Flamenko estas la nomo de muziko , kantado kaj danco tipaj de Andaluzio . Multaj studoj aperis pri kiamaniere a? kiuj estis la pioniroj de ?i tiu arto. La?dire, temas pri cigana kant-stilo, tamen ciganoj trovi?as tra la tuta mondo, ?efe en Centre?ropo , sed la flamenka arto ekzistas nur en Andaluzio ^[1] kaj rilataj areoj en apudaj a? neapudaj regionoj de Hispanio .

La kantado , la ludado kaj la dancado estas la ?efaj aspektoj de flamenko.

Lastajn jarojn, la populareco de flamenko en Iberameriko estis tia ke en Gvatemalo , Kostariko , Panamo , Salvadoro kaj Puertoriko aperis diversaj grupoj kaj akademioj de flamenko. En Japanio flamenko estas tiom populara ke tie estas pli da akademioj de flamenko ol en Hispanio. ^{[2] [3]} En novembro de 2010 la Unesco deklaris la flamenkon kiel Nemateria kultura hereda?o . ^[4]

Deveno de la nomo [ redakti | redakti fonton ]

Unu teorio asertas ke flamenko dankas sian nomon al flandroj . En la hispana lingvo , la adjektivo "flandra" estas "flamenco" . En Hispanujo, dum la 13a jarcento, oni uzis tiun adjektivon por ru?viza?uloj, ?ar flandroj estis la prototipo de lo?antoj de nordaj landoj. Poste la sama adjektivo donis nomon al la rozkolora birdo flamengo (a? fenikoptero ; hispane "flamenco" ). Simile ?i utilis por rozviza?aj virinoj, pro kio ?ia signifo transiris al tiu de "bel-aspekta, gracia" kaj, la?vice, "eleganta, distinginda", "defia" kaj, fine, "ciganeca", kio apliki?is al tiu tipo de muziko, kantado kaj danco (la? la etimologia vortaro de la hispana de Joan Corominas ).

La? Demofilo, nome patro de la poetoj Antonio kaj Manuel Machado , kaj la unua kiu pristudis serioze la flamenkon, tiamaniere oni nomis la ciganojn en Andaluzio, ?ar ili estis nek ma?roj nek kastilianoj. La popola tradicio konis nur ma?rojn, kastilianojn kaj centr-e?ropanojn, ?i tiuj lastaj flandroj , tio estas en hispana "flamencos". Anka? George Borrow en sia libro Los Zincali: los gitanos de Espana de la jaro 1841 asertis ke la ciganoj estis konataj en Andaluzio kiel "flamencos", tio estas flandroj . ^[5]

Ne certas kial la ciganoj estis nomitaj "flamencos", tamen estas multaj informoj pri la fakto ke tio havis ?argonan originon, kun la termino "flamenco" ene de la vorttrezoro kutima al la slango de ?telistoj. Tiu teorio asertas, ke "flamenco" derivas el flamancia , nome vorto kiu devenas el "flama" (flamo) kaj kiu slange aludas al la arda temperamento de ciganoj. En tiu senco la vortaro de la Real Academia Espanola diras, ke "flamenco" signifas populare "chulo o insolente" (insolenta, impertinenta), kiel ekzemple ?e la esprimo "ponerse flamenco" (flamenki?is kiel impertinenti). La? signifo simila, la termino "flamenco" estas uzata kiel sinonimo de "tran?ilo" kaj de "kverelo" fare de Juan Ignacio Gonzalez del Castillo, en sia sainete El soldado fanfarron (?. 1785). Tamen, Serafin Estebanez Calderon , kiu en siaj Escenas andaluzas (1847) montris la unuajn priskribojn de situacioj klare flamenkaj, ne uzis tiun nomon por difini ilin.

Anka? Blas Infante , patro de la andaluzia patrujo, studis la aferon. La? li, la moriskoj kiuj ne kristani?is komence de la 16a jarcento , tio estas mude?aroj , devis fu?i. Do, ili kuni?is al alia popolo anka? persekutata kaj mar?enata, kvankam akceptata: la ciganoj. Tiuj moriskoj, konataj kiel fellah min gueir ard (kamparanoj sen tero), integri?is al la cigana popolo kaj ilian kanto-stilon asimilis la ciganoj. Nenia pruvo pravigas tiun teorion, tamen oni devas agnoski, ke la flamenka kantado estas multe pli simila al tiu de la moriskoj ol al tiu de la ciganoj mem. ^[6]

