memortabulo porJohann Walter, ?e la Margareto-kirko de Kahla
Johann WALTER
(*
1496
en
Großpurschutz
?e
Kahla
; †
25-a de marto
1570
en
Torgau
), alinome
Johann Blankenmuller
, anka?
Johannes Walther
estis
kantoro
kaj eldonisto de la unua
evangela
?orkantaro
(?Geistliches Chorgesangbuchlein“,
1524
).
La? persona dokumento li naski?is kun la nomo Blanckenmuller, sed civitano el Kahla foradoptis lin el malri?eco kaj donis al li edukadon sub lia nova nomo "Johann Walter". Ekde 1517 tiu ?i komencis 17-jara sian karieron kiel komponisto kaj baskantisto en la kortegokapelo de
elektoprinco
Frederiko la Sa?a
en
Altenburg
. Tiun ?i postenon li enhavis ?is la morto de la elektoprinco. Tiutempe li estis la direktisto de la kapelo kaj ani?is la Luteranismon.
En
1524
kiam
Luther
komisiis Walter kiel direktisto de la
Kantorei
[eklezia ?oro] de
Torgau
, li eldonis la kantaron de
Wittenberg
, kiu aperis sub la nomo "Geystl. gesangk Buchleyn" [sakrala kantlibro] kaj enhavis plurvo?ajn kantvo?ajn kompona?ojn. En
1526
, post malfundado de la
Kantorei
de Torgau Walter i?is kantoro ?e la latinlernejo (gimnazio) Torgau kaj tiel urbokantoro en Torgau. Li anka? komponis moteton okaze de la konsekro de la por la protestantismo tiom grava
Kastela kirko de Torgau
. Ekde
1548
?is
1554
Walter laboris kiel direktisto de la kapelo ?e la korto de elektoprinco Moritz, duko de Saksio, en
Dresdeno
. Tie li fondis kaj direktis la elektoprincan
Hofkantorei
[kortega sakral?oro].
Ekde 1554 li ree estis en Torgau.
Unu el liaj lernantoj en Torgau estis
Georg Otto
, instruonto de
Heinrich Schutz
.
La
kantoro
Johann Walter validas kiel "prakantoro" de la evangela eklezio. Multaj melodioj al Luteraj kantoj ekestis kunlabore kun Johann Walter.
La solaj melodioj al tekstoj de Lutero, kiu hodia? enestas la evangelan kantaron sub la propra nomo de Johann Walter, estas tiuj al
Es spricht der Unweisen Mund wohl
(tamen kun la teksto
Herr, fur dein Wort sei hoch gepreist
de David Denicke, EG 196) kaj
Mitten wir im Leben sind mit dem Tod umfangen
(EG 518), por kiu li prilaboris pli malnovan ?ablonon el
Salzburg
. Krome el lia plumo originas la melodioj
Der Herr ist mein getreuer Hirt
(EG 274) kaj
All Morgen ist ganz frisch und neu des Herren Gnad und große Treu
(EG 440), la tekstoj
Herzlich tut mich erfreuen
(EG 148) kaj
Allein auf Gottes Wort will ich mein Grund und Glauben bauen
(EG 195), samkiel teksto kaj melodio al
Wach auf, wach auf, du deutsches Land
(EG 145).
En Torgau/Elbe ekzistas Johann-Walter-Gimnazio. La lernejo unue estis menciita en
1371
. Kiel kantoro Johann Walter tie edukis ?orknabojn kaj ekde
1534
li estis da?re dungata instruisto.
Ekzistas Johann-Walter-plakedo, kiun oni disdonas al personoj por meritoj pri la flegado de la muziktradicio kaj la muzika vivo en Saksonio kaj aliaj merita?oj.
Walter skribis siajn motetojn kaj kantojn de ofte alta kvalito en du diversaj stiloj. Unuflanke li aplikis manieron de polifonia stilo derivata de la Francoflama skolo, speciale montrante influojn de
Josquin des Prez
kaj
Heinrich Isaac
. En la tenorvo?o de tiuj kompona?oj situis la
kanto firma
kiel sinsekvo de longe eltenataj sonoj resp. notoj, interrompitaj ?e la fina?oj de la ?orallinioj. Supre kaj malsupre de la kanto firma la aliaj vocoj kontrapunkte imitis la ?oralmelodion a? kantis sendependajn melodiojn. La diversaj vo?oj interplekti?as tiel ke la kanto neniam haltas anta? la fina?o.
En la alia stilo Walter faras la ?oralmelodion (kanto firma, latine
cantus firmus
) la gvida vo?o. La aliaj vo?oj rezignas kontrapunktajn imitadojn, sed nur izoritme, t.e. la?ritme de la ?efa melodio akompanas la kanton firman. Kelkfoje la ?oralmelodio ne estas en la tenoro, sed en la sopranvo?o, maniero kiu estos la favora komponmaniero por ?oraloj en la
17-a jarcento
kaj poste.
Jen kelkaj verkoj de Johann Walter:
- Allein auf Gottes Wort
- Christ ist erstanden
- Christ lag in Todesbanden
- Christum wir sollen loben schon
- Ein feste Burg
- Gelobet seist du Jesu Christ
- Joseph, lieber Joseph mein (Resonet in laudibus)
- Komm, Gott Schopfer
- Komm, heiliger Geist
- Laus Matrimonii ex Horatio (Felices ter)
- Nun bitten wir den heiligen Geist
- Vater unser
- Verbum caro factum est
- Wir glauben all an einen Gott
- Wo Gott, der Herr, nicht bei uns halt
- Martin Bender, Allein auf Gottes Wort (Johann Walter - Kantor der Reformation), Evangelische Verlagsanstalt, Berlin 1971
- Meyers großes Taschenlexikon in 24 Banden, Bibliographisches Institut AG, Mannheim 1981
- Evangelisches Kirchengesangbuch, Gutersloh / Bielefeld / Neukirchen-Vluyn 1977
- Meyers Handbuch uber die Musik, Bibliographisches Institut, Mannheim / Zurich 1966