Ne?rodiverseco

El Vikipedio, la libera enciklopedio
La ?ielarka senfineco-simbolo reprezentas kaj la diversecon de la a?tisma spektro kaj la pli grandan ne?rodiverseco-movadon.

Ne?rodiverseco estas movado kaj aliro al mensa malkapableco , en kiu oni rigardas iujn ne?rologiajn trajtojn kiel varia?ojn de la homa genaro. La movado kredas, ke ?i tiuj varia?oj devas esti agnoskitaj, kaj ne traktitaj kiel malsanoj a? malkapabloj, sed kiel socia kategorio simila al genro kaj seksa orienti?o . La? ?i tiuj ne estas malsanoj, malkapabloj a? disordoj nature, nur konduto de socio estas malhelpo, kiu malfacilas la vivon de la uloj. Tiu samas kun sociala modelo de malkapablo. [1] [2]

Ekzemploj de ne?rodiversaj trajtoj estas a?tismo (plejofte sindromo de Asperger ) [3] , Tourette-sindromo , Atentomanka-hiperaktiva perturbo , disleksio kaj diskalkulio .

?i estis farita de Judy Singer sociologiisto en 1998, kaj popularizis ?in kun Harvey Blume ?urnalisto. [4]

A?tisma rajta movado havas la saman principon, sed ?i estas disputita en malkapablulaj movadoj, ?ar tiu vidpunkto malhelpas, ke la uloj ricevos propran helpon. [5] [6] [7]

Historio [ redakti | redakti fonton ]

Singer uzis la vorton en ?ia tezo publikita en 1999, kiu demonstris anka?, ke teorio pri friduja patrino malpravas. Blume skribis artikolon pri sama temo kaj publikis ?in en The Atlantic en 1998 septembro 30. [8] Li publikis en 1997 junio 30 alian artikolon en New York Times en kiu li skribis pri a?tismo kiel modo de ekzisto kaj uzis alian esprimon: ne?rologia pluralismo. [9] Li anta?diris rolon de la Interreto en movado de ne?rodiverseco. [10]

Iuj autoroj atribuas la konception al Jim Sinclair a?tisma aktivulo, [11] [12] kiu estis frua organizatoro de interreta a?tisma socio. Ili havis parolon en 1993 kun titolo "Don't mourn for us", en ki ili diris, ke a?tismo estas unu modo de ekzistado, kaj ne estas disigebla de la persono. [13]

En malkapablulaj movadoj [ redakti | redakti fonton ]

Unue a?tismuloj uzis la vorton; [14] [15] poste ?i estis uzita por aliaj kondi?oj, kiel atentomanka-hiperaktiva perturbo, paroleraroj, disleksio, dispraksio, diskalkulio, disnomio, intelekta malkapablo, Tourette-sindromo, [15] [16] skizofrenio, [2] [17] dipolusa perturbo, [18] skizoafektiva perturbo, kontra?socia karaktero, [19] disociaj perturboj kaj obsesa-kompulsa perturbo. [20] Anstata? de kuraca teni?o, kiu volas kuraci ilin, aktivistoj sugestas sistemojn, kiuj helpas ilin, ekzemple servoj por integri ilin, helpajn te?nologiojn kaj helpon, kiuj helpas ilin vivi memstare kaj fakan trajnadon. [21] Intenco estas, ke a?tentaj formoj de homa diverseco kaj memesprimado devas esti respektitaj kaj subtenitaj, anstata?e premi la ulojn al unu ideala normaleco. [22] Apogantoj kontribuas al nova koncepto de a?tismo kaj aliaj kondi?oj en socio la? tiuj konceptoj: se oni akceptas tiujn diferencojn, oni akceptas anka? ke oni kun tiuj kondi?o ne bezonas kuracon. Lingva esprimado de malsano, perturbo kaj malkapablo estas ?an?itaj al kondi?o, kun signifiko, ke sano povas esti diversa, se povas vivi memsatre kun kunvena helpo. Novaj formoj de a?tonomio estas rekonitaj, kaj donas rajtojn por decidi pri ilia terapio. [2] [12]