Anka? la? alia esploristo, nome pastro Garcia Barrios, la vorto flamenko devenus el arabaj vortoj fellah mangu signifantaj "kanto de kamparanoj". Fakte la flamenka kantado neniel rilatas al la kantado kaj dancado de aliaj ciganaj popoloj, kiel tiuj de Centre?ropo, sed al tiu de la islamanoj. ^[6]

Tamen anka? ne ekzistas simileco inter la andaluzia muziko kaj flamenko. Andaluziaj muziko kaj dancado devenas de la kastilia konkero nome Reconquista de la lando. Tiele, ekzistas fandangoj kaj en Andaluzio kaj en Kastilio ; la verdiales , tipa malaga dancado kaj kanta?o, ne estas flamenko; kaj aliaj stiloj, kiel vito a? sevillanas ne estas pure flamenka arto. Do, oni povas aserti, ke la flamenko estas moriska-cigana kanto-stilo kiu de anta? kelkaj jarcentoj kunlo?is kun aliaj muzikoj en Andaluzio kaj kompreneble, amba? intermiksi?is, sed la flamenko ne estas esence andaluzia, sed cigana arto, cigana kaj moriska. Fakte la flamenka kantado estis ?is anta? kelkaj jardekoj esence minoritata arto, pli malpli disvastigita. La kultura mikso kiu okazis en Andaluzio (indi?enaj, islamanoj, ciganoj, kastiliaj enmigrintoj, judoj ktp.) helpis le aperon de tiu ?enro.

Cante jondo [ redakti | redakti fonton ]

La? la oficiala hispana vortaro de la RAE, "cante jondo" estas "el mas genuino cante andaluz, de profundo sentimiento" (la plej pura andaluza kantado, de profunda sento). Tiu vortaro akceptas same la esprimojn "cante jondo" a? "cante hondo", ?ar la termino "jondo" ne estas pli ol la andaluza dialekta parolmaniero de la vorto "hondo" (profunda), kun la karaktera ho-prononcado de la /h/ devena el la latina /f/ kiu i?as sensona en la nuna hispana. Tamen Maximo Jose Kahn asertis, ke la termino "jondo" devenas de la hebrea esprimo "jom-tob" a? "yom-tob", fina?o uzita por kelkaj sinagogaj kantoj . ^[7] La? Garcia Matos kaj Hipolito Rossy, ne ?iu flamenka kanto estas cante jondo . ^[8] Manuel de Falla konsideris, ke cante jondo estis la antikva kantado, dum flamenko estas la moderna kantado. ^[9]

Distingo inter flamenko kaj andaluza folkloro [ redakti | redakti fonton ]

La stilo flamenka formi?is dum la 19a jarcento , super la subtavolo de la tradiciaj muziko kaj danco de Andaluzio, kies deveno estas ege antikvaj kaj diversaj. Tamen la flamenko ne estas la folkloro de Andaluzio (komponita de seguidillas , sevillanas , fandangoj, verdiales , trovoj, chacarra [?akaRA], vito ...), sed arta ?enro fundamente sceneja.

La flamenko, kvankam bazi?as ?efe sur la andaluza folkloro, estas ?enro tiom stiligita kaj kompleksa ke la avera?a andaluzo, e? se bone trejnita por muziko, estas malkapabla ?uste ludi flamenkon. Fakte, en iu ajn momento de sia historio la flamenko ?esis esti muziko fare de minoritato, pli malpli disvastigita. La apero de profesiaj kantistoj nome cantaores (anstata? la ?uste hispanlingvaj cantantes a? almena? cantadores ) kaj la transformado de la popola kantado fare de ciganoj, faris, ke ilia stilo malproksimi?is konsiderinde el la tradiciaj kantotipoj. La flamenko submetas ?ion popularan al stiligo tiom grandan ke ?i direktas sin al ?io klera, sed sen perdi sian popolan guston.

