Raso
estas
koncepto
uzata por diversaj
specioj
kaj kun iom diversaj signifoj. Kiel maniero klasigi
homojn
, la koncepto
raso
i?as pli kaj pli eksmoda.
La meza genetika distanco Fst inter homaj populacioj estas ?irka? 0,15. Lewontin argumentis, ke tio reprezentas malgrandan rasan variecon.
[1]
Harpending, aliflanke, argumentis, ke tiu distanco implikas parencecon inter individuoj de sama populacio, kiu estas egala al la parenceco inter fratopoj en populacio, kiu geedzi?as hazarda, kaj ke homo de certa populacio estas genetike pli proksima al ne-parenca individuo de la sama populacio ol al fratopoj de miksita raso.
[2]
En la e?ropaj lingvoj la unua senco de la vorto
raso
, kaj longtempe la sola, estis: tuto de la sinsekvaj
generacioj
de unu sama familio, konsiderata kiel devenanta de unu sama
prapatro
: "la raso de miaj patroj"; li, ?i estas el bona raso (t.e. honorinda familio, familio kiu sin rimarkigis per siaj virtoj, faroj a? honoroj).
La unua a?toro, kiu uzis tiun vorton, france, en la moderna senco estis
Francois Bernier
, fama voja?into, en
1684
en libro: "Nova dispartigo de la Tero, fare de la diversaj
specioj
, a? rasoj, da homoj, kiuj prilo?as ?in".
Sciencistoj nomas
raso
distingeblan
populacion
de unu specio, kies propraj trajtoj estas konstantaj kaj heredaj: bela raso de kokoj, de rozoj; bonrasa, purrasa, miksrasa hundo; kaj ?e la homoj: la blanka, flava raso.
Kutime oni uzas la vorton 'raso' por distingi
homan
populacion de aliaj homaj populacioj. La plej vaste uzataj homrasaj kategorioj bazi?as sur videblaj trajtoj (speciale la
ha?tkoloro
kaj la viza?aj trajtoj), genoj, kaj memidenti?o. La konceptoj pri raso, samkiel pri specifaj rasaj grupigoj, varias la? la tempo kaj kulturoj kaj ofte montri?as diskutindaj pro sia efiko sur la socia
identeco
kaj sur politikoj pri identeco. La le?aj difinoj, la komuna uzado kaj la scienca signifo povas konfuzi?i, kaj oni devas atenti en kiu kunteksto uzi?as la vorto.
Ekde la 1940-aj jaroj,
evoluismaj
sciencistoj rifuzas tian ideon pri raso, la? kiu oni povus uzi certan nombron de finiaj listoj de esencaj karakterizoj por determini la?an liston de rasoj. Multaj evoluismaj kaj sociaj sciencistoj pensas ke la komunaj difinoj de raso(j), a? ajnaj rasdifinoj rilataj al homoj, suferas je manko de
taksonomia
rigoro kaj valideco. Ili argumentas ke la rasdifinoj estas malprecizaj, arbitraj, produkto de la kutimo, kaj ke la observitaj rasoj varias depende de la ekzamenata kulturo. Ili krome asertas ke oni pli bone komprenas rason kiel socian "
konstrukton
" ("konstruon"). Tamen aliaj sciencistoj argumentis ke ?i tiun opinion motivas ne tiom sciencaj kiel politikaj kialoj.
Ekde la
1940-aj jaroj
, datumoj kaj modeloj el
genomiko
kaj
kladistiko
, kaj la malkovro de praul-informaj markiloj, rezultis en revolucio en la kompreno de la homa evoluo, kio kondukis al novtipa difino de raso. ?i tiuj sciencistoj argumentas ke tia disdivido de la homaro en apartajn rasojn validas kiam oni komprenas rasojn kiel nebulajn a? svagajn arojn, grupi?ojn, a? plivastigitajn familiojn. Multaj sciencistoj
[
kiuj?
]
opinias ke, se adekvate uzata, la disrasigo de la homaro povas esti valida kaj utila. Sciencaj studoj kiel la projekto "HapMap", studinta 4 rasajn grupojn, montri?as tre singardaj pri donado de difino de la studataj rasoj kaj pri priskribo de la prenado de la
muestroj
.
Cetere la nocio de homa raso estigis
rasismajn
teoriojn.
- ↑
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4684-9063-3_14
- ↑
https://www.jstor.org/stable/27503827