La
movmalkapablo
estas fiziologa
malkapablo
, kiun oni povas malfacile trakti kiel unuecan kategorion, ?ar la efiko de la malsanoj al la movoj kaj movorganoj ne samas. Al la movkapabloj efikas anka? la amplekso kaj la graveco de la difektoj.
La? Christoph Leyendecker estas iu movmalkapabla, se liaj movorganaj a? aliaj difektoj, a? kronika malsano limitigas liajn eblojn por konduto, ke li povas nur restrikte partopreni en socialaj interakcioj.
Schonberger diferencas du aspektojn de la movigmalkapablo:
La korpa aspekto estas la konsekvenco de la difektoj de la movorganoj. Tie apartenas la perturboj de la movigado, kiel la
bifida spino
, a? la
muskolopatio
, kaj la korpaj difektoj, kiel la perturboj de la
sangocirkulado
, la
re?matismo
, la
epilepsio
, kaj la
hemofilio
. Tiaj estas anka? la malsanoj de la
skeleto
, kaj la difektoj de la
artikoloj
.
La sociala aspekto ne estas la diferenco je la ideala korpo, sed la ka?zita ?an?i?ado de la konduto.
La ?efaj tipoj de la movmalkapablo:
- hipotensiaj paralizoj
- ortopedaj difektoj
- anomaloj post tra?matoj de la cerbo
- amputo
- denaska malestado de membroj
La
paralizo
estas la malfunkciado de iu
muskolo
a? muskuloj. Ofte la korpoparto anka? perdas la kapablon de la perceptado. La paralizo povas esti parta (parezo), a? kompleta (plegio). La? membroj:
- monoplegio, paralizo de unu membro, precipe
brako
. La prognozo estas bona
- diplegio, simetria paralizo de la viza?o, brakoj a?
gamboj
- paraplegio, paralizo de la gamboj. Anka? la perceptado kaj la tono de la muskuloj povas malfunkciigi. Povas ka?zi la tra?mato de la
spino
,
tumoro
, a? aliaj specialaj malsanoj
- hemiplegio, paralizo de la duono de la korpo. La kaxzo povas esti
apopleksio
,
diabeto
, a? alia malsano
- triplegio, paralizo de tri membroj
- tertaplegio, paralizo de la brakoj kaj la gamboj. Estas ka?zita de la
tra?mato
de la
cerbo
, la spino, a? malsanoj, ekzemple la spino bifida a? poliomjelito.
La ?efaj ka?zoj estas la
bifida spino
, la malsanoj de la muskuloj, la
poliomjelito
, la tra?mato de la spino, a? la naska paralizo de la brako.
La? la loko de la spino bifida povas elformi?i paralizo kaj malfunkciado de la perceptado en la suba parto de spino a? en la gamboj. Anka? la cirkulado malrapidas en la ti? korpoparto. La graveco dependas de la graveco de la tra?mato, kaj povas okazi la perdon de la irado.
La plej ofta malsano de la muskuloj estas la atrofio de la muskuloj (dystrophia musculorum progressiva). ?i paralizas la muskulojn simetrie kaj progresive. Karaktera estas la movigado de la subjekto. Tiu malsano estas nun ne kuracebla.
La difektoj estas mem movorganaj malsanoj, a? estas simptomoj de iu movorgana malsano. Akompanas la difektoj de la spino.
Anomaloj post tra?matoj de la cerbo
[
redakti
|
redakti fonton
]
La tipo de la anomalo dependas de la loko de la tra?mato de la cerbo. La simptomoj povas kunmiksigi depende de la loko de la tra?mato. En la frua infaneco a? dum la naski?o estigas la infantila cerebrala pareso.
- hipotensia paralizo kun
spasmoj
, varia
muskoltono
, eble malsanaj refleksoj
- rigideco: hipertensiaj muskoloj, obstaklita movigado
- atetozo kun nevolaj kaj grandaj amplitudaj, malkunordigitaj movoj, perturbo de la
ekvilibro
. Karaktera estas la perturbo de la parolado. La muskoltono povas esti varia.
- hipotonio: la tono de la muskoloj estas malforta, la kunordigo kaj la ekvilibro estas perturbita, la movigado estas malrapida, la subjekto estas lacema.
- ataxio kun tremado, kaj kun perturboj de la kunordigo kaj la ekvilibro. La muskoltono ofte malfortas.
La
amputo
estas demeti?o de ekstrema korpoparto pro vundo a? per ?irurgio. La bona stumpo estas sendolora, kaj bone ?ar?ebla, kiu signifikas, se la subjekto volas uzi protezon. La amputo povas esti granda (brako, gambo) a? malgranda (fingroj). Oni nomas anka? la lokon de la grandaj amputoj, sub a? super la kubuto a? la genuo. Post la operacio la paciento estas pli kuracita en la malsanulejo. Post malgranda amputo li povas iri hejme samtage. Post la amputo de brako li devas resti kelkajn tagojn; post la amputo li restas unu a? du semajnojn en la malsanulejo. La amputo estas anka? psi?ika ?ar?o. Post la oportuna amputo oni povas surhavi protezon.
En iuj islamanaj landoj, ekzemple en
Irano
,
Sauda Arabio
a? norda
Nigerio
oni amputas anka? kiel puno, ekzemple la ?teladon.