E? tiele la flamenko estas konsideratas turisma alloga?o unuaranga por Andaluzio , ^[10] kaj kiel spektaklo kaj kiel arto studota kaj studenda e? por doktori?o . ^[11]

Historio [ redakti | redakti fonton ]

En la jaro 1783 la re?o Karlo la 3-a promulgis le?on por reguli la socian situacion de la ciganoj en Hispanio. Temis pri tre grava afero, ?ar ?is tiam la ciganoj estis persekutitaj, vere danke al tiu le?o la socia afero de la ciganoj ne solvi?is definitive, tamen, almena?, pliboni?is. Post la napoleona invado de Hispanio aperis nacia konscio en la lando; fronte al tiuj kiuj admiris la francan liberecan kulturon aperis tiuj kiuj sentis rasan fierecon, jen fronte al la francumitaj intelektuloj trovi?is la popol-tradiciuloj. Krome, la unuaj romantikaj voja?antoj , ?efe britaj kaj francaj, elstarigis la ciganan kaj andaluzian popolojn kiel tiu pleje hispana. Do, la flamenka arto estis internacie ekkonata. ^[12]

Kiam George Borrow vizitis Andaluzion en la jaro 1850 li skribis pri flamenkaj familiaj spektakloj en la grotoj de Sacromonte en Granado kaj en Triano en Sevilo . Anka? estis tre konata la flamenka arto en Jerezo . En la jaro 1842 malfermi?is la unua "flamenka kanto-trinkejo" en Sevilo; temis pri noktaj salonoj kie oni okazigis flamenkajn spektaklojn, kvankam ili ne estis tre rekomendindaj lokoj por la ?enerala publiko, ?ar ene de ?i kutime okazis akraj disputoj. ^[13]

Danke al tio neciganoj eklernis kanti kaj danci flamenk-stile. Silverio Franconetti, italdevena sevilano, estis la plej fama necigana flamenka kantisto; li malfermis sian propran flamenkan kanto-trinkejon en la jaro 1881; okazis tie "kanto-luktoj" inter la plej famaj flamenkaj kantistoj de tiu epoko, ?ar Franconetti ?atis defii la ceterajn kantistojn anta? la publiko de sia trinkejo. Naski?is tiam la unuaj profesiaj flamenkaj kantistoj, tio estas, la flamenka arto eliris el la privataj ciganaj hejmoj kaj kampadejoj. ^[14]

Fine de la 19a jarcento kaj fare de la hispanaj intelektuloj, ?efe ?irka? la nomata Generacio de la 98a , aperis kultura rifuzo kontra? ?io kio povis aspekti hispaneska, inter tiuj aferoj la ta?rludado kaj la flamenka arto, aktiva?oj kiuj tre ofte iris kune. Oni e? diris, ke ?i tiuj estis la origino de la malboneco en Hispanio, pro la fakto, ke en E?ropo ekzistis nek la ta?rludado nek la flamenko kaj ?iuj e?ropaj ?tatoj estis kulture kaj socie pli progresemaj ol Hispanio. La tiutempaj intelektuloj konsideris, ke la flamenka arto estis io apartenanta al la plej malsupraj sociaj klasoj. La ?efa kontra?anto ?efe de la ta?rludado estis Eugenio Noel, ?e kiu flamenko estis anka? same malinda. Esceptoj inter tiuj tiamaj intelektuloj estis la fratoj Manuel kaj Antonio Machado , kiuj lernis la gravecon de flamenko jam de la patro kaj de aliaj parencoj flamenkologoj.

La 20a jarcento [ redakti | redakti fonton ]

Tamen, komence de la 20a jarcento la flamenka stilo altiris la atenton de muzikistoj kaj poetoj. Tiel, Federico Garcia Lorca kaj Manuel de Falla organizis konkurson pri cante jondo (profunda kanto). Amba? artistoj vidis la flamenkon, ne kiel scenan artan ?enron, sed male kiel popolan folkloron. La celo de ?i tiu unua konkurso estis favorigi la partoprenon ne de profesiaj kantistoj, sed de tiuj tute amatoraj, ?ar, la? la organizantoj, nur fore de la profesieco estis eble trovi la plej profundajn kaj purajn radikojn de la flamenko.

Atingis la unuan premion de tiu konkurso "El Tenazas" kaj Manuel Ortega, tiam nur 8-jara?a kaj kiu post kelkaj jaroj estus amase konata kiel Manolo Caracol (man?jo heliko). Kvankam vere, la konkurso ne estis ege sukcesa, ja oni altiris la atenton de la tiutempaj intelektuloj, la tiel nomata generacio de la 27a , kiuj agnoskis la flamenkan arton kiel manifestadon de la popola kulturo. ^[15]

