| ?
?i vortaro bazi?as sur po du germanaj, francaj kaj E -lingvaj fakesprimaroj kaj sur po unu angla kaj ce?a. ?i volas ampleksi ?iujn unuopajn filozofiajn sciencojn kaj doni historiajn klarigojn pri ?iuj iliaj ideoj. La longeco de la diversaj artikoloj varias de ununura linio ?is pli ol 3 pa?oj (Religio,
Temperamento
) inter ili okulfrapas la multegaj -ismoj. Kelkaj el la cititaj fakesprimoj anka? etimologie estus klarigindaj por nefakuloj (precipe la grekdevenaj: abiogenezo - Urzeugung, abulio - Willenslosigkeit, aksiologio - Werttheorie. deontologio - Pflichtenlehre, epistemologio - noetiko - Erkenntnislehre, teratologio - Lehre von den Regelwidrigkeiten). Ekzistas anka? mankoj en la listo de la fakesprimoj: belo, certa, difino, estetiko, klasifiki ktp., anka? ?necesa“ meritas ne nur mencion, sed propran artikolon. Distingo estus dezirinda inter afekcio, doloro (sensacoj afekto, ?agreno, sentoj). ?Da?ron“ oni pli klare difinu kiel ?tempon amba?flanke limigitan“ (p. 30). Ke
mal?ojo
profundi?as per plorsingultoj, estas dubinde;
larmoj
e? sen?ar?igas la animon kaj la plej fortaj emocioj male mutigas la homon (p. 45 kp. la eldiron de Schiller en ?La promeno).
Sur p. 56 oni aldonu la specojn de la evidenteco (pera, sempera, por certeco, por
ver?ajno) P. 65. Historiismon anka? primokas Nietzsche en siaj ?Nelaukutimaj konsideroj“. Homaranismon anka? predikas la
kristana etiko
, la Oomoto- kaj Bahaa- movadoj P. 73. fine de "Imaga?o“ ekzistas duobla optika sensacokontrasto (sukesiva kaj simultana), p. 89 ?Laceco“ estas ≪Mudigkeit“ ne ≫Ermudung“ (laci?o), p. 93. ekzistas anka? t. n. algebra logiko; p. 96. kial ne mencii la esprimon ?Angstromunuo“?; p. 109. la pli konata anta?nomo de
Spinoza
estas Baruch; p. 117. oni aldonu la ?efajn poetojn de la pesimismo (Byron,
Lenau, Leonardi); p. 139. k. sekv. Religio: La plej simp a difino“ estas tro mallar?a:
Graco estas religia ideo, kiu ne temas pri
devoj
. Pli poste la a?toro, postulante ?peranton“ por religio, nur atentas la evolui?intajn. Por apatiigi la du sencojn de ?
naturreligio
“ oni uzu la esprimojn: primitiva kaj racia religio. Fine: ?u
Ludwig Feuerbach
tute ne ekzistas por la kompilinto? P. 134. Pli klare estus diri, ke, konstatante sensacon. oni abstraktas de la kutime kunligita agrabla a? (precipe ?e altgradaj sensacoj) malagrabla sento; p 144. ekzistas anka?
sensacoj
pritempaj kaj statikaj; p. 153. Kial ne mencii la ?efverkon de Stirner (La unikulo kaj lia propra?o)?; p. 156. la noteto pri "
Tabula rasa
“ memorigas la latinan
doktrinon
?Nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensibus“; p. 157. ?La belo estas tio, kio placas“ ne estas ta?tologio, sed e? mal?usta difino (povas pla?i anka? la bono, la vero, la utilo); p. 164. Timo ne estas elementa, ?i havas komponentojn, p. 170 fine.
Voluntaristo
anka? estas Nietzsche (La volo realigi potencon - Wille zur Macht).
Tre salutinda estas la multnombra mencio de modernaj filozofoj (Euken, Bergson,
William James
, la
skolo de Brentano
,
Karl Lange
, Hoffding, Schubert-Soldern, Zieken, Thorndike, Dewey,
Richard Avenarius
, Baldwin, Erdmann, Taine, Masaryk, Cohen, Durr, la teoristoj pritemperamentaj Kretschmann kaj
Klage Driesch
, krome la ?iekonataj Wundt, Ostwald, Hackel, Freud, Paulsen). Anka? la greko kaj mezepoka filozofioj estas zorge pritraktaj (kp. la artikolojn
Akademio
,
nominalismo
,
patristiko
,
skolastiko
). La?alfabeta listo de la nomitaj filozofoj estus certe utila.
Lingve krom kelkaj preseraroj mi ?efe kritiku la uzon de ebl-kunmeta?oj netransitivaj (nemort- nepere-, povebleco). Sur p. 57. ?post, estas uzita anst. ?la?“. La stranga
kutimo rigardi esprimojn ampleksantajn amba? seksojn (homo. paciento ktp.) kiel ne?trajn anka? en ?i tiu verko trovi?as.
Dro fil Biehler
.
A?stria Esperantisto (revuo)
n.106 (mar 1934)
”
|