| Lilit
|
|
| mita persono ?
demono
|
| Informoj
|
| Sekso
|
ina
|
| Edzo/Edzino
|
Adamo
? Samael ?
Kaino
|
|
Lilit
a?
Lilith
(el la
hebrea
: ?????) estas
legenda
virino de la
juda
folkoro, el
mezopotamia
origino. ?i estas konsiderata la unua edzino de
Adamo
, anta?a al
Eva
. La? la legendo, kiu ne aperas en la
Biblio
, ?i forlasis la
Edenon
la? sia propra iniciato kaj eklo?is ?e la
Ru?a Maro
, kuni?ante tie kun
Samael
, kiu i?is ?ia amanto, kaj kun aliaj demonoj. Pli malfrue, ?i demoni?is kiu ?telis la infanojn en siaj luliloj dum la nokto kaj kuni?as al la viroj kiel
sukubo
, generante idojn (la
lilim
) per la spermo kiujn la viroj nevolonte elver?as dum la dormado (
polucio
). ?i estas reprezentita kun ina, bela aspekto, kun la hararo longa kaj frizita, kutime blonda a? ru?hara, kaj kelkfoje kun flugiloj.
Lilit
(1892), de
John Collier
.
La origino de Lilit ver?ajne trovi?as en
Lilitu
kaj
Ardat Lili
, du inaj demonoj mezopotamiaj, samtempe rilati?intaj kun la malbona spirito
Lilu
. En la nomoj de tiu ?i familio aperas la vorto
lil
, kio estas
vento
,
aero
a?
spirito
. La judoj ekzili?intaj en
Babilono
alportis en sian hejmlandon la kredon je tiu ?i malbona esta?o, kies nomo, adoptita al la hebrea fonetiko kiel
?????
(Lilith), rilati?is kun la
paronima
hebrea vorto
???
,
laila
, ‘nokto’.
La sola mencio en la
Biblio
pri tia esta?o aperas en
Jesaja
34:14:???? ???? ??????? ????? ??????? ???? ????? ??????
?????
????? ?? ????
?
. En pluraj versioj de la Biblio ?ia nomo ne aperas, ?i estis tradukita kiel nokta birdo, kutime strigo. Tiun ekzemplon anka? sekvis la traduko en esperanto. ?i diras tiele:
Kaj renkonti?os tie sova?aj katoj kun sova?aj hundoj, kaj virkaproj krios unu al alia; nur
strigo
tie nestos kaj trovos por si ripozejon
.
ELa origino de la legendo kiu prezentas Liliton kiel unuan edzinon trovi?as en
rabena
interpreto de Genezo 1,27. Anta? ol ekspliki ke
Javeo
donis al
Adamo
edzinon nomata
Eva
, kreita el lia ripo (Genezo 2:4-25)), la teksto diras: ≪ Kaj Dio kreis la homon la? Sia bildo, la? la bildo de Dio Li kreis lin; en formo de viro kaj virino Li kreis ilin≫. Kvankam hodia? tio estas eksplikata kiel unu sama afero dufoje klarigata, alia ebla interpreto estas tiu ke Dio unue kreis inon la? sia bildo, kreita samtempe kun Adamo, kaj nur pli malfrue li kreis el la ripo de Adamo Evan. La unua virino kiun la Genezo 1,27 aludas estus Lilit, kiu forlasis sian edzon kaj la Edenon.
La legendo havas rilatojn kun magi-religia juda tradicio: la kutimo meti amuleton ?e la kolo de la ?usnaskitoj, kun la nomo de tri an?eloj (Snvi, Snsvi, Smnglof).
Adamo kaj Lilit neniam harmonie vivis, ?ar kiam li volis amoradi kun ?i, Lilit sentis sin ofendita pro la ku?-pozicio kiun li postulis al ?i. ≪Kial mi devas ku?i sub vi? ??i demandadis?: anka? mi estis kreita el la polvo, kaj pro tio, mi estas egala al vi. Adamo intencis devigi ?in obei, Lilit, ?agrenita, prononcis la magian nomon de Dio, levi?is tra la aero kaj lin forlasis.
Elirinte el la Edeno, ?e la borodj de la
Ru?a Maro
(hemo de multaj demonoj). Tie ?i amoradis kun la demonoj, aku?ante la
lilimojn
. Kiam tri an?eloj de Dio iris ser?i ?i (Snvi, Snsvi kaj Smnglof), ?i malakceptis reveni. La ?ielo punis ?in mortigante cent el ?iaj fiiloj ?iutage. De tiam, la judj tradicioj mezepokaj diras ke ?i klopodas ven?i sin mortigante la infanojn malpli ol 8jara?a, necirkumciditaj.
- Graves, Robert kaj Raphael Patai,
Los mitos hebreos
[
Hebrew Miths: The Book of Genesis
, 1964]. Madrido: Alianza Editorial, 2000.
- Marcos Casquero, Manuel-Antonio:
Lilith. Evolucion historica de un arquetipo femenino
, Universitato de Leono, 2009. 440 pp.
ISBN 978-84-9773-473-8
- Posadas, Carmen kaj Sophie Courgeron:
A la sombra de Lilith: en busca de la igualdad perdida
, Barcelono: Eldonejo Planeta, 2004.
- Theodor, Julius (1849-1923) kaj Chanoch (Hanokh) Albeck (1890-1972):
Bereschit Rabba: mit kritischem Apparat und Kommentar
[1912], du volumoj. Berlino: Poppelmann, 1927.
- Palestine Exploration Quarterly, Londres, 1959, pags. 55, 56.