Jam anta?e, de 1920 ?is 1955 la flamenkaj spektakloj estis organizitaj en ta?rludejoj kaj teatroj, sub la nomo de "Opera flamenca" (flamenka opero). Tiu nomo estis ekonomia strategio de la organizantoj, ?ar la opero pagis impostadon nur de 3% dum la aliaj spektakloj pagis ?is 10%. En tiu epoko la flamenkaj spektakloj etendi?is tra tuta Hispanio kaj e? al ?efaj urboj de la mondo. La granda sukceso kaj socia kaj komerca atingita de la flamenko tiuepoke forpelis el la scenejoj kelkajn el la plej antikvaj kaj sobraj kantotipoj, favore al pli malpezaj, kiaj cantinas a? ?efe fandangoj, el kiuj oni kreis multajn personajn versiojn. La puristaj (fundamentistaj) kritikistoj atakis tiun malgravigon de la kantado, same kiel la uzadon de la falseto kaj de la triviala stilo sak?almeca .

La epoko de la flamenka opero estis ora epoko de la flamenka kantado ?efe fare de famaj kantistoj kiaj Antonio Chacon, Manuel Torre, La Nina de los Peines , Pepe Marchena kaj Manolo Caracol .

Post la Hispana Enlanda Milito la flamenko intermiksi?is en la scenejo kun la koplo , kiu estis adoptita de la politika re?imo de la frankismo kiel la plej grava kaj ta?ga arta manifestacio por la tiutempa hispana popolo. Fakte la nova re?imo ne fidis je la fidindeco de la flamenko rilate al la nova kulturo.

Dum la 1980-aj jaroj aperis nova generacio de flamenkaj artistoj, influigitaj de kantistoj kiaj Camaron de la Isla a? Morente kaj gitarludistoj kiaj Paco de Lucia . ?i tiuj artistoj anka? interesi?is pri aliaj muzik-stiloj, kiaj popo , rok-muziko , ?azo ktp. Tiele naski?is la nova flamenko, kiu estas tute malsimila al tiu antikve pura flamenka kantado.

La flamenkologio [ redakti | redakti fonton ]

El la 1950-aj jaroj ekpubliki?is multaj studoj kaj antropologiaj kaj muzikologiaj pri la flamenko. En 1954 Hispavox publikigis la unuan flamenkan antologion nome Antologia del Cante Flamenco , sonregistra?o kiu estis enorma disvastigilo en sia epoko, dominita de la orkestrita kantado kaj, konsekvence, senesencigita. En 1955 la argentina intelektulo Anselmo Gonzalez Climent, publikigis eseon nome Flamencologia , per kiu termino li nomigis la "aron de konoj, teknikoj ktp., pri la flamenkaj kantado kaj dancado". Tiu libro dignigis la studadon de flamenko per aplikado de la metodologio akademia propra de la muzikologio kaj utilis kiel bazo por la postaj studoj pri tiu ?enro.

Sekve, en la jaro 1956 oni organizis en Kordovo la Nacian Konkurson pri Cante Jondo (profunda kantado) kaj nur du jarojn poste fondi?is en Jerezo la Katedro de Flamenkologio, ^[16] nome la plej antikva institucio akademia dedi?ita al studado, la enketado, konservado, helpo kaj defendo de la flamenka arto. Simile, aperis la libro Mundo y formas del cante flamenco de la kordova poeto Ricardo Molina kaj la sevila flamenka kantisto Antonio Mairena. Sur tiu ?i verko, biblio de la flamenko, oni rakontas la historion de ?iuj flamenkaj kantoj kaj oni diferencas la grandajn kantojn, tiuj pure ciganaj, de la malgrandaj kantoj, kiuj estus nur andaluziaj kaj amerikaj folkloraj kantoj flamenkigitaj. ^[17] Tamen oni defendas erare ke la flamenko estis verko nur de ciganoj, kiuj tenis ?in intime ?is kiam ili faris el ?i profesion. Same tiu libro diferencas inter la granda kantado (pure cigana) kaj la malgranda kantado (flamenkigo de la folkloraj andaluzaj kaj koloniaj kantoj). Tiele la verko de Molina kaj Mairena, enkondukis en flamenkologion la "ciganisman tezon" kaj la "neojondismo" (novprofundismon) kiel studlinioj.

