| Meza Imperio de Egiptio
|
|
|
| historia lando ?
erao
? historia epoko
|
Geografio
 Malnova kaj Meza imperioj
|
|
| ?efurbo
:
|
|
| Lo?antaro
|
| ?tat-strukturo
|
|
|
|
| Anta?aj ?tatoj:
|
Postsekvaj ?tatoj:
|
| Elstaraj historiaj eventoj
|
| Diplomatiaj Rilatoj
|
|
|
mapo de antikva Egiptio
La
Meza Imperio
en la historio de
antikva Egiptio
ampleksas la epokon de proksimume la jaro
2010
?is
1793
anta? nia erao.
La komencon de la Meza Imperio oni datigas je la momento, kiam la diversja partoj de Egiptio sub faraono
Mentuhotep la 2-a
estis unuigitaj meze de la 11-a
dinastio
. Tamen ?i tie mencii?as la kompleta 11-a dinastio.
Pro la disfalo de la unui?inta Egiptio en la
Unua Intertempo de antikva Egiptio
la potenco estis dispartigita al pluraj re?etoj. Tamen jam fine de la 10-a dinastio klari?is, ke la regantoj de
Herakleopolis
havis aparte fortan pozicion. Samtempe kreskis la pocento de la regantoj en la sudo, kiam en la urbo
Teboj
establi?is la 11-a dinastio.
statuo de Mentuhotep la 2-a en la Metropola Muzeo de Nov-Jorko
La sinsekvo de la tri a? e? kvar tebaj re?oj, kiuj regis anta?
Mentuhotep la 2-a
, inter egiptologoj ankora? estas pridiskutata, ?ar ekzistas iom malkongruaj indikoj. Senkonsidere de la diskutoj pri la ?usta kronologio, klaras ke la unuaj re?oj de la 11-a dinastio igis la sudon de Egiptio ?iam pli potenca kaj signifa. Plimulti?is militoj kun la regantoj de la nordo de Egiptio. Anka? kiam Mentuhotep la 2-a, filo de Antef la 3-a, ekregis dum la jaro
2054 a.K.
en Teboj, tiuj bataloj kun la nordo da?ri?is. Proksimume dum sia 32-a jaro de regado li fine sukcesis unuigi la nordon kaj sudon de antikva Egiptio. Lia filo Mentuhotep la 3-a gvidis fami?intan ekspedicion de 3000 viroj tra la
Uedo
Hamamet ?is la
Ru?a Maro
, kaj de tie sendis ?ipojn en la landon
Nubio
. La sekva re?o Mentuhotep la 4-a ?ajne estis politike malforta kaj eble estis sentronigita fare de lia
veziro
Amenemhet la 1-a ?irka? la jaro
1976 a.K.
- Amenemhet la 1-a sekve i?is la fondinto de la 12-a dinastio.
Amenemhet la 1-a probable estis simpla civitano de la urbo Teboj, kiu kleri?is kaj i?is grava konsilanto kaj gvida oficisto de la re?o Mentuhotep la 4-a. Post kiam li mem ekregis kiel re?o, li fortigis la potencon de la novefondita dinastio en la tuta imperio. Li translokigis la ?efurbon de Teboj iom norben al la urbo
Itj-taui
. Li enkondukis la tradicion de "kunregado": La maljuna re?o anta? sia morto nomumis sian posteulon kaj ?is sia morto regis kune kun la onta re?o.
La filo
Sesostriso la 1-a
konsideri?as unu el la plej grandaj faraonoj de la Meza Imperio. Jam kiel kunreganto de sia patro ekde la jaro
1956 a.K.
li gvidis armeajn ekspediciojn al suba Nubio, kaj tie konstruigis plurajn fortika?ojn. Sub lia regado la arto kaj literaturo de la imperio aparte floris. Sesostriso la 1-a sisteme anta?enpu?is la konstruojn de ?iuj gravaj temploj de la landoj kaj anstata?igis etajn, ofte el argilaj brikoj starigitajn, konstrua?ojn el pli grandaj kaj imponaj el ?tono.
Lia filo
Amenemhet la 2-a
aparte konatas pro kroniko ?izita en ?tono, kiun oni trovis en
Memfiso
kaj sur kiu interalie priskribi?as egiptiaj atakoj al Palestino. Lia posteulo
Sesostriso la 2-a
regis supozeble nur ok a? na? jarojn. Li konstruigis sian
piramidon
apud
el-Lahun
, kio montras fortan intereson de la reganto pri la egipta regiono
Fajum
. La re?o komencis sisteme evoluigi la riveran oazon
el-Lahun
.
Sesostriso la 3-a
la? la kompreno de la antikvaj egiptoj konsideri?is la plej signifa faraono entute. Grekaj kaj egiptaj historiistoj raportis pri multnombraj armeaj konkeroj, ?efe pri atakoj al Azio, sed anka? al Suba Nubio. La konkeritaj regionoj plu sisteme sekuri?is per armeaj fortika?oj. Anka? interne la faraono estis potenca, kaj signife reduktis la povon de la lokaj nobeloj.
Anka? la sekva faraono,
Amenemhet la 3-a
, forte regis la landon. Pri lia posteulo
Amenemhet la 4-a
kaj re?ino
Nofrusobek
ne ekzistas multaj informoj.
La finon de la Meza Imperio karakterizis kvereloj pri la faraona trono, dispartigoj de la imperio kaj la enmar?o de la
Heka ?asut
(
greke
?κουσσ??, Hikussos, latinigite Hyksos), grupoj de
?emidaj
enmigrintoj, kiuj inter la jaroj
1719
kaj
1692
anta? Kristo invadis Egiption kaj armee estis tre sukcesaj pro uzo de la novaj militiloj
?evaloj
, batal?aroj kaj pafarkoj.
La Meza Imperio ofte karakterizi?as "fe?da epoko". Fakte apena? estas alia epoko en la hisotrio de antikva Egiptio, dum kiu oni konstruigis tiom da monumentoj kaj tempoj anka? en la plej malcentraj lokoj kaj provincoj. La Meza Imperio arte kaj arkitekte divideblas en du partojn:
La frua Meza Imperio ?is proksimume la regotempo de
Sesostriso la 2-a
estas forte impresita de la anta?aj tradicioj. La piramidoj kaj parto de la arto forte orienti?as je la
Malnova Imperio
.
La malfrua Meza Imperio de la regodempo de
Sesostriso la 3-a
?is la 13-a dinastio karakterizi?as per forta centrigo de la imperio. La faraonaj bildoj ne plu montras junajn idealigitajn virojn, sed sa?an, a?an reganton. La lingvo de la Meza Imperio por la sekvaj epokoj konsideri?is "klasika".