I. (Szent) Istvan ? Hunyadi Matyas ? Bethlen Gabor ? Bartok Bela ? Hugonnai Vilma ? Csontvary Kosztka Tivadar ? Bolyai Janos ? Orczy Emma ? Eotvos Jozsef ? Eotvos Lorand ? Kodaly Zoltan ? Arany Janos ? Szechenyi Istvan ? II. Rakoczi Ferenc? Laborfalvi Roza
Hungaroj
(anka? nomataj
madjaroj
por la nekristanaj praaj hungaroj) estas la
nomo
de nacio lo?anta precipe en
Hungario
.
La hungara popolo apartenas ne al la indoe?ropa lingvofamilio, kiel plejmulto de la najbaroj, sed kiel la
finnoj
,
sameoj
kaj
estonoj
al la
finno-ugra lingvofamilio
.
La hungaroj nombras dismonde ?irka? 15 milionojn, el kiuj 10 milionoj vivas en Hungario kaj grava nombro kiel malplimulto en la najbaraj landoj (
Rumanio
,
Slovakio
,
Serbio
,
Ukrainio
) ? ?irka? 3 milionoj.
La
sikuloj
(
Szekely
hungare) estas hungara popolo kun specifaj vesta?oj kaj vivantaj en la montara parto de Transilvanio (Rumanio).
legu aparte
prahistorio de la hungaroj
La madjaroj vivis originale ?e la sud-orienta rando de la
Urala
montaro. Poste (-500) ili migris al la
stepo
de suda
Ukrainio
(hungare Levedia poste
Etelkoz
, neprecize konata areo inter du riveroj), kie ili estis sub
kazara
regado. La hungaroj devis fu?i pro atakoj de
pe?enegoj
kaj ili ekokupis la
Karpat-basenon
(?efe la
ebena?ojn
) en
896
, kie ili setlis. (Plia detala historio ?e
Historio de Hungario
)
Kiam la turkoj okupis parton de lando, la ?iamaj bataloj inter la turkoj kaj hungaroj senlo?antarigis grandajn sudajn areojn de la iama Hungario. Post malvenko de la osmanoj, Hungario venis tute sub A?stran regadon kiuj setligis tiujn senhomajn areojn (la 3 ?efa setligo okazis en 1690, 1711 kaj 1745) per
slovakoj
,
germanoj
kaj aliaj.
Magyar kiel propra nomigo de la hungaroj
[
redakti
|
redakti fonton
]
La vorto
magyar
(pli frue
magyeri
) estas hodia? memnomumigo de la hungaroj. ?i aperas jam en la 9-a kaj 10-a jc en mohamedanaj verkoj. ?i venas ver?ajne el la
magy
(< ugra *
ma??ε
= homo; similas al la nomo de la mansi popolo) kaj
er(i)
(same homo ?e finna urke, ?eremisa erge).
Tiu nomo (madjaro) estis komence nur vorto de unu el la 7 nomadaj triboj (
Meder (madjaro), Tarjan, Jen?, Ker, Keszih, Kurt-Gyarmat
kaj
Nyek
. ) La landookupo okazis sub gvido de la madjara tribo sub gvido de la ?efa tribestro
Arpado
.
- La? diversaj fontoj
Ungari
a?
Ougri
.
- (H)ungarus
francaj kronikoj
- turkoj (false)
- hunoj (false)
- avaroj (false)
La nuntempe uzataj formoj kiel
(H)ungarus, (H)ungarn, Uhri, Vengry, Hungarian, Hongrois
ktp. venas el al slava
og(ъ)r-
per germana perado al la aliaj e?ropaj lingvoj. La slava vorto originas el la bulgara-turka tribonomumo
onogur
(
on
= dek +
ogur
= tribo), kiu esti?is en la 5. kaj 6. jarcento, kiam la madjaroj vivis en strikta rilato kun la
onoguroj
, kies gvidanta triba alianco nomi?is
Onoguren
. La H-litero en la latina Hungarus (kaj tiel en kelkaj aliaj lingvoj) esti?is, kiam la nomon oni false rilatigis al la hunoj (
Hunni
).