgermana lingvo
tre parenca al la nuna
nederlanda
.
Dum la jarcentoj post la jaro
200
la saksaj triboj de la origina ?erma lo?oregiono en
Holstinio
konkeris praktike la tutan hodia?an nordokcidentan Germanion (aparte de la lo?oteritorioj de la
frisoj
en la marborda nordo de Nederlando kaj pleja nordokcidento de Germanio). Ili integrigis la aliajn ?ermanajn tribojn tie lo?intajn en sian tribaron: lastaj konkeroj estis la nuna
Monastera Lando
en la nordo de
Vestfalio
, kaj la nordo de la hodia?a
Ruhr-regiono
.
Ekde la 3-a jarcento post kristo romiaj kronikistoj ?emis pro saksaj piratoj en la
Norda Maro
. Dum la 5-a jarcento saksoj kune kun la aliaj ?ermanaj tribaroj
praangloj
kaj
jutoj
eklo?is en la sudo de
Britio
: la hodia?a
Anglio
. Ili tie i?is la ?efa gento, dum en la najbaraj landoj
Skotio
,
Kimrio
,
Kornvalo
kaj
Irlando
da?re dominis la keltoj. La nuna nomo "Anglio" klare devenas de la praangloj, dum regionaj nomoj kiel
Wessex
(?okcidenta Saksio“),
Essex
(?orienta Saksio“),
Sussex
(?suda Saksio“) kaj
Middlesex
(?meza Saksio“) montras spurojn de la saksaj setlistoj.
Apena? tu?itaj de la grandaj popolaj migradoj de aliaj ?ermanaj triboj tra E?ropo, la saksoj dum multaj jarcentoj tenis la antikvan ?ermanan triban le?aron sen re?oj: parlamentoj de la liberaj viroj kune decidis pri juraj kaj politikaj demandoj.
Dukoj
nur dum militoj i?is dumtempaj, popole elektitaj gvidantoj.
Inter la jaroj
772
kaj
804
la konkuranta ?ermana tribaro de
frankoj
en serio de akraj bataloj sub gvido de
Karolo la Granda
fine konkeris la saksojn kaj devigis ilin subi?i je la mezepoka fe?da sistemo de regantoj kaj regatoj, kiel
duklando Saksio
.
Historio:
- 200
?is
400
: La saksoj de
Holstinio
disvasti?as al sudo, unue al la regiono inter la riveroj
Elbo
kaj
Weser
, poste al
Vestfalio
kaj la tiel nomita
Ostfalio
- la regiono inter la hodia?aj urboj
Magdeburg
,
Braunschweig
,
Hildesheim
kaj
Halberstadt
sude kaj la rivero
Elbo
norde plus oriente.
- Ekde la jaro
300
saksoj, praangloj kaj jutoj vel?ipas al Britio kaj tie fandi?as al la popolo de anglosaksoj
- ?irka? la jaro
450
la britaj anglosaksoj varbas pliajn saksojn al Britio por protekto kontra? la skotaj piktoj.
- Pli-malpli dum la jaro
477
fondi?as la re?lando
Essex
(orienta Saksio).
- ?irka? la jaro
530
la saksoj atingas la riveron
Rejno
.
- Dum
531
kontinentaj saksoj kaj
frankoj
kune batalas kontra? la re?lando Turingio. La nordo - norde de la montaro
Harco
i?as saksa, la sudo franka.
- Dum
568
24.000 saksoj kun la
langobardoj
transloki?as al norda Italio, sed balda? revenas al nordokcidenta ?ermanio. La popolo de
sueboj
intertempe eklo?is en la forlasitaj lo?oregionoj kaj post reveno de la saksoj konfliktas pri ili.
- Ekde la jaro
596
la saksoj en Britio konverti?as al
kristanismo
. La saksoj en
?ermanio
tenas sian prareligion.
- Dum la
7-a jarcento
la saksoj komencas elekti dukojn, kiuj dum militaj tempoj gvidu la saksajn batalistojn. La frankoj penas pli kaj pli konverti la anojn de sia imperio al kristanismo, kaj provas anka? premi al kristanismo la najbarajn saksojn. La saksaj dukoj kunorganizas la ribelon kontra? tio.