Dum multe da tempo la mairenismaj principoj estis tenitaj praktike kiel nedisputeblaj, ?is la respondo de aliaj fakuloj kiuj prilaboris la "andaluziisman tezon", kiu defendis, ke la flamenko estis produkto pure andaluza, ?ar disvolvi?is entute ene de tiu regiono kaj ?ar ties bazaj kantotipoj derivas el la andaluza folkloro. Same tiuj defendis, ke la ciganoj andaluzaj estis kontribuintaj rimarkinde al ties formado, substrekante la esceptecon de la flamenko inter la ciganaj muzikoj kaj dancoj de aliaj partoj de Hispanio kaj E?ropo. La uniigo de la ciganisma kaj la andaluzisma tezoj rezultis al ?enerala akceptado nuntempe. Resume, inter la jaroj 1950 kaj 1970, la flamenko i?is el simpla spektaklo studcelo.

La flamenka fuzio [ redakti | redakti fonton ]

En la 1970-aj jaroj en Hispanio senti?is deziroj de sociaj kaj politikaj ?an?oj kaj la hispana socio jam estis sufi?e influita de diversaj muzikaj stiloj venitaj el la resto de E?ropo kaj ?efe el Usono . Same ekzistis nombraj kantistoj kiuj estis kreskintaj per a?skultado al Antonio Mairena, Pepe Marchena kaj Manolo Caracol. La kombino de amba? faktoroj rezultis en periodo revolucia anka? por la flamenko nome Fusion Flamenca (flamenka fuzio).

La muzikmana?ero Jose Antonio Pulpon ludis gravan rolon tiudirekte, ?ar pelis la kantiston Agujetas al kunlabodo kun la sevila grupo de andaluza rok-muziko nome Smash , nome la paro plej revolucia ekde Antonio Chacon kaj Ramon Montoya, iniciante novan vojon por la flamenko. Same oni permesis la artan unuigon inter la fama gitarludisto algecira Paco de Lucia kaj la fama kantisto insulana Camaron de la Isla , kiuj havigis kreivan plialtigon al la flamenko, kio rezultis en definitiva rompo kun la konservatismo de Mairena. Kiam amba? artistoj ekkarieris soloe, Camaron i?is mita kantisto kaj pro sia arto kaj pro sia personeco, kun multnombraj sekvantoj, dum Paco de Lucia refigurigis la muzikan mondon de flamenko, malferme al novaj influoj, kiaj la brazila , a? araba muziko a? ?azo kaj ekuzante novajn muzikajn instrumentojn kiaj la frapskatolo , la transversa fluto , ktp.

Aliaj elstaraj ludantoj en tiu procezo de forma renovigo de la flamenko estis Juan Pena El Lebrijano , kiu kunigis la flamenkon kun la al-andalusa muziko , kaj Enrique Morente , kiu la?longe de sia longa arta kariero movi?is inter la purismo de siaj ekaj registra?oj kaj la mikseco kun la rok-muziko .

En 2011 tiu fuzia stilo ekkoni?is en Barato danke al Maria del Mar Fernandez, kiu aperas en la prezenta filmeto de la filmo Zindagi Na Milegi Dobara , titole Senorita . ^[18] Tiu filmo estis vidata de pli ol 73 milionoj da spektantoj.

La nova flamenko [ redakti | redakti fonton ]

En la 1980-aj jaroj aperis tiele nova generacio de flamenkaj artistoj kiuj jam estis ricevintaj la influon de Camaron, Paco de Lucia, Morente, ktp. Tiuj artistoj montris pli grandan intereson por la popola urba muziko kiuj tiam estis renoviginte la muzikan panoramon en Hispanio, nome estis la epoko de la Madrida Movida . Inter ili elstaras Pata Negra , kiuj fuziigis flamenkon kun la bluso kaj la roko , Ketama , de inspiro el pop-muziko kaj kuba muziko kaj Ray Heredia , kreinto de propra muzika universo kie la flamenko okupas centran lokon.

Fine de tiu jardeko kaj dum la tuta venonta la sonentrepreno Nuevos Medios lan?is multajn muzikistojn la? la etikedo Nova Flamenko , per troa kaj ne?usta uzado de la etikedo "flamenko" kun celo pure komerca. Tiele tiu nomo grupigis muzikistojn tre diferencajn inter si, kaj ludistoj de orkestreca flamenko, kaj muzikistoj de rok-, pop- a? kuba muziko kies unika ligo kun la flamenko estas la similo de ties vo?a tekniko kun tiu de la veraj flamenkaj kantistoj, foje ties familiaj devenoj a? e? cigana origino; ekzemploj estas Rosario Flores , filino de Lola Flores , a? la fama kantistino Malu , nevino de Paco de Lucia kaj filino de Pepe de Lucia, kiu spite simpatii kun la flamenko kaj teni ?in en sia diskaro pluis per persona stilo kaj restis en la muzika industrio per siaj propraj meritoj. Krome, tiuj foriras el ?iu ajn strukturo de klasika flamenko, dum malaperis ?iuj restoj de la flamenka ritmo, tonaj manieroj kaj de la melodiaj strukturoj propraj de la palos (flamenkaj kantotipoj). ^[19]

