La
evangelio la? Tomaso
estas
evangelio
kiu ne aperas en la
Biblio
sed eble dati?as de la
2-a jarcento
. ?i asertas esti de
Sankta Tomaso
, kunulo de
Jesuo
.
P. Oxy. 655
En la Biblio trovi?as nur kvar evangelioj - tiuj de
Mateo
,
Marko
,
Luko
kaj
Johano
- sed multaj aliaj ekzistis. La
katolika eklezio
malakceptis tiujn aliajn evangeliojn kiel herezaj a? falsaj. Unu tia estas la evangelio de Tomaso. Partoj de la
grekaj
tekstoj estis eltrovitaj anta? cent jaroj, sed la tuta teksto en la kopta estis eltrovita en
1945
de la
biblioteko
de
Nag-Hamado
. En la biblioteko estas multaj verkoj de
gnostikismo
, ne-katolika speco de
kristanismo
kiu floris dum la
2-a
kaj
3-a
jarcentoj, precipe en
Egiptio
. Sed la evangelio de Tomaso mem ne estas
gnostika
sed
pra-gnostika
.
La evangelio ?ajne estis verkita en
Sirio
en la greka en la
1-a
a? 2-a jarcento. La kopta teksto estas traduko. Cita?oj el la evangelio aperas en la verkoj de la katolika pensisto
Klemento de Aleksandrio
(mortis ?. 215), kies verkoj ?ajnas enteni supra?ajn spurojn de gnostikismo. Klemento citis dirojn 1-7 kaj 26-39. En la
19-a jarcento
, la diroj 26-30, 77, 31-33, 1-7 kaj 36-40 estis eltrovitaj sur tri pa?oj de
papiruso
skribita en la
greka lingvo
.
La evangelio nur havas unu okazon pri Tomaso: kiam
Jesuo
sekrete diris al li tri dirojn, kiujn li ne diris al la aliaj apostoloj, pro timo de ?tonmortigo.
La evangelio estas kolekto de 114 diroj de Jesuo, simile al la
evangelio Q
. El ?iaj diroj, 90 anka? ekzistas en la bibliaj evangelioj, ekzemple, la paraboloj de la semisto, la perlo, la sinapa semeto, la tributa monero, ktp. Aliaj diroj estas novaj sed ?ajne devenas de Jesuo, ekzemple:
- Homo ne povas rajdi du ?evalojn, a? stre?i du pafarkojn. (47)
- Vi fari?is kiel la judanoj, ?ar ili amas la arbon sed malamas la frukton, a? ili amas la frukton sed malamas la arbon. (43)
- Tiu, kiu estas proksime de mi, estas proksime de la fajro, kaj tiu, kiu estas malproksime de mi, estas malproksime de la regno. (82)
Aliaj diroj ?ajnas kristanaj sed ne speciale jesuaj:
- Jesuo diris, "Se la karno esti?is pro spirito, tio estas mirinda?o. Sed se spirito esti?is pro karno, tio estas mirinda?o de mirinda?oj. Fakte mi miras kiel ?i tiu granda ri?o lo?as en domo de ?i tiu malri?o." (29)
Sed aliaj diroj estas misteraj, strangaj, a? e? kontra?diras la bibliajn evangeliojn:
- Tiu, kiu eltrovas la interpreton de ?i tiuj diroj, ne gustumos morton. (1)
- Se viaj regestroj diras al vi, "Vidu, la regno estas en la ?ielo", tiam la birdoj de la ?ielo iros tien anta? vi. Se ili diras al vi, "?i estas sub la tero", tiam la fi?oj de la maro anta?iros. Male, la regno estas interne de vi kaj ekstere de vi. Tiu, kiu scias sin mem, eltrovos ?in, kaj kiam vi scias vin mem, vi rekonos, ke vi estas de la Patro.
(3)
- La dis?iploj diris al Jesuo, "Ni scias, ke vi forlasos nin. Kiu estos nia estro?" Jesuo diris al ili, "Kie ajn vi estas, iru al Jakobo la Justulo, por kiu la ?ielo kaj la tero esti?is".
- Se vi fastas, vi venigas pekon sur vi, kaj se vi pre?as, vi estas kondamnitaj, kaj se vi almozdonas, vi difektigos viajn spiritojn. (13)
- Kiam vi vidas tiun, kiu ne estis naskita de virino, klini?u kaj adoru. Tiu estas via Patro. (15)
- Estas kvin arboj en Paradizo por vi; ili ne ?an?i?as, somere a? vintre, kaj iliaj folioj ne falas. Tiu, kiu konas ilin, ne gustumos morton. (19)
- Kiam vi povos nudi?i sen honto kaj preni la vestojn kaj meti ilin sub la piedoj kiel infanetoj kaj treti ilin, tiam vi vidos la Filon de la Vivanto kaj vi ne ektimos. (37)
- Liaj dis?iploj diris, "Kiam ripozos la mortintoj kaj kiam venos la nova mondo?" Li diris al ili, "Tio, kion vi anta?vidas, jam venis, sed tion vi ne scias." (51)
- Liaj dis?iploj diris al li, "?u cirkumcido utilas?" Li diris al ili, "Se ?i utilas, ilia patro produktus infanojn jam cirkumciditaj el ilia patrino. Male, la vera cirkumcido en la spirito profitas ?iel". (53)
- Tiu, kiu trinkas el mia bu?o, fari?os kiel mi; mi mem fari?os tiu persono kaj la ka?ita?oj estos malka?itaj al li. (108)
Malsimile al la Jesuo de la Biblio, la tomasa Jesuo ne parolas pri la fino de la mondo sed diras ke la regno de la ?ielo jam nun estas sur la tero. La tomasa Jesuo anka? parolas pri cirkumcido: en la Biblio, la
silento
de Jesuo pri cirkumcido ka?zis disputon pri ?i en la frua eklezio.
La koro de la biblia Jesuo estas lia Pasiono sur la Kruco. ?i ekzistas en ?iu el la kvar bibliaj evangelioj, sed ne e? unu aludeto pri ?i ekzistas en la evangelio de Tomaso. Kaj precize pro tio, la evangelio de Tomaso estis eltrovita en la kaverno de la gnostikoj, sed ne la tradiciaj evangelioj.
La tuta evangelio estis tradukita en
Esperanton
de
Gerrit Berveling
en
1981
, dua eldono en
1994
.