El Vikipedio, la libera enciklopedio
Por la geeza (etiopia) alfabeto, vidu sub
Etiopia skribo
Geeza lingvo
(propraskribe ??? elp. ????z ; anka? literumata
Ge'ez
,
Gi'iz
,
Gy'yz
,
G?'?z
ktp ) estas antikva
?emida lingvo
de la regiono nun konsistanta el
Eritreo
kaj la norda parto de
Etiopio
, kiun plej multaj homoj malfacile komprenas, ne nur en Oromio sed tra tuta Etiopio
[1]
.
Bildo de la Virgulino Maria kun sia filo en geeza manuskripto ?irka? la jaro 1875.
?irka? la 3-a ?is la 6-a jarcentoj p.K. la geeza lingvo fari?is la oficiala lingvo de la
Re?lando de Aksumio
kaj de la etiopia imperia kortego. La geeza ?ajne ?esis esti la kutima lingvo de la komunumo ?irka? la 14-a jarcento, kaj hodia? restas uzata nur kiel liturgia lingvo de kelkaj kristanaj kaj judaj grupoj.
La geeza lingvo havigis al si fruan
abugidan
skribsistemon
, kiun ?i heredigis al la
amhara
kaj
tigrinja
kaj diversaj aliaj lingvoj de Etiopio kaj Eritreo.
- a [æ], poste *e < Pra?emida *a
- u [u:] < Pra?emida *?
- i [i:] < Pra?emida *?
- ? [a:], poste *a < Pra?emida *?
- e [e:] < Pra?emida *ay
- i [i] < Pra?emida *i, *u
- o [o:] < Pra?emida *aw
(
anka? skribataj kiel
?, u, i, a, e, ?, o)
Geezaj konsonantoj havas trioblan kontraston inter senvo?aj, vo?aj, kaj glote emfazaj. La pra?emida "emfazo" en la geeza estas ?eneraligita por inkluzivi emfazan p. La geeza estas la sola ?emida lingvo, kiu foneme distingas inter [p] kaj [f]. ?enerale diri, inter la ?emidaj lingvoj la geeza estas relative konservativa rilate al fonologiaj ?an?i?oj.