Tamen la fakto ke multaj muzikistoj de tiu nova stilo estas krome rekonitaj kantistoj, kiaj Jose Merce , El Cigala kaj aliaj, helpis konsiderigi kiel flamenko ?ion kion ili mem ludas, kvankam ilia ?enro estas sufi?e diferenca el la klasika flamenko. Male, aliaj nuntempaj artistoj, kiaj la grupoj O'Funkillo kaj Ojos de Brujo , sekvinte la vojon de Diego Carrasco , uzas muzikajn stilojn neflamenkajn sed respektante la muzikan mezuron a? metrikan strukturon de kelkaj tradiciaj kantotipoj. Same ekzistas kantistoj enciklopediaj kiaj Arcangel , Miguel Poveda , Mayte Martin , Marina Heredia , Estrella Morente a? Manuel Lombo kiuj, sen rezigni pri la artaj kaj ekonomiaj profitoj de la fuzio kaj de la nova flamenko, plutenas en siaj ludadoj pli grandan pezon de tio flamenka konsiderita en la plej klasika senco de la termino, kio supozigas gravan revenon al origino.

La interveno de la publikaj hispanaj instancoj favore al la helpo al la flamenko estas ?iutage pli kaj pli granda. Tiudirekte ekzistas la Andaluza Agentejo por la Disvolvigo de la Flamenko, dependa el la Kultura Subministerio de la Junta de Andalucia kaj aktuale oni konstruas en Jerez de la Frontera la Ciudad del Flamenco (flamenka urbo), kiu lo?igos la Nacian Centron de Flamenka Arto , dependa el la Ministerio de Kulturo, kiu klopodos kanaligi kaj ordigi la iniciatojn pri tiu arto. ^[20]

Krome, la andaluzaj a?toritatoj pri eduksistemo studas enmeti flamenkon en siaj devigaj edukaj planoj. ^[21]

Famaj gekantistoj kaj muzikistoj [ redakti | redakti fonton ]

Kantotipoj [ redakti | redakti fonton ]

La? alfabeta ordo [ redakti | redakti fonton ]

Alborea | Alegrias | Bambera | Bandola | Bulerias | Cabales | Campanilleros | Cantina | Cana | Caracoles | Carcelera | Cartagenera | Colombiana | Andaluza koplo | kordobo | Corrios | Debla | Fantazio | Fandango | Fandanguillo | Farruca | Galeras | Garrotin | Granaina | Guajira | Jabegote | Jabera | Jota | Liviana | Malaguena | Mariana | Martinete | Media | Media granaina | Milonga | Mineras | Mirabras | Murciana | Nana | Petenera | Polo | Romance | Romeras | Rondena | Rumba | Saeta | Seguiriya a? Siguiriya | Serranas | Sevillana | Solea | Tango | Tanguillo | Taranta a? Taranto | Tientos | Tona | Trillera | Verdiales | Vidalita | Zambra | Zorongo

La? stiloj: puraj, fandangoj kaj aliaj [ redakti | redakti fonton ]

Puraj kantoj [ redakti | redakti fonton ]

