la stratoj jus cititaj, la strato Optimismo kaj Bonhumoro, kontra? la konata statuo de la Granda Krizo, de tiu Granda Krizo, kiu malhelpas tiom da sukcesoj , kaj kiu forrabis ?e multaj, anka? en la Esperantistaro , la gajan viglecon. Ni estu dankemaj al la a?toro, ?ar li enportas, kun sia libro, iom da gajeco en la dornojn. Ni ne pli detale priparolu la libron. Schwarz estas eble

skimoj, la ≪?iutaga rizo≫ ?e la japanoj ktp , ?ar la pano ne ?ie estas dieta bazo, dum ?iulatitudaj homoj ja ≪?iutage man?as≫. La ellerno de nova lingvo postulas la kapablon analizi la gepatran lingvon kaj reformuli en la nova la esprimotajn konceptojn. Inter du lingvoj, kiuj ajn ili estu, ne ekzistas la ebleco de la?vorta pa?sado, des malpli de fraza a? pli longa la?vortigo. Tial, kiam hispano de Tenerife skribis al sia gastigota sveda korespondamiko: ≪Mi atendos vin sur la risorto≫, anstata?: ≪Mi atendos vin sur la kajo≫, li nur povis primirigi sian gaston pro la neniel komprenebla atendejo; la mistifika?o ?uldigis al la fakto , ke risorto kaj kajo estas hispane muelle , kiel juro kaj le?o estas angle law , ktp. Nu, similan misa?on kulpis parto de la germanlingvuloj kaj ?i ties imitantoj konceme la signifon de niaj participoj -ata kaj -ita , ?ar ili ne konsciis, ke, anstata? pa?si la 'logikon’ de siaj lingvoj, ili devis unue enprofundi?i en la spiriton de Esperanto, severe esplori la praktikadon de Zamenhof kaj, surbaze de tiuj esploroj, starigi la veran signifon de la participoj la? la principoj kaj ekzemploj de la Fundamento kaj de la zamenhofa tradicio. Unu el la unuaj, kiuj pa?sis la ?ermanan sistemon, jam en 1891, estis Ludwig Emil Meier ; sed balda? Zamenhof mem, tute eksplicite, malrekomendis tiun interpreton. Nun, post la Simpozio p ri -ata /-ita kaj koneksa?oj, Raymond Schwartz restarigis la demandon kaj reformulis la korektecon kaj konsekvencecon , la absolute senmankan logikecon de la zamenhofa tradicio, surbaze de la Fundamento , en unu el la plej brilaj, klaraj kaj nekontesteblaj analizadoj de la konjugacio de Esperanto ?is nun aperintaj. Schwartz frontis la demandon tute senanta?ju?e, deirante de la sistemo mem de la lingvo tia, kia ?i estas, kaj ne kiel ?i devus esti la? alilingvaj idioma?oj. Li trovis, ke estas multaj, tre multaj kazoj, kiam la malobeado al la Fundamento kaj al la zamenhofa tradicio estigas gravajn konfuza?ojn kaj povas konduki al vere dan?eraj absurdoj. Pruve li citas tekston el la traduko de la Nova Testamento, kiu estas aperiganta ≪ Espero Katolika ≫, kie la germanisma palisado de la participoj dirigis al Sankta Mateo religian hereza?on, a?, minimume, ?okegan neebla?on . Tion Schwarta titolas ≪la malbona ekzemplo≫, kaj la eseo fini?as per la jenaj vortoj: ≪La Evangelioj la? Meier ne estas en Esperanto de D-ro Zamenhof. Kun tia Esperanto ni ne solidari?as. La Zamenhofa Esperanto estas kaj restas unueca tuta?o≫. Plezure mi citus surprize lumajn klarigojn kaj prezentojn de la temo, sed mi devas rezigne kontenti?i per nur kelkaj elpin?oj, nome: ≪Ne estas dubo, ke Zamenhof alju?is al sia verkaro la valoron de praktika gramatiko≫ (p. 13); ≪La bazo por la korekta uzo de la kunmetitaj formoj estas la ?usta kompreno de la participoj≫ (p. 20); ≪La participoj havas neniun influon sur la konjugacian tempon≫ (p. 21); ≪La Esperanta konjugacio havas nur tri tempojn: -as, -is, -os. ?iujn relativajn tempojn interne de la tri absolutaj tempoj oni montras per

Schwartz estas majstro de la vortoludoj, de la amuzaj latentoj ku?antaj sub la formala aspekto de la Esperantaj vortoj. Li dissekcas ilin kaj tiel kreas surprizajn, tute novajn asociadojn de ideoj, kiuj, kiel petole grimacantaj koboldoj , piruetas kun nerezistebla ?armo anta? niaj okuloj. Se la schwartzismo havas sian radikon en la pure franca sprito, tamen ?ia manifesti?o en Esperanto estas profunde originala, ?ar ?i devas bazi?i sur la semantikaj eblecoj de nia lingvo. Kvankam, kompreneble, Schwartz ne bezonas ?ongli per vortoj por brili kiel inspirita poeto kaj kiei ironia kaj talenta prozisto. Kion speciale la?di el lia libro? ?u la versojn de Intime inter ni? ?u la parton Duoncento da fra?linoj, kie li, inspirinte sin ?e la angla Limerick, lasis neforgeseblajn specim enojn de tiu le?era ?enro? ?u la 20 kronikojn titolitajn La? mia ...ridpunkto, sinsekve aperintajn dum 20 jaroj en Sennacieca Revuo ? Ne, nenio estas speciale menciinda, ?ar ?io meritas apartan la?don kaj rekomendon.