Krucumita Jesuo
Krucumado
estas metodo de
mortpuno
, en kiu oni najlas a? ligas la kondamnitan al morto (plejofte senvestan) al granda ligna
kruco
, kaj forlasas lin tie ?is la morto. Supozeble, plej ofte oni simple ligis ilin al la kruco per ?nuro, najli oni konservis por la plej gravaj kazoj. La morto alvenis eble de la malkovro a? la sangoperdo, sed la plej ofte de la sufoko: dum la mortonto malforti?as, li ne povas teni sian korpon, kaj la pulmoj ne eltenas.
Kontra?e al la popolaj bildoj (kiel ?i-dekstre), oni neniam najlis la
manojn
sen ligi la manradikojn per ?nuro, ?ar la manoj solaj ne povas teni la pezon de homo ? li falus.
La krucumado ver?ajne aperis ?e la antikvaj
persoj
.
Aleksandro la Granda
uzis krucumadon en sia imperio.
En la antikva
Romio
, oni lernis la krucumadon de la
Kartagoj
, kaj krucumadis speciale ribelantojn kaj sklavojn. Temas pri mortopuna ekzekuto ege praktikata ?e antikvaj popoloj, kutime taksata la plej kruela, la plej senhonoriga, la plej kontra?homa. De persoj, asiroj kaj hindoj tiu punsistemo imiti?is en Okcidento. ?ia celo estis mortigi kun ekstrema malrapideco: la morto atingis sian viktimon nur post unu, du kaj kvin tagoj, sed oni rakontas pri ok tagoj. Kaj ?i devis esti publika por timigi la eblajn samagantojn de la kulpulo kaj montri la potencon de la le?o-a?toritato.
?ar tia morto estis konsiderata speciale senhonora,
Jesuo Kristo
estis krucumita kiel malhonorinda ribelanto kontra? la imperio. Aliaj
kristanoj
, kiel Sanktaj
Petro
kaj
Andreo
, anka? estis krucumitaj. Krom kristanoj, la plej fama krucumado estis de sesmil sklavribelantoj, post la ribelo de
Spartako
(tamen Spartako mem mortis en la batalo).
La romia imperio ?esis krucumadi, kiam ?i kristani?is.
ortodoksa kruco
Kristanismo
forte bazi?as sur la aserto, ke Jesuo
Kristo
estis krucumita kulpe kaj age de la pekanta homaro kaj ke li akceptis tiun suferon por fideli al sia tasko konigi al la homoj, kiom Dio amas la homaron kaj fari?i altira ekzemplo pro ?iuj: per lia ofero la homo ricevas la dian fili?on kaj heredon de la eterna vivo por liaj sekvantoj. Pro tio la kruco, anta?e simbolo de malhonoro (kiel ekzemple
pendumilo
), i?is religia simbolo. La maniero de krucumado e? estas ka?zo de disputo inter diversaj konfesioj: La
ortodoksa
eklezio insistas, ke Kristo havis sur sia kruco pied-apogilon (
latine
suppedaneum
), kiu permesis al li foje ripozigi la brakojn (maniero por prokrasti la morton, do severigi la punon). Pro tio la
ortodoksa kruco
havas ne nur horizontalan trabon, sed anka? oblikvan, kiu simbolas la piedapogilon.
Krucumado
, konata anka? kiel
Corpus hypercubus
, estas pentra?o farita de la hispana pentristo
Salvador Dali
en 1954. En tiu maltipa ekzemplo de krucumado aperas Kristo kun atleta korpo kaj en levitacio super la kruco. Gala, la edzino de Dali, estas portretita sube kontemplante Kriston kvaza? lia patrino; la traktado kaj vesta?oj memorigas pri
Zurbaran
kaj
Murillo
.
Puna krucumado okazis en 2005, en
Rumanio
, kiam mona?ino mortis pro tio. La gvidanta mona?o asertis, ke ?in obsedis la diablo kaj pro tio okazis la krucumado. Lin helpis 4 mona?inoj.
La viktimo, suferinto estis la 23-jara Maricica Irina Cornici, kiu plenkreskis kiel orfino kaj suferis je
skizofrenio
. ?i vizitis 3 monatojn anta? sia morto sian amikinon en orienta Rumanio, departemento
Vaslu
, vila?o Tanacu, en la ortodoksa mona?inejo Sankta Triunuo. ?ia amikino konvinkis ?in pri mona?ini?o. Post unu monato ?in vizitis e? kuracisto dum la unua krizo, kiu skribis diagnozon. Tiam la kuracisto rimarkis vundojn, spurojn de perforto sur la mano, piedo de la virino, sed li permesis ?in reiri en la mona?inejon. La 10-an de junio de 2005, la
popo
de la mona?inejo, la 29-jara Petru Corogeanu ? kun helpo de kvar (inter 20 kaj 32 jarojn a?aj) mona?inoj ? ?nurligis kaj enfermis la fratinon Maricica en ?elon. ?ar la skizofrenio ne malplii?is, oni ?enligis ?in la 13-an de junio al ligna kruco, kiun oni starigis en malvarmetan ejon. Oni enbu?igis al ?i mantukon kaj donis al ?i dum 3 tagoj nek trinka?on, nek man?a?on. La virino mortis la 15-an de junio.
Oni fortege batadis la virinon: oni povis vidi sur la korpo spurojn de fortegaj batoj, kiuj e? povis ka?zi morton.
La mona?ejestro diris, ke oni volis nur forpeli la diablon el la korpo de la virino, kiu mortis je koratako, post komato.
En kelkaj katolikaj nacioj (?efe ?e
Filipinoj
) oni foje libervole i?as krucumitaj (portempe) por oma?i suferojn de Kristo.