• Cana (kano): la plej baza kaj pura el la flamenkaj kantoj, kelkaj esploristoj e? asertas, ke ?i estas pra-flamenka kanto bazita sur antikva andaluzia kanto.
• Carcelera (prizona): kanto tradicie kantita de la malliberigitoj kaj preska? ?iam temanta pri justicaj aferoj.
• Cantinas : vigla kanto kiu naski?is en la urbo Kadizo , temanta ?iam pri festaj aferoj.
• Debla : Kanto sen gitar-akompanado. La nomo devenas de la kreinto de ?i tiu kanto Blas Barea, do temas pri “kanto de Blas” a? “Debla”.
• Martinete (marteleto): naski?is ?i kanto en la ciganaj for?ejoj, la temo ?iam estas malfeli?aj okazinta?oj kaj la ritmo monotona.
• Saeta (sageto): popola kanto kiu memorigas la suferojn de Jesukristo dum liaj lastaj tagoj. Pro tio ?iam oni kantas dum la paska ?a?do a? vendredo okaze de religiaj paradoj.
• Seguiriya : primitiva flamenka kanto, temanta pri pasio, amo, malamo a? tragedio.
• Tango : kvankam ?iu zono havas sian propran tangon (Kadizo, Triano, Jerezo, Malago, Badajozo…), temas ?iam pri dancebla kanto kiu poste devenigis aliajn similajn stilojn en Ameriko.
• Tona : tre antikva kanto, ?i estas la cigana adapto de antikva kastilia balad-kanto.
• Tientos : tre simila al tango, kvankam kun pli malrapida ritmo.
• Polo : bazita sur antikvaj andaluziaj danceblaj kantoj.
• Liviana : bazita sur la seguiriya , sed multe pli le?era. Temas pri kamparana kanto sen gitar-akompanado.
• Serrana (montaranino): tipa kanto de la Arunda Montaro , temas anka? pri kamparana kanto.
• Alegria (?ojo): naski?is ?i tiu kanto-stilo en la kadiza zono, temas pri festa kaj plen?oja kanto kie la dancado ?efrolas.
• Romeras (pilgrimantino): similas al la kanto alegrias , tamen ?i devenas el Sevilo .
• Mirabras : temas pri la plej spektakla kanto kun dancado en la flamenka arto, la ritmo estas gracia, vigla kaj ondumanta.
• Caracoles (helikoj): bazita sur la kadiza cantina , verdire la origino de ?i tiu kanto estas la flamenkaj spektakloj okazigitaj en Madrido fine de la 19-a jarcento .
• Alborea (frumateni?o): devenita el kastilia kanto, malofte la flamenka kantisto ludas ?i kanton fore el ciganaj nuptoj.
• Petenera : la tekstoj de ?i tiu kanto ?iam estas tristaj, melankoliaj kaj la ritmo tre malrapida.
• Buleria : tipa kanto el Jerezo, temas pri festema kaj plen?oja kanto.

Fandangoj [ redakti | redakti fonton ]

• Fandango : kvankam ofte oni konsideras la fandangon kiel tipan flamenkan kanton, verdire temas pri kastilia kanto-stilo kiun poste en Andaluzio oni flamenkigis. Temas pri kanto kaj dancado kie la kastanjetoj ludas specialan rolon.
• Malaguena (malaganino): tipa malaga fandango.
• Verdiales : ?i estas antikva kamparana fandango kun ritmo tre rapida kaj simplaj tekstoj.
• Bandola : tre simila al la verdiales , sed kun ununura kantisto kaj sen muzika akompanado.
• Jabera : antikva malaga fandango.
• Jabegote : anka? temas pri malaga fandango, sed ?i-foje ludita de la maristoj.
• Rondena (arundanino): malaga fandango kantita en la Arunda Montaro.
• Granaina (granadino): tre simila al la malaga fandango, sed tipe granada.
• Minera (ministino): fandango kantita de la ministoj en La Union (Murcio)
• Cartagenera (karta?enanino): devenas de la malagaj fandangoj kantitaj de la almerianoj elmigrintaj en Kartagenon , ne temas pri ministaj aferoj.
• Taranta : naski?is en la areo Almerio - Murcio , ?i estas la bazo de ?iuj ministaj flamenkaj kantoj.
• Tarantos : tre simila al la taranta , sed kun dancada akompanado.

Aliaj kanto-stiloj [ redakti | redakti fonton ]

Temas pri miksa?oj inter kantoj kun flamenka deveno kaj aliaj amerikaj kaj andaluziaj stiloj kiel la bambera , campanilleros , colombiana , farruca , garrotin , guajira , mariana , milonga , nana , rumba , sevillanas , trillera , vidalita , villancico , zambra …

La dancado [ redakti | redakti fonton ]

La dancado , kune kun la kantado kaj la gitarludado, estas alia maniero esprimi la sentojn ene de la flamenka arto. Tamen, verdire, la dancist(in)o ludas la sentojn esprimatajn de la kantisto , pro tio ne ?iuj kanto-stiloj estas danceblaj.

Kiel esprimiloj la dancist(in)o posedas sian proprajn brakojn, pojnojn , manojn, la korpan balanci?on, la rond-irojn kaj la pied-klakadon. ?iu kanto-stilo havas sian propran ritmon por la dancado kaj kvankam en la plej pura flamenko ekzistas reguloj por tiuj movoj, nuntempe ?iaj reguloj estas tute forgesitaj kaj la dancist(in)o eblas esprimi sin per la movoj kaj kvieti?oj de li/?i preferata. Tio okazas, ekzemple, ?uste en la momento kiam la kantist(in)o ekdancas, ?ar li/?i rajtas elekti tiun momenton, ekz. ?uste anta? ekkanti, tuj post la unua verso de la kanto a? okaze de la falseto de la gitaro.

