George GERSHWIN
[?OR? GER??in] (
26-a de septembro
,
1898
?
11-a de julio
,
1937
) estis
usona
komponisto
. Li komponis la plejmulton de liaj verkoj kun la kunlaboro de sia frato,
Ira Gershwin
. Li komponis kaj kantojn por Broadway kaj verkojn por la
koncerta domo
. Li anka? sukcese komponis
popularan muzikon
.
Multaj da siaj kompona?oj uzati?is televide kaj en multnombraj filmoj, kaj multaj da ili i?is
?azstandardoj
. La ?azkantistino
Ella Fitzgerald
surbendigis multaj da kantoj de la Gershwin fratoj en sia
1959a
Gershwin Songbook (Kantlibro), aran?is de
Nelson Riddle
. Sennombraj kantistoj kaj muzikistoj surbendigis kantojn de Gershwin, inkluzive
Louis Armstrong
,
Al Jolson
,
Bobby Darin
,
Art Tatum
,
Bing Crosby
,
Janis Joplin
,
John Coltrane
,
Frank Sinatra
,
Billie Holiday
,
Sam Cooke
,
Miles Davis
,
Herbie Hancock
,
Madonna
,
Judy Garland
,
Julie Andrews
,
Barbra Streisand
,
Marni Nixon
,
Natalie Cole
,
Nina Simone
,
Maureen McGovern
,
John Fahey
kaj
Sting
.
Gershwin naski?is
Jacob Gershwine
en
Broklino
,
Novjorko
de
rusaj
judaj
enmigrintaj gepatroj. Sia patro, Morris (Moishe) Gershwine, ?an?igis la familianomon al Gershwin iam post la enmigrinto de
Sankt-Peterburgo
,
Rusio
. La patrino de Gershwin, Rosa Bruskin, enmigrigis anka? de Rusio; ?i edzini?is kun Gershwin kvar jaroj pli malfrue.
George Gershwin estis la dua de kvar filoj. Li unue elmontirs intereson pri muziko kiam li dek a?is, kiam li i?is kurioza pri tio, kion li a?dis ?e violonspektaklo de amiko,
Max Rosen
. La sono kaj la maniero kun kio sia amiko ludis lin kapturis. Siaj gepatroj estis a?etintaj pianon por sia pli maljuna frato
Ira Gershwin
, sed siaj gepatroj estis surprizataj kaj sia frato facili?ata kiam George ?in ekludis. Kvankam sia pli juna fratino
Frances Gershwin
estis la unua en la familio kiu lukris monon de siaj muzikaj talentoj, ?i edzini?is june kaj igixis dommastrino kaj patrino, cedis sian kantdancan kariero kaj ekpintris, anka? hobio de George.
Gershwin provis multajn da pianoinstruistoj dum du jaroj kaj tiam enkonduki?is al Charles Hambitzer de Jack Miller, la pianisto en la Beethoven Simfonia Orkestro. Hambitzer agis kiel la mentoro de Gershwin ?is sia morto je
1918
. Hambitzer instruis George kutiman pianoteknikon, montris al li la muzikon de la e?ropa klasika tradicio kaj vigligis lin ?eesti orkestrajn koncertojn (hejme post tiaj koncertoj, la juna George penis reprodukti piane la muzikon kiun li estis a?dinta). Li pli malfrue studis kun klasika komponisto
Rubin Goldmark
kaj avangarda komponisto-teoristo
Henry Cowell
.
Kiam li dek ses a?is, George forlasis la lernejon kaj trovis sian unuan laboron kiel prezentisto kaj "kantplombisto" por Remick"s, eldona kompanio en la Tin Pan Strateto de Novjorko. Sia
1917a
nova?a
ragtima
"Rialto Ripples" estis komerca sukceso kaj je
1919
li gajnis sian unuan grandan nacian sukceson kun sia kanto "
Swanee
". Je 1916 li eklaboris por Aeolian Company kaj Standard Music Rolls en Novjorko kaj surbendigis kaj aran?is
pianorulojn
. Li produktis multajn da ruloj kun sia propra nomo kaj anka? kun aliaj nomoj (pse?donimoj de Gershwin estis Fred Murtha kaj Bert Wynn). Li anka? surbendigis rulojn de siaj propraj kompona?oj por la Duo-Art kaj
Welte-Mignon
memludinta pianoj
. Gershwin anka? laboris mallonge en
vodevilo
kaj akompanis kaj
Nora Bayes
kaj
Lousie Dresser
piane.
Je
1924
George kaj Ira kunlaboris je la muzika komedio,
Lady Be Good
kiu enhavis estontajn
?azajn normkantojn
kiel "
Fascinating Rhythm
" kaj "Oh, Lady Be Good!".
?i tiu sekvi?is de
Oh, Kay!
(1926),
Funny Face
(1927),
Strike Up the Band
(1927 kaj 1930),
Show Girl
(1929),
Girl Crazy
(1930) kiu enkondukis la standardon "
I Got Rhythm
" kaj
Of Thee I Sing
(1931), la unua muzika komedio kiu gajnis la
premion Pulitzer
.
Klasika muziko, opero kaj e?ropaj influoj
[
redakti
|
redakti fonton
]
Je 1924, Gershwin komponis sian unuan ?efan klasikan verkon,
Rhapsody in Blue
(Rapsodio je Bluo) por orkestro kaj piano, orkestrumita de
Ferde Grofe
kaj premieri?is kun la muzikistaro de
Paul Whiteman
en Novjorko. ?i tiu verko estas la plej populara de Gershwin.
Gershwin restis en
Parizo
dum iom da tempo, kie li aplikis por studi komponscienco kun
Nadia Boulanger
. Dum li estis tie, li komponis
An American in Paris
(Usonano en Parizo). ?i tiu verko ricevis mikstajn kritikojn. Estas orkestraj oma?aj al la piana kon?erto de
Ravel
de tiu sama erao. Li eventuale trovis la muzikan scenon en Parizo pretendema kaj reiris al Usono.
Sia plej ambicia kompona?o estis
Porgy and Bess
(Porgi kaj Bes) je 1935. Nomis de Gershwin mem "popolan operon", la kompona?o premieri?is en Broadwaya teatro kaj nun estas lar?e rigardita kiel la plej grava verko de la 20-a jarcento. Bazita je la romano
Porgy
de
DuBose Heyward
, la ago okazis en nigra najbareco en Charleston, South Carolina, kaj escepte iom da diversaj malgravaj parolantaj roloj, ?iuj roluloj estas nigraj. La muziko kombinas elementojn de la tiama populara muziko, kiu forte influi?is de nigra muziko, kun teknikoj de opero, kiel recitadoj kaj
gvidmotivoj
.