La
ma?rica
(kreola ma?rica :
kreol morisien
, pronunci: /k?eol mo?isj??, -i???/) estas
kreola
lingvo en
Ma?ricio
, bazita sur la
franca
lingvo. Krom la
franca
bazo de la lingvo, estas anka? nombro de vortoj de la
angla
kaj de la multaj afrikaj kaj sud-aziaj lingvoj kiuj estis parolataj sur la insulo.
80,5 % de la lo?antaro (
popolnombrado
2000), proksimume unu miliono da homoj, parolas la ma?rican kreolan lingvon kiel
denaskan lingvon
. La resto de la lo?antaro en Ma?ricio parolas la ma?rican kiel dua a?
kontaktlingvo
. La maurica estas la
lingvafrankao
kaj la
de fakta
lingvo de
Ma?ricio
, anta?e brita kolonio, kiu gardis la anglan kiel ?ia nura
oficiala lingvo
, kvankam la franca estas ?enerale pli parolata.
La ma?rica proksime rilatas al la kreolaj lingvoj de la
Sej?eloj
(
Sej?ela
) kaj de la insulo
Reunio
(
reunia kreola lingvo
). ?i sekve apartenas al la familio de la tn. kreola '
bounbonnais
', kiu estas komuna kerno trovebla en la aliaj franclingvaj kreolaj lingvoj de la
Hinda Oceano
.
Ma?ricanoj emas paroli hejme la maurican kreolan kaj la francan en la laborejo. La franca kaj la angla estas parolataj en lernejoj. La angla kaj franca lingvoj longe ?uis pli grandan socian statuson kaj superregis en la
registaro
,
komerco
,
edukado
kaj la
amaskomunikilaro
, sed la popularceco de la ma?rica lingvo persistis en la plej neformalaj kampoj.
La ma?rica kreola naski?is kun la historio de la sklavoj meze de la 17a jarcento
[1]
.
Kvankam multaj ma?ricanoj estas de
barata
deveno, ili unuavice parolas kreole. ?i estas ilia praula lingvo en la senco ke iliaj prapatroj, kune kun tiuj de afrika, e?ropa kaj ?ina devenoj, helpis kune krei la kreolan lingvon anta? jarcentoj, kiam Ma?ricio estis la renkonti?ejo de lo?antaroj de diversaj kontinentoj kiuj kune fondis nacion kun ties propra kulturo kaj historio. Hodia?, ?irka? 1 miliono da homoj parolas la lingvon.
La ma?rica registaro komencis subteni ortografian reformon en 2011 kun sistemo kiu ?enerale sekvas la francan sed eliminas
silentajn literojn
kaj reduktas la nombron de malsamaj manieroj en kiuj la sama sono povas esti skribata. ?i estis kodigita en
Lortograf Kreol Morisien
(2011) kaj anka? uzata en la
Gramer Kreol Morisien
(2012). ?i fari?is la normo depost la adopto de la dua eldono de la
Diksioner Morisien
, kiu anta?e estis literumita kiel la
Diksyoner Morisyen
[1]
.
Por subteni la kreolan lingvon, kiu malgra? la vasta uziteco havas nur tre malmulte da literaturaj kaj gazetaraj eldona?oj, loka asocio starigis projekton kaj eldonis libron kun kreollingva poemo kaj ties diverslingvaj tradukoj. Origine estis planataj tradukoj de la poemo en 46 lingvojn (okaze de la 46-a datreveno de la sendependi?o de Ma?ricio), sed pli ol 50 tradukoj alvenis. La respondo de 10 esperantistoj el 3 kontinentoj ebligis aldoni 8 pliajn diverslingvajn versiojn de la poemo kaj estas legeblaj sur la retejo de Lingvaj Rajtoj de UEA. La kompleta kolekto de tradukoj aperis libroforme en Mauricio. Anka? DVD kunestis surhavante gestolingvan version de la poemo (en la ma?ricia gestolingvo).