La plej superba momento estas la escobilla (balaileto)¸ temas pri la momento kiam la dancist(in)o ludas rapidan ritmon pere de pied-klakado. La dancado povas havi unu a? du el tiuj momentoj kaj okaze de la fino de la dancado la dancist(in)o e? plirapidigas la ritmon .

La gitaro [ redakti | redakti fonton ]

La gitaro estas la plej populara muzik-instrumento ?e la flamenka arto. Verdire, ?is anta? kelkaj jaroj temis pri la sola instrumento kapabla akompani la kantiston, tamen lastatempe kaj ?efe okaze de la apero de la “nova flamenko” oni ekuzis aliajn muzikilojn, kiaj la pianon a? la muzik-skatolon.

Sed tradicie, la gitaro estas la vera flamenka muzik-instrumento. La flamenka gitaro estas pli malgranda ol la normala hispana gitaro, anka? pli le?era. Pro tio, ?ia sonoreco estas pli malgranda kaj tio evitas la ka?igon de la kantista vo?o. La gitarludisto uzas malsimilajn teknikojn, la plej gravaj estas la picado (stakato), tio okazas kiam la ludisto stakatas la kordon por sonorigi konkretan muzikan noton; kaj la rasgueo (pin?ado), kiam tri a? kvar fingroj de la gitar-ludisto pin?as kelkajn kordojn.

En Esperanto [ redakti | redakti fonton ]

Oni vidis kiam naski?is la flamenka arto, kiamaniere la kantisto ludas en la scenejo, sed ?u povas ekzisti ia rilato inter flamenko kaj esperanto ? Jes, sendube. Kaj flamenko kaj esperanto estas esprimiloj kapablaj superi kian ajn landlimon, ne ekzistas bariloj kapablaj haltigi la esprimo-povon de la homo kaj onian kapablon dissendi tion kion oni sentas, ?ar amba? aferoj estas internacie kompreneblaj. Se oni sin demandas kion oni sentas kiam oni ?eestas flamenkan spektaklon a? kion oni sentas kiam oni uzas internacian lingvon, plejeble la respondo estos simila. Flamenko estas la maniero pere de kiu la animo esprimi?as kaj tio povas okazi anka? en esperanto. Ne temas nur pri ?ojoj a? feli?oj, anka? pri tristoj, seniluziigoj, misfortunoj, ?io povas esti esprimata, la afero estas nur trovi la plej ta?gan esprimilon, pro tio inter flamenko kaj esperanto povas ekzisti rilaton nome inter la flamenko kiel kultura?o kaj esperanto kiel lingvo.

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

• Duajara Festo de Flamenko
• Muzeo de Flamenka Danco de Sevilo
• Sevillanas

Notoj [ redakti | redakti fonton ]

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

• Los cantaores de flamenco que murieron por defender la Republica y luchar contra Franco Publico, 18-11-2019, Pri la flamenkaj kantistoj kontra? la re?imo de Francisco Franco .
• Agencia Andaluza para el Desarrollo del Flamenco
• Flamenco Olimpico Arkivigite je 2012-09-30 per la retarkivo Wayback Machine Dokumenta filmo
• Flamenco de la A a la Z Arkivigite je 2012-09-24 per la retarkivo Wayback Machine : flamenka enciklopedio kun vortaro ?e la retejo de Radiole.
• GRANDE , Felix: Memoria del flamenco , kun enkonduko de Jose Manuel Caballero Bonald . Galaxia Gutenberg/ Circulo de Lectores , Barcelona, 1991.
  • Teksto en PDF .
• Emilio Lafuente Alcantara (1825 - 1868): Cancionero popular. Coleccion escogida de seguidillas y coplas , 1865.
  • Vol. II: Coplas ; teksto en Google Books .
  • Pri Emilio Lafuente Alcantara Arkivigite je 2015-10-05 per la retarkivo Wayback Machine , frato de Miguel Lafuente Alcantara, ?e la retejo Arkivigite je 2015-10-05 per la retarkivo Wayback Machine Biblioteca Virtual de Arabistas y Africanistas Espanoles .