- Dum la jaro
738
la franka re?o Pipino la Pli Juna ekprovas fime konkeri la saksajn tribojn
- Inter la jaroj
772
kaj
804
la armeo de
frankoj
en serio de akraj bataloj sub gvido de
Karolo la Granda
fine konkeras la saksojn kaj altrudas al ili la
kristanismon
:
- Komence dum
772
konkeri?as la saksa fortika?o
Eresburg
kaj detrui?as la plej grava religia centro de la saksa religio, la
Irminsul
. La frankaj konkerantoj rigardas la saksan religion kulture malsupera
paganismo
.
la fortika?o
Hohensyburg
iom post la saksa epoko
- Dum
775
en dua batalaro de la frankoj konkeri?as la strategie grava saksa fortika?o
Hohensyburg
(apud la hodia?a urbo
Dortmund
) alte super la valo de rivero
Ruhr
.
- Dum
777
la franka re?o
Karolo la Granda
kunvokas frankan imperian kunvenon en la urbo
Paderborn
, centre de la ?ajne franke konkerita saksa teritorio. Tamen la problemoj de re?o Karolo konkeri
Hispanion
kura?igas la saksoj sub duko Widukind da?rigi sian batalon de sendependeco.
- Jaro
785
: La
bapto
de la saksa duko Widukind estas simbola komenco de la sekva trudita kristanigo de la saksoj.
- Dum
794
la saksoj malvenkas en la decida batalo de
Sintfeld
.
- Dum
799
Karolo la Granda
duafoje kunvokas frankan imperian kunvenon en la urbo
Paderborn
, centre de la nun vere franke konkerita saksa teritorio - demonstracio pri la franka venko.
- Kvin jarojn pli poste, dum
804
, la teritorio de la saksoj estas integrita en la Frankan Imperion de re?o
Karolo la Granda
kiel
"triba duklando" Saksio
- Dum
811
Karolo interkonsentas kun la re?o de
Danio
, ke la rivero
Eider
norde de
Holstinio
estu la limo inter la Franka Imperio kaj Danio. La eksa saksa teritorio i?as la franka Duklando Saksio.
Dum la jaro
919
unuafoje saksa duko i?as germana re?o:
Henriko la 1-a
. Sekvas la saksaj germanaj imperiestroj
Otto la 1-a
,
Otto la 2-a
kaj
Otto la 3-a
. La epoko de germanaj imperiestro de saksa deveno fini?as per la morto de
Henriko la 2-a
en la jaro
1024
. Dum tiu jarcento la politika kaj kultura centro de la germana
Sankta Romia Imperio
estas en la historia vivoteritorio de la saksoj.
Dum la jaro
1180
la germana imperiestro
Frederiko Barbarosa
disbatas la Duklandon Saksio, ?ar ties reganto, la duko
Henriko la Leono
rifuzas partopreni batalaron de imperiestro Frederiko en Italio.
Vestfalio
i?as poseda?o de la katolika eklezio, al Henriko la Leono restas la regionoj de
Braunschweig
kaj
Luneburg
, la nobeloj kaj episkopoj rekte ligi?as al la imperiestro, kaj la nomo Duklando Saksio nur restas por eta teritorio ?e la rivero Elbo.
Dum
1423
la grafo Frederiko la 1-a de
Meißen
ricevas tiun teritorieton ?e la rivero Elbo. ?ar la titolo de duko pli altrangas ol tiu de grafo, li eknomas sin "duko de Saksio", kaj lia origina regoteritorio ?irka? la urbo
Meißen
- kies lo?antoj apartenas al la germana popolo de turingoj - per tio nerekte ekhavas la titolon "Duklando Saksio". La nova duklando dum multaj jarcentoj nomi?is "
Supra Saksio
", la origina kerna vivoteritorio de la saksoj "Malsupra Saksio". Post la malfondo de la
re?lando Prusio
post la
Dua Mondmilito
oni revivigis la nomon "
Malsupra Saksio
" kaj tiel nomis la novan
federacian landon
en la nordokcidento de la
Federacia Respubliko Germanio
.