El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
egipta lingvo
apartenas al la
afrikazia lingvaro
kaj estas do parenca kun la
araba
, la
hebrea
, la
somalia
kaj la
berbera
[2]
.
Etapoj de evoluo de la egipta lingvo
[
redakti
|
redakti fonton
]
La plej malnovaj monumentoj kun skriba?oj en la egipta lingvo devenas de ?irka?
-3000
, kaj la egipta estis parolata ?is en la
16-a jarcento
.
Oni distingas kelkajn fazojn de la evoluo:
- La
malnov-egipta lingvo
: Estis uzata de ?irka?
-3000
?is ?irka?
-2140
jaro. De la komenco de skribadapero ?is la Malnova Re?olando (dinastioj 1-a - 6-a).
La plej malnovaj tekstoj skribitaj en tiu lingvo estis kutime tre mallongaj, ?efe nomoj kaj titoloj. Poste anka? aperis pli longaj tekstoj, ekz. biografiaj epigrafoj de altranguloj. La plej gravaj tekstoj el tiu periodo estas la
Piramidaj Tekstoj
.
- La
mez-egipta lingvo
: Uzita de ?irka?
-2140
?is ?irka?
-1360
jaro. De la Unua Provizora Periodo, dum la Meza Re?olando kaj la Dua Provizora Periodo ?is la frutempa Nova Re?olando (dinastioj 9-a - 18-a).
Oni nomas tiun lingvon kiel la
klasika
. Estis uzita en oficialaj re?aj epitafoj kaj en religiaj tekstoj. ?i estis anka? uzata ?is la fino de la faraona civilizacio, sed en la parolata lingvo kaj en aliaj kategorioj de tekstoj, anstata?is ?in sekvontaj fazoj de la egipta lingvo.
- La
nov-egipta lingvo
: Uzita de la
14-a jarcento a.K.
?is ?irka?
700
jaro p.K. En ?iutaga parolo, ?i jam ekzistis en tempo de la Meza Re?olando. ?.
-1360
jaro, danke al la faraono "herezulo" - E?natono (el la 18-a dinastio), la nov-egipta lingvo esti?is la oficiala lingvo.
- La
demotika lingvo
: De ?irka?
-700
jaro ?is ?irka?
300
jaro p.K. Vorto "demotika" (el la greka) signifas "popola". Oni uzis tiun lingvon en ?iutaga vivo, en dokumentoj ligitaj kun komerco, le?o, ktp. Anka? krei?is iom da literaturaj tekstoj. Tamen en tiu ?i periodo, re?aj epitafoj kaj religiaj tekstoj oni skribis en la mez-egipta lingvo.
- La
kopta lingvo
: La lasta versio de la egipta lingvo.
Koptoj
, egiptaj kristanoj, uzis ?in de la
3-a jarcento p.K.
. Post la araba konkero de
Egiptio
, la kopta lingvo estis iom post iom forpu?ita, el la ?iutaga vivo, per la araba lingvo. Kiel la lingvo parolata, ?i malaperis en la
16-a jarcento
, tamen ankora? en koptaj pre?ejoj, oni liturgias en tiu ?i lingvo. Vorto "Kopt" devenas el la
greka
vorto "Aigyptos" - "Egiptio".
- Hieroglifa skribo
: xxxxx
- .
Hieratika skribo
: xxxxx
- Demotika skribo
: xxxxx
- Kopta alfabeto
: xxxxx
- ↑
1,0
1,1
La ISO- kaj SIL-kodoj rilatas al ?iuj antikvaj egiptaj lingvoj.
- ↑
Loprieno A. Ancient Egyptian: A Linguistic Introduction. Cambridge, 1995.
