Emanuelo Filiberto de Savojo
10-a duko de Savojo
Regado	1553 ?is 1580
Anta?ulo	Karlo la 3-a de Savojo , lia patro
Sekvanto	Karlo Emanuelo la 1-a de Savojo , lia filo
Savoja blazono en 1563
Ceteraj titoloj	grafo de Nico
Persona informo
Emanuele Filiberto I di Savoia
Naski?o	8-an de julio 1528 ( 1528-07-08 ) en Chambery ,  Duklando Savojo
Morto	30-an de a?gusto 1580 ( 1580-08-30 ) (52-jara?a) en Torino ,  Duklando Savojo
Tombo	Sindone Chapel (en) vd
Lingvoj	hispana ? itala ? franca vd
Lo?loko	Lierna vd
?tataneco	Duklando Savojo vd
Subskribo
Familio
Dinastio	Savoja dinastio vd
Patro	Karlo la 3-a de Savojo vd
Patrino	Beatrice of Portugal, Duchess of Savoy (en) vd
Edz(in)o	Margaret of France, Duchess of Berry (en) (1559 (Gregoria) –) vd
Infanoj	Karlo Emanuelo la 1-a de Savojo , Marie di Savoie, Marquesa di Lanzo (en) , Mathilde di Savoie, 2.Marchesa di Pianezza (en) vd
Profesio
Okupo	militisto politikisto vd
Laborkampo	Politiko , registaro kaj arkitekturo vd
Aktiva en	Savojo ? Piemonto vd
Aktiva dum	1553?1580 vd
Postenoj Postenoj Governor of the Spanish Netherlands (en) (1555–1559) Head of the House of Savoy (en) vd
Honorigoj Honorigoj (1546)   Kavaliro de la Ordeno de la Ora ?affelo   Ordeno de la ?artero   Ordeno de Sanktaj Ma?rico kaj Lazaro   Grand Master of the Order of the Most Holy Annunciation (en)   Ordeno de la Ora ?affelo vd
Guberniestro de la Hispana Nederlando
Dum	1556 ? 1559
Anta?ulo	Maria de A?strio
Sekvanto	Margareta de Parmo
vd	Fonto: Vikidatumoj
v ? d ? r

Emanuelo Filiberto de Savojo , kromnomita "Fera Kapo" (france : Emmanuel-Philibert de Savoie dit tete de fer kaj itale : Emanuele Filiberto di Savoia detto Testa di Ferro ), naski?is en Chambery (?amberio) la tiama ?efurbo de la Savojaj ?tatoj je la 8-a de julio 1528 kaj mortis en Torino la nova ?efurbo de la Savojaj ?tatoj je la 30-a de a?gusto 1580 .

Li estis la filo de la 9-a duko de Savojo Karlo la 3-a ( 1486 - 1553 ) kaj de lia edzino Beatrico de Portugalio ( 1504 - 1538 ), kiu estis la filino de la re?o de Portugalio Manuelo la 1-a ( 1469 - 1521 ) kaj de lia edzino Maria de Aragono ( 1482 - 1517 ). Unue oni destinis lin al eklezia kariero, sed post la frua morto de siaj ok gefratoj li rezignis tion. Kiam mortis lia patro en 1553 , li fari?is la 10-a duko de Savojo sed heredis nur la graflandon de Nico , ?ar Savojo kaj Piemonto estis okupataj de la francoj.

Tiu malgranda kaj maldika viro aspektis malfortika sed estis nelacigebla kaj montri?is bonega militestro kaj organizanto. Li servis al la Sankta Romia Imperiestro Karlo la 5-a dum la milito kontra? la ?malkalda Ligo en 1547 , elstari?is dum la sie?o de Metz en 1552 . En 1553 li fari?is la ?efkomandanto de la imperiaj trupoj en Nederlando kaj venkis dum la bataloj de Saint-Quentin en 1557 kaj de Gravelines en 1558 je la nomo de Filipo la 2-a . Per la traktato de Le Cateau-Cambresis en 1559 , li reakiris sian duklandon escepte kelkajn fortika?ojn, kiujn okupis la francaj trupoj.

