Manuel AZANA DIAZ
(
Alcala de Henares
(
Madrido
),
Hispanio
,
1880
-
Montauban
,
Francio
,
1940
) estis la dua kaj lasta
prezidento
de la
Dua Hispana Respubliko
.
?efa reprezentanto dum la tridekaj jaroj de la hispana bur?a kaj demokrata radikalismo.
En
1914
li estis sekretario de la Ateneo de
Madrid
. Dum la 20aj jaroj, li oponas la diktaturon de
Miguel Primo de Rivera
, kaj en
1925
li fondas respublikanan Partion
Accion Republicana
. En
1930
li subskribas la pakton de la respublikanaj partioj kontra? la re?o
Alfonso la 13-a
.
Post la alveno de la
Respubliko
, li fari?as ministro de militaj aferoj, kie li entreprenas profundan reformon de la armeo. Tiu reformo, tre necesa la? ?iuj vidpunktoj, kreas malfavoran etoson en kelkaj grupoj de militistoj kiuj ?iam oponos lin.
Homo kun granda oratorkapablo, li fari?as la ?efa simbolo de la respublikanaj fortoj, kaj en oktobro de
1931
li estas elektita registarestro. Balda? anka? la katolika Eklezio eniros la tendaron de liaj kontra?uloj, pro la agado de la registaro en tiu tereno. Li unuigas la maldekstremajn bur?ajn fortojn, en la partio
Izquierda Republicana
(Respublikana Maldekstro)
En
1933
, post la perforta subpremo de ribelo en la sudo (vidu artikolon
Eventoj de Casas Viejas
), kaj post la malkontento de granda parto de la malri?aj kamparanoj, li devas rezigni. En la postaj balotoj la dekstro prenas la povon kaj Azana fari?as gvidanto de la opozicio.
En
1934
, kiel protesto kontra? la eniro de la tre konservativa katolika partio
CEDA
en la registaro, maldekstrulaj fortoj komencas
revoluciprovon
. Azana, kiu fakte kontra?is tiun movadon, estis tamen suspektata kunlabori en la samtempa ribelo de la kataluna a?tonoma registaro, kaj estis enkarcerigita en ?ipo en la haveno de
Barcelono
.
En la novaj balotoj en februaro
1936
Azana gvidas la koalicion de maldekstraj fortoj, konatan kiel
Popola Fronto
, kiu venkos, kaj li estas elektita unue registarestro, kaj poste, en majo, prezidento de la Respubliko.
Post la komenco de la
interna milito
en julio 1936, li klopodas alproksimigi amba? partiojn, sed li malsukcesas. Krome, la komenco de sociala revolucio en la respublikana flanko, kaj la akrigo de la perforto, atakas liajn demokratajn konvinkojn kaj izoligas lin. Dum la milito li ludos apena? pli ol simbolan rolon.
En februaro
1939
, post la konkero de
Barcelono
fare de la trupoj de
Franco
, li ekzili?as al Francio, kaj li demisias el sia posteno. Persekutata de la agentoj de Franco kaj ?ikanata de la
re?imo de Vichy
, li forpasas en novembro de 1940 en Montauban.