Paro?a lernejo
estas privata baz- a?
mezlernejo
filiigita kun religia organizo kaj kies instruplano inkluzivas ?eneralan
religian edukadon
krom laikaj temoj, kiel
scienco
,
matematiko
kaj lingvaj artoj. La vorto "paro?a" venas de la sama radiko kiel "paroko" kaj
paro?aj
lernejoj estis originale la eduka alo de la loka
paroka
pre?ejo. Kristanaj paro?aj lernejoj estas ofte nomitaj "pre?ejaj lernejoj" a? "kristanaj lernejoj".
Krom lernejoj administrataj de kristanaj organizoj, estas anka? religiaj lernejoj filiigitaj kun judaj, islamaj kaj aliaj grupoj. ?i tiuj, tamen, ne estas tiom ofte nomitaj "paro?aj" pro historia asocio de la termino kun kristanaj parokoj.
La evoluado de la nordamerika katolika paro?a lerneja sistemo povas esti disigita en tri fazoj. Dum la unua (1750?1870), paro?aj lernejoj aperis kiel
ad hoc
klopodoj de parokoj kaj la plej multo da katolikaj infanoj ?eestis publikajn lernejojn. Dum la dua periodo (1870?1910), la katolika hierarkio faris bazan sindevontigon al aparta katolika lerneja sistemo. ?i tiuj paro?aj lernejoj, kiel la grandurbaj parokoj ?irka? ili, ofte estis etne homogenaj; tio signifas, ke germana infano ne estu sendita al irlanda lernejo nek inverse nek litova lernanto al ili. Instruo en la lingvo de la malnova lando estis ofta. En la tria periodo (1910?1945), katolika edukado estis modernigita kaj modeligita de la publikaj lernejaj sistemoj kaj tiel etneco estis malzorgata en multaj areoj. En urboj kun grandaj katolikaj lo?antaroj (kiel
?ikago
kaj
Bostono
) estis fluo de instruistoj, administrantoj kaj studentoj de unu sistemo al la alia.
[1]
Krom la katolikoj, anka? la germanaj luteranoj kaj kalvinismaj nederlandanoj komencis paro?ajn lernejojn, kiel faris ortodoksaj
judoj
.
Ekde 1876, tridek na? statoj (de la 50 en tuto) aprobis konstituciajn ?an?ojn al iliaj ?tataj konstitucioj, nomataj "Blaine ?an?oj," malpermesante impostan monon uzitan por financi paro?ajn lernejojn. En 2002, la
Supera Kortumo de Usono
konfirmis Ohian le?on permesanta helpon sub specifaj cirkonstancoj.
Ekde la hispana epoko, lernejoj estis tradicie administrata de la
katolika eklezio
kaj ties filiigitaj
religiaj institutoj
(kiel la
Jezuitoj
). Nuntempe, paro?aj lernejoj estas administrataj de lokanoj, teritoriaj
parokoj
dum katolikaj lernejoj estas administritaj de
diocezoj
a? religiaj institutoj.
En
Barato
, katolikaj edukaj institucioj estas la dua en nombro malanta? registaraj lernejoj kun 14 539 instancoj la? konto. Dum la lernejoj estas decentre spuritaj de la katolika Episkopa Konsilio de Barato, ili estas kontrolitaj de la diocezo en kiu ili trovi?as. Estas 13 004 primaraj kaj duarangaj katolikaj lernejoj, 243 specialaj lernejoj, 448 katolikaj altlernejoj kaj 534 teknikaj institucioj.
- Lazerson, Marvin. "Understanding American Catholic Educational History," History of Education Quarterly 1977 17(3): 297-317 in JSTOR