El Vikipedio, la libera enciklopedio
La
amerinda lingvaro
estas hipotezo de
Joseph Greenberg
ke ?iuj
indianaj
lingvaj familioj
, krom la
Na-denea
kaj la
Eskim-aleuta
, estas bran?oj de unu tre malnova originala Amerika familio.
- Nomo:
france
Indiens;
ruse
indejci
- Indi?enaj triboj en
Ameriko
(krom eskimoj kaj aleutoj); 35 mln (1992). *Multnombraj popoloj - ke?uoj, ajmaroj, aztekoj, majaoj, gvaranioj, araukanoj k.a. Rezulte de e?ropana koloniado de Ameriko multaj triboj estis plene a? parte ekstermitaj, forigitaj en aliaj regionoj. En
Usono
kaj
Kanado
ili lo?as plejparte en rezervejoj, en
Bolivio
kaj
Gvatemalo
faras plimulton de lo?antaro. Forte mestizitaj.
- Parolas en indianaj lingvoj, granda parto anka? en hispana (Latin-Ameriko) kaj angla (Nord-Ameriko) lingvoj.
- Kredantoj:
katolikoj, protestantoj, estas anka? adeptoj de sinkretismaj kultoj kaj tradiciaj konfesoj.
La proponitaj bran?oj de amerinda estas: (1) Algonkeno-Mosa, (2) Ando-Ekvatora, (3) Azteko-Tana, (4) Ge-Pano-Kariba, (5) Hoka-Siua, (6) Makro-Otomangua, (7) Makro-?ib?a, (8) Na-Denea, (9) Penuta, (10) Taraska.
Joseph Greenberg interkomparis grandan nombron de amerikaj lingvoj, kaj trovis similecojn inter ili. Li do proponis ke la lingvoj estas parencaj, kaj ke ili ?iuj konsistigas unu grandan lingvofamilion. Tamen, la metodoj kaj konkludoj de Greenberg estas tre kritikitaj de fakuloj pri amerikaj lingvoj. La? la plejmulto de la fakuloj, la similecojn inter la amerindaj lingvoj povis ka?zi multaj aliaj faktoroj ol parenceco, kiel
lingvo-kontaktoj
,
onomatopeeco
de vortoj kaj e? hazardo (?ar temas pri tre granda nombro de lingvoj), do ne ekzistas sufi?aj pruvoj por la ekzisto de la amerinda lingvaro. Tial nek la lingvaro, nek ?iaj bran?oj, estas akceptitaj de multaj lingvistoj. (Por kelkaj akceptitaj indianaj lingvaroj, vidu
lingva familio
.)
Familio
|
Kvanto (mln)
|
Algonkeno-mosa
|
0,295
|
Ando-ekvatora
|
20,330
|
Jut-azteka
|
1,800
|
Kio?a-tanoa lingvaro
|
0,005
|
Ge-pano-kariba
|
0,220
|
Hoka-siua
|
0,335
|
Makro-?ib?a
|
0,740
|
Makro-otomangua
|
1,180
|
Na-denea
|
0,220
|
Penuta
|
2,670
|
Taraska
|
0,060
|
Entute
|
27,855
|