Ismail Kadare
Persona informo
Ismail Kadare
Naski?o	28-an de januaro 1936 ( 1936-01-28 ) (88-jara?a) en Gjirokaster
Religio	ateismo vd
Etno	Albanoj vd
Lingvoj	albana ? franca ? rusa vd
?tataneco	Albanio Francio Kosovo vd
Alma mater	Universitato de Tirano Literatura instituto Maksim Gorkij vd
Subskribo
Familio
Edz(in)o	Helena Kadare (en) (1963–) vd
Infanoj	Besiana Kadare (en) vd
Profesio
Okupo	poeto verkisto romanisto tradukisto vd
Verkado
Verkoj	The General of the Dead Army ? The Castle ? Chronicle in Stone ? Broken April ? The Three-Arched Bridge ? The File on H. ? The Pyramid ? The Palace of Dreams vd
Postenoj Postenoj Member of the Parliament of Albania (en) (1970–1982) vd
Honorigoj Honorigoj (2020)   Neustadt International Prize for Literature (en) (31-a de decembro 2019)   Granda Oficiro de la Honora Legio (2018)   International Nonino Prize (en) (31-a de decembro 2015)   Komandoro de la Honora Legio (2015)   Jerusalempremio (2009)   Princess of Asturias Literary Prize (en) (2005)   Internacia Premio Booker (1998)   Herder-premio (4-a de marto 1997)   doctorat honoris causa de l'universite Jean Monnet-Saint-Etienne (fr) (15-a de februaro 1996)   Komandoro de la Artoj kaj la Leteroj (29-a de julio 1992)   Doctorat honoris causa de l'universite Grenoble-III (fr) (1992)   Prix mondial Cino Del Duca (en)   Honor of Nation Order (en)   Order of the National Flag (en)   Oficiro de la Honora Legio vd
Membrecoj Membrecoj Akademio de Sciencoj de Albanio Akademio de Sciencoj kaj Artoj de Kosovo Akademio de Sciencoj Moralaj kaj Politikaj Montenegrin Academy of Sciences and Arts (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v ? d ? r

Ismail Kadare (naski?is la 28-an de januaro 1936 en Gjirokastra ) estas internacie la plej konata albana verkisto ^[1] , konata pro siaj romanoj, kvankam li unue estis konata pro liaj poemaroj. Verkoj liaj estis publikigitaj en 45 lingvoj interalie en Esperanto . Li anka? estis albana politikisto kaj akademiano.

Biografio [ redakti | redakti fonton ]

Kadare studis literaturon ?e la Universitato de Tirano kaj ?e la Instituto Maksim Gorkij de literaturo en Moskvo . En 1960 , la rompo kun Sovetunio devigis lin reveni al Albanio kie li komencis karieron kiel ?urnalisto . En 1967 , Albanio lan?is sian Kulturan Revolucion; la re?imo devigas verkistojn vivi en la kamparo, renkontante la homojn. Kadare tiel pasigis du jarojn en Berat , en la suda montaro, de 1967 ?is 1969. Malfavorante liajn subfosajn skriba?ojn, konceptitajn kiel rondira kritiko de la re?imo de Enver Ho?a, li finfine estis devigita eldoni siajn romanojn eksterlande. Sentante sin minacata, li elmigris al Francio kie li akiris azilon en 1990 .

Verkaro [ redakti | redakti fonton ]

Li komencis verki junege meze de la 1950-aj jaroj . LIa debuta romano estis La Generalo de la Mortinta Armeo ( 1963), alportis al li famon, unue en Albanio kaj poste eksterlande danke al la franca traduko.

Kiel verkisto, li elstaras ?efe pro prozo, sed li anka? publikigis volumojn de poezio kaj eseoj. Li komencis verki kiam li ankora? estis juna, unue poezion, per kiu li i?is konata, kaj poste prozon, i?ante la ?efa albana reprezentanto albana literaturo ^[2] .

Liaj verkoj estis publikigitaj en 45 lingvoj. Lia laboro fari?is konata ekster Albanio ?efe per liaj francaj tradukoj.

Kadare montris kiel funkcias diktaturoj en nombro da siaj libroj, en kiuj li ofte elektis la Otomanan Regnon kiel praa diktaturo. Rekta kritiko de la re?imo rn Albnanio mem, unue kun la stalinisma gvidanto Enver Ho?a kaj lia posteulo Ramiz Alia , li nur kritikis modere. Kelkaj de liaj libroj estis forte kritikitaj a? tute malpermesitaj en Albanio, sed Kadare ?uis certan protekton de supre kaj povis doni pli da kritiko ol aliaj. Lia protektita pozicio estis parte pro lia famo eksterlande. Estas anka? ofte substrekite ke li havis specialan rilaton kun Enver Ho?a , kiu, kiel Kadare, venis de Gjirokaster kaj estis unu el la malmultaj oriente?ropaj gvidantoj kiuj amis literaturon.