Esploro en 2009 kun 27 studentoj kun diversaj kondi?oj esploris ilin la? ilia opinio pri mem kaj ilia kondi?o. Al tiuj kondi?oj aperatenis a?tismo, disleksio, perturbo de mova kundordigo, atentomanka-hiperaktiva perturbo kaj apoplesio. La du opinio estis diverseco kaj kuraca. Studentoj kun diverseca opinio (41%) havis pli bonan memestimon kaj konfidis pli bone en iliaj kapabloj, kaj pleje (73%) havis pli bonajn ekspektojn pri ilia kariero kun pozitivaj celoj. Ili raportis, ke tiu opinio estas de interretaj grupoj. [23]

La? interreta esploro en 2013, koncepto de a?tismo kiel diferenco sugestas uzadon de a?tismaj trajtoj por evolvo anstata? supresi (subpremi) ilin. Per tiu oni povas transgresi linion inter du konceptoj de a?tismo. [24]

Kritikoj [ redakti | redakti fonton ]

Paradigmo de ne?rodiverseco estas disputita inter a?tismaj aktivistoj. [14] Dominanta opinio estas la medika, kiu pensas, ke tiuj statoj estas mankaj, kiuj bezonas terapion. [25]

Unu kritiko estas, ke ?i i?is tro diversa; oni devus ekskludi severajn kazojn. [14] [26] Nick Walker a?tisma aktivisto kaj interdisciplina edukisto distingas pervasivajn ne?rokongitivajn diferencojn, ekzemple a?tismo kaj medikaj statoj, ekzemple epilepsio . [2]

John Elder Robison konsensas, ke malavanta?oj de iuj statoj povas esti tial severaj, ke ili i?as malkapabloj. Sed li pensas, ke tiuj statoj havas avanta?ojn, kiuj ne estas separeblaj de iliaj malavanta?oj. Eblas, ke iu problemo estas solvebla nur por 1% de homoj, kiuj pensas alie. Li konsideras, ke tiu pensmaniero povas esti pleje malavanta?a ?is malkapableco. El vidpunkto de ne?rodiverseco ili estas ekcsesaj. Li agnoskas, ke iuj statoj estas malkapabloj, sed oni ne devus forgesi pri iliaj avanta?oj. [24]

Libroj [ redakti | redakti fonton ]