Li edzi?is en Parizo je la 10-a de julio 1559 kun Margareto de Francio ( 1523 - 1574 ), kiu estis la filino de la re?o de Francio Francisko la 1-a ( 1494 - 1547 ) kaj de lia edzino Kla?do de Francio ( 1499 - 1524 ), kaj anka? la fratino de la franca re?o Henriko la 2-a ( 1519 - 1559 ). ?i naskis al li unusolan filon, Karlo Emanuelo ( 1562 - 1630 , estonta 11-a duko de Savojo) sed liaj amorantinoj naskis al li almena? ses nelegitimajn gefilojn.

Li poste zorgis pri la reorganizo kaj modernigo de siaj ?tatoj la? efika monarkio oficistara. En 1563 li translokigis sian ?efurbon de ?amberio al Torino , kiu estis malpli facile atakebla de la francoj. Li donis al tiuj du urboj Senaton kaj Konto?ambron. Li vane imagis unusolan imposton sur la salo proporcie al la ri?eco de ?iu, kaj nacian armeon de rekrutoj. Post senefika persekutado de la protestantoj li konsentis en 1563 "Edikton de Tolero" al la "herezaj" va?danoj de Piemonto, por ke ili povu libere kulti. En 1572 li restarigis la Ordenon de Sankta Ma?rico kaj unuigis lin kun la Ordeno de Sankta Lazaro.

Kvankam li prudente zorgis ne inciti siajn najbarojn, li konstruigis grandajn fortika?ojn en Torino, Montmelian a? ?enevo. Li anka? sukcesis, ke la franca re?o Henriko la 3-a redonu la urbojn de Pignerol kaj de Savigliano en 1574 , ke la hispanoj redonu tiujn de Santa kaj de Asti en 1575 , kaj ke oni transdonu al li la princlandon de Oneille .

Li estis tre pia kaj ema al artoj kaj al literaturo. En Torino, li fondis la universitaton de Mondovi kaj protektis en sia kortego herezajn pensulojn (kiel Giordano Bruno ), artistojn kaj verkistojn (kiel Le Tasse , Joachim du Bellay , Claude Buttet , Nicole Denisot ).

Kiam li mortis en 1580 , lia unusola filo Karlo Emanuelo la 1-a heredis la Domestrecon de Savojo. Li estas entombigita en la kapelo de la " Mortotuko de Torino ", kiun li alportis de ?amberio al Torino.

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

• Arkivejoj de Savojo en la franca lingvo
• Genealogio de la savoja dinastio Arkivigite je 2015-09-24 per la retarkivo Wayback Machine

v   ?   d   ?   r Savoja dinastio Grafoj de Savojo (1027-1416) Umberto la 1-a, Blanka mano ? Amadeo la 1-a, la vosto ? Odono ? Petro la 1-a ? Amadeo la 2-a ? Umberto la 2-a, la dika ? Amadeo la 3-a ? Umberto la 3-a, la beatulo ? Tomaso la 1-a ? Amadeo la 4-a ? Bonifacio ? Tomaso la 2-a ? Petro la 2-a ? Filipo la 1-a ? Amadeo la 5-a, la granda ? Eduardo la liberala ? Ajmono ? Amadeo la 6-a, la verda grafo ? Amadeo la 7-a, la ru?a grafo ? Amadeo la 8-a, la pacema , depost 1416 duko de Savojo Dukoj de Savojo (1416-1720) Amadeo la pacema ? Ludoviko la pli a?a ? Amadeo la 9-a, la beatulo ? Filiberto la 1-a, la ?asisto ? Karlo la 1-a, la batalanto ? Karlo la 2-a Johano Amadeo ? Filipo la 2-a senlanda ? Filiberto la 2-a, la bela ? Karlo la 3-a, la bona ? Emanuelo Filiberto fera kapo ? Karlo Emanuelo la 1-a, la granda ? Viktoro Amadeo la 1-a ? Francisko Jacinto ? Karlo Emanuelo la 2-a ? Viktoro Amadeo la 2-a , depost 1720 re?o de Sardio Re?oj de Sardio (1720-1860) Viktoro Amadeo la 2-a ? Karlo Emanuelo la 3-a ? Viktoro Amadeo la 3-a ? Karlo Emanuelo la 4-a ? Viktoro Emanuelo la 1-a ? Karlo Felikso ? Karlo Alberto ? Viktoro Emanuelo la 2-a , depost 1861 re?o de Italio Re?oj de Italio (1861-1946) Viktoro Emanuelo la 2-a (1861-1878) ? Umberto la 1-a (1878-1900) ? Viktoro Emanuelo la 3-a (1900-1946) ? Umberto la 2-a (1946)