Malkiel la paralizo, la amputigituloj povas surhavi protezon, kiu helpas la rehabilitadon.
Karaktera estas la malestado de membroj a? artikoj, kaj la kunkreskado, kiuj ofte kunigas. Psi?ike estas ne ti? grava, kiel la amputo, ?ar la subjekto plenkreskas kun ?i.
La movmalkapablo povas efiki anka? la parolorganojn. La granda parto de la cerbtra?mituloj havas anka? gravajn parolperturbojn,
afazion
a?
dizartrion
. La
logopedio
helpas korekti a? kompensi tiujn
parolmalkapablojn
. La memstarecon helpas multaj iloj.
La mov- kaj la parolmalkapablo estas alinome kunigita
muskola malkapablo
.
La movmalkapablo aligas la korposkemon, malhelpas la agadon, malvastigas la eblojn por sensi, kaj sperti. La movmalkapabluloj adapti?as malrapide al la san?ado de la temperaturo. Ili memzorgas pli malfacile, ol la aliaj homoj, kaj iuj el ili pretendas prizorgon. La malkapablo de la movado komplifikas la veturadon, la vesti?adon, la man?adon, la purigadon, kaj aliajn agadojn necesajn por la vivo. Iuj agresivas, malamikas kun la homoj ?irka?aj, a? angoras, retiri?as pro la malkapablo.
Difinoj:
- Christoph Leyendecker:
Motorische Behinderungen. Grundlagen, Zusammenhange und Forderungsmoglichkeiten.
Kohlhammer. Stuttgart 2005
- Reinhard Lelgemann, Jurgen Moosecker:
Einfuhrung in die Korperbehindertenpadagogik.
In: Stephan Ellinger, Roland Stein:
Grundstudium Sonderpadagogik.
Bamberg 2005,
ISBN 3-00-010877-7
- Petra Fuchs:
?Korperbehinderte“ zwischen Selbstaufgabe und Emanzipation. Selbsthilfe ? Integration ? Aussonderung
. Luchterhand, Neuwied und Berlin 2001,
ISBN 3-472-04450-0
- Hans Stadler, Udo Wilken:
Padagogik bei Korperbehinderung.
Studientexte zur Geschichte der Behindertenpadagogik Band 4. Beltz Verlag. Winheim, Basel, Berlin 2004,
ISBN 3-8252-2378-7
- Harry Bergeest:
Korperbehindertenpadagogik. Studium und Praxis.
Bad Heilbrunn 2006,
ISBN 3-7815-1478-1
- Junge, Torsten; Schmincke, Imke:
Marginalisierte Korper. Beitrage zur Soziologie und Geschichte des anderen Korpers.
Unrast Verlag. Munster 2007,
ISBN 978-3-897-71460-1
Paralizo:
- Laakarin CD:n artikkeli
Halvaus - lihasheikkous
, 29. kesakuuta 2001, Kiti Muller finnul
- GPnotebook a monoplegiarol
Arkivigite je
2012-05-23 per la retarkivo
Wayback Machine
- Guido A. Zach, H. G. Koch (Hrsg.):
Paraplegie ? Ganzheitliche Rehabilitation
. Karger, Basel 2006,
ISBN 978-3805579803
- W. Abdulla:
Praxisbuch Interdisziplinare Intensivmedizin
. 2. Auflage. Urban und Fischer, Munchen 2001, S. 468,
ISBN 978-3437227103
- "diplegia." Dictionary.com Unabridged (v 1.1). Random House, Inc. 15 Nov. 2008. <Dictionary.com
http://dictionary.reference.com/browse/diplegia
>.
- Peter Schwenkreis, Werner Pennekamp, Martin Tegenthoff:
Differenzialdiagnose der akuten und subakuten nichttraumatischen Querschnittslahmungen.
Dtsch Arztebl 2006; 103(44): A-2948 / B-2566 / C-2467
- Sheffler, LR; Ito VY, Philip PA, Sahgal V (1994). "Shunting in chronic post-traumatic hydrocephalus: demonstration of neurophysiologic improvement". Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 75 (3): 338?341.
PMID 8129589
.
- Types of Cerebral Palsy
Arkivigite je
2009-02-21 per la retarkivo
Wayback Machine
From Origins of Cerebral Palsy
- Definition at Medical dictionary
- Parks, Jennifer (June 28 2007), "Enjoying the ride", Ottawa 24 hours 1 (155): 11,
http://24hrs.ca
Arkivigite je
2005-05-27 per la retarkivo
Wayback Machine
- Spinal cord injury: Possible complications
Amputo:
- 4,5 Millionen Menschen haben PAVK, Arzte Zeitung, 2008. szeptember 24.
- Bruce Pannier: ?Iran: Criminals Lose Hands And Feet As Shari'a Law Imposed“, Radio Free Europe, 7. Januar 2008.
- Sam Olukoya: Eyewitness: Nigeria's Sharia amputees, BBC News, 19. Dezember 2002.
- David Bamford: Hand amputation in Nigeria, BBC News, 7. Juli 2001.
- Neil Mackay: Saudi justice leaves little room for sentiment; Lashings, amputations, Sunday Herald, 11. Februar 2001.
- Kersten Enke (Hrsg.): LPN 3. 2., uberarb. Auflage. Stumpf und Kossendey, Edewecht 2000, S. 132f.,
ISBN 3-932750-42-X
.