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. ↑ Oliver, Michael, 1945-2019.. (2006) Social work with disabled people , Sapey, Bob., 3?a eldono , Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan. ISBN 1403918384 . OCLC 62326930 .
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Chapman, Robert. (2019-01-10) “Neurodiversity Theory and Its Discontents: Autism, Schizophrenia, and the Social Model of Disability”, The Bloomsbury Companion to Philosophy of Psychiatry  ( angle ). Bloomsbury Publishing, p. 371?387 . ISBN 9781350024069 .
  3. ↑ Аспи-апартеид должен быть разрушен Arkivigite je 2020-09-19 per la retarkivo Wayback Machine
  4. ↑ Armstrong, Thomas. (2011) The power of neurodiversity : unleashing the advantages of your differently wired brain , 1?a eldono , Cambridge, MA: Da Capo Lifelong. ISBN 9780738215242 . OCLC 760085215 .
  5. ↑ Opar, Alisa, " A medical condition or just a difference? The question roils autism community. ", The Washington Post , 2019-05-06. Kontrolita 2019-05-12.
  6. ↑ . The Controversy Around Autism and Neurodiversity  (en-US). Alirita 2019-05-14.
  7. ↑ (August 2012) “Neurodiversity”, Contexts   11  (3), p. 12?13 . doi : 10.1177/1536504212456175 .  
  8. ↑ Blume, Harvey. " Neurodiversity ", The Atlantic , September 30, 1998.
  9. ↑ Blume, Harvey, " Autistics, freed from face-to-face encounters, are communicating in cyberspace ", The New York Times , 1997-06-30. Kontrolita 2007-11-08.
  10. ↑ . "Autism & The Internet" or "It's The Wiring, Stupid" . Massachusetts Institute of Technology (1997-07-01). Alirita 2007-11-08. “A project called CyberSpace 2000 is devoted to getting as many people as possible in the autistic spectrum hooked up by the year 2000, reason being that "the Internet is an essential means for autistic people to improve their lives, because it is often the only way they can communicate effectively."”.
  11. ↑ Solomon, Andrew, " The autism rights movement ", New York , 2008-05-25.
  12. ↑ 12,0 12,1 Fenton, Andrew, and Tim Krahn. "Autism, Neurodiversity and Equality Beyond the Normal" (PDF). Journal of Ethics in Mental Health 2.2 (2007): 1-6. 10 November 2009.
  13. ↑ Sinclair, Jim. Don't Mourn For Us. Autism Network International, n.d.. Retrieved on 2013-05-07.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 (February 2011) “ Autism as a Natural Human Variation: Reflections on the Claims of the Neurodiversity Movement ”, Health Care Anal   20  (1), p. 20?30 . doi : 10.1007/s10728-011-0169-9 .   Arkivigite je 2013-11-01 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2013-11-01. Alirita 2021-09-18.
  15. ↑ 15,0 15,1 Woodford, Gillian. 'We Don't Need to be Cured' Autistics Say Arkivigite je 2016-03-03 per la retarkivo Wayback Machine . National Review of Medicine. Volume 3. No. 8. April 30, 2006. Retrieved February 23, 2008.
  16. ↑ (2011-01-31) “Is our legal, health care and social support infrastructure neurodiverse enough? How far are the aims of the neurodiversity movement fulfilled for those diagnosed with cognitive disability and learning disability?”, Tizard Learning Disability Review   16  (1), p. 30?37 . doi : 10.5042/tldr.2011.0005 . “We recommend, therefore, that the term neurodiverse include the conditions ASD, ADHD, OCD, language disorders, developmental coordination disorder, dyslexia and Tourette's syndrome.”.  
  17. ↑ Morrice, Polly (January 29, 2006) "Otherwise Minded" The New York Times , review of A Mind Apart: Travels in a Neurodiverse World
  18. ↑ Antonetta, Susanne (2005). A mind apart: travels in a neurodiverse world . New York: Jeremy P. Tarcher/Penguin. ISBN 1-58542-382-3 . OCLC 60671914
  19. ↑ Anton, Audrey L. (2013). “ The Virtue of Sociopaths: how to appreciate the neurodiversity of sociopathy without becoming a victim ”, Ethics and Neurodiversity . Alirita 2015-08-02..  
  20. ↑ (April 2015) “ The Myth of the Normal Brain: Embracing Neurodiversity ”, AMA Journal of Ethics   17  (4), p. 348?352 . doi : 10.1001/journalofethics.2015.17.4.msoc1-1504 . Alirita 2015-08-05..  
  21. ↑ Position Statements . Autistic Self Advocacy Network. Alirita 2013-04-21.
  22. ↑ What is Neurodiversity? . National Symposium on Neurodiversity at Syracuse University (2011). Alirita 2012-10-02.
  23. ↑ (January 2009) “Student experiences of neurodiversity in higher education: Insights from the BRAINHE project.”, Dyslexia   15  (1), p. 23?41 . doi : 10.1002/dys.383 .  
  24. ↑ 24,0 24,1 What Is Neurodiversity?  (en-US). Alirita 2020-09-17.
  25. ↑ Feinstein, Adam. Neurodiversity: The cases for and against (Dec 11 2017).
  26. ↑ Frith, Uta. (2008-10-23) Autism: A Very Short Introduction  ( angle ). OUP Oxford. ISBN 9780191578656 .

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

Traduko [ redakti | redakti fonton ]

En tiu ?i artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Neurodiversity en la angla Vikipedio.


Ĝermo pri neŭrologio
 ?i tiu artikolo ankora? estas ?ermo  pri ne?rologio .
Helpu al Vikipedio plilongigi ?in . Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ?i ( menciante la fonton ).
El?utita el " https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ne?rodiverseco&oldid=8729424 "