Ekde 1990 Kadare estis plurfoje kandidato por la Nobel-premio pri Literaturo .

Traduko al Esperanto [ redakti | redakti fonton ]

La palaco de la ?on?oj (originalo: Pallati i enderrave), romano verkita kontra? totalismo kaj publikigita en la koro de totalisma lando, parabolo pri diktatora ?tato kiu kontrolas kaj interpretas la son?ojn de siaj subjektoj por malkovri eblajn konspirojn kontra? la ?tato ^[3] . La libro estis severe kritikita kaj malpermesita.

Verkoj en la albana (elekto) [ redakti | redakti fonton ]

Listigitaj estas la libroj en la albana kaj inter kramoj la traduko de tiuj titoloj en Esperanto + la jaro de eldonado de la originalo.

• Gjenerali i ushtrise se vdekur (La Generalo de la Morta Armeo, 1963)
• Dasma (La Geedzi?o, 1968)
• Keshtjella (La Kastelo, 1970)
• Kronike ne gu (Kroniko en ?tono, 1971)
• Dimri i madh (La granda vintro, 1977)
• Kamarja e turpit (La hontokesto,1978)
• Ura me tri harqe (La ponto kun tri arkoj, 1978)
• Muzgu i perendive te stepes ( Krepusko de la Stepaj Dioj, 1978)
• Prilli i Thyer (Pa?zo en Aprilo, 1980)
• Dossja H. (Dosiero H., 1980)
• Viti i mbrapshte (La malhela jaro, 1980)
• Kush e solli Doruntinen (La Reveno de Doruntina, 1980)
• Krushqit jane te ngrire (La novedzinoj estas frostigitaj,1981)
• Pallati i enderrave (Palaco de Son?oj, 1982)
• Nata me hene (Nokto kun la Luno, 1985)
• Koncert ne fund te dimrit (Koncerto je la fino de la vintro, 1988)
• Nga nje dhjetor ne tjetrin (De unu decembro al alia, 1990)
• Perbindeshi (Monstro, 1991)
• Piramida ( La Piramido, 1992)
• Shkaba (La aglo, 1995)
• Tre kenge zie per Kosoven (Tri funebrokantoj por Kosovo, 1998)
• Lulet e ftohta te marsit (Malvarmaj floroj en marto, 2000)
• Jeta, loja dhe vdekja e Lule Mazrekut (Vivo, ludo kaj morto de Lula Mazrek, 2002)
• Vajza e Agamemnonit, .... Pasardhesi (La filino de Agamemno, .... Posteulo, 2003)
• La posteulo (2003) ^[4]
• Aksidenti (La Akcidento, 2008)
• Darka e gabuar (Fatala vesperman?o, 2008)
• E penguara: Rekuiem per Linda B. (Malhelpita: Rekviemo por Linda B. , 2009)
• Kur sunduesit grinden (Malkonkordo ?e la pinto, 2018)

Naciismo kaj malakcepto de albana islamo [ redakti | redakti fonton ]

Ismail Kadare anka? estas akuzita pri naciismo . Kadare rebatis tiun miskompreno dirante: "mi opinias ke ni konsentas ke naciismo ne signifas ami sian propran popolon, sed mal?ati aliajn popolojn kaj ne toleri ilin.”  Lia tradukisto Joachim Rohm konfirmas ke Kadare nur defendis sian patrujon kaj sian popolon kiam li vidis ilin maljuste atakitaj. Li substrekas, ke ne trovi?as e? la plej eta ?ovinisma subtono ie ajn en liaj verkoj. Kadare traktis la akuzojn en intervjuo kun Alain Bosquet, kiu estis publikigita kiel libro en Francio.

Ismail Kadare, kvankam li mem estis de islama fono, plurfoje stimulis diskuton pri albana kultura identeco.

Honoroj kaj premioj [ redakti | redakti fonton ]

Kadare ricevis multegajn premiojn kaj honorojn,

• Prix mondial Cino Del Duca ( Francio , 1992)
• Premio Herder (Germanio, 1998)
• Internacia Premio Booker (2005)
• Premio Princo de Asturio de Beletroj ( Hispanio , 2009), la plej grava literatura premio en hispanlingvaj landoj, kaj unu el la plej presti?aj literaturaj premioj en la mondo.

• Premio "Nonino" ( Italio , 2018)
• Akademia kariera premio de la Akademio de Sciencoj de Albanio (2018)
• Premio Park Kyong-ni ( Sud-Koreio , 2019)
• Neustadt Internacia Premio ( Usono , 2020)

Persone [ redakti | redakti fonton ]

Kadare vivas alterne en Tirano kaj en Parizo .

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]