Strateto en la malnova urbo
E?patorio
[1]
(
ruse
Евпатория
,
ukraine
?впатор?я
,
krime-tatare
Kezlev
, origine
greke
Ευπατορ?α
) estas urbo en
Krimeo
, fama ripoz-centro kaj kurac-loko. La urbo situas sur la bordo de la Kalamita golfo de la
Nigra Maro
, nordokcidente de
Simferopolo
, en la stepa parto de
Krimeo
. ?iujare la urbo akceptas ?irka? milionon da ripozantoj.
La historio de la urbo startas jam en antikveco. En la tria kvarono de la VIa jarcento a.K. ?i tie estis fondita la lo?loko Kerkinitido fare de la helenoj (?in mencias, i.a.
Herodoto
). La ?efaj okupoj de la tiamaj lo?antoj estis potado, komerco kaj agrikulturo. Komence de la IIIa jarcento a.K. Kerkinitido i?is parto de ?ersoneso. La urbo ekzistis ?is la IVa jarcento p.K. Post tiu tempo ?i malprosperis kaj en mezepoko ?i tie ekzistis ver?ajne nur tre eta lo?loko (la ar?eologiaj trova?oj de tiu tempo preska? mankas).
En la jaro
1475
la urbo transiras sub la regadon de la
Krimea ?anlando
. En la sama jaro ?i tie estis konstruita granda fortika?o. De tiu tempo la urbo nomi?is
turke
Gezljov
(a? krime-tatare -
Kezlev
, kio signifis, eble, "belega domo"). La urbo rapide fari?as prospera, ?ar ?i estis la sola haveno de la Krimea ?anlando. En la jaro
1552
en la urbo komenci?as la konstruado de la plej granda kaj majesta moskeo de Krimeo -
?uma-?ami
. La ar?itekto de la moskeo estis famega
?o?a Sinan
(greko la? la deveno, kreinto de i.a. Blua Moskeo en
Istanbulo
).
En la XVII-XXIIIaj jarcentoj la urbo fari?as dua plej granda urbo de
Krimea ?anlando
(post la ?efurbo Ba??isarajo).
En la jaro 1783 la urbo kaj tuta Krimeo estas aneksitaj fare de Rusia Imperio. La nomo de la urbo estis ?an?ita al E?patorio oma?e al la Ponta caro Mitridato la 6a E?patoro (la Granda) - pro tio, ke la caro ofte helpis al la lo?antoj de Kerkinitido batali kontra? skitoj. La lo?loko ricevas la statuson de la urbo.
Ekde mezo de la XIXa jarcento la urbo evoluas kiel ripoz- kaj kurac-loko. Post la
Oktobra Revolucio
en la urbo estas konstruataj multaj kuracejoj kaj sanatorioj. ?i fari?as grava porinfana kurac-loko kaj populara ripozejo.
Post disfalo de Sovetunio la urbo i?as parto de
Ukrainio
. En la jaro 1997 ?i ricevas la statuson de tutukrainia porinfana kurac-loko.
E?patorio estas grava kurac-loko. La plej gravaj kuracaj faktoroj ?i tie estas
kelkaj. Unue - tre milda klimato (la avera?a jar-temperaturo estas
+11
°C
); la kvanto de sunaj tagoj jare
estas avera?e 258. Due, la maro: ?e E?patorio la maro estas malprofunda, tial la
akvo rapide varmi?as, la avera?a mar-temperaturo somere estas
+23
°C
-
+26
°C
, la pla?oj
estas plejparte sablaj. Trie, apud la urbo trovi?as kelkaj salitaj lagoj, kie multas
kuracaj ?limoj kaj saturitaj sal-solva?oj, kiuj estas vaste uzataj por kuracado;
aldone, ?e la urbo multas la fontoj de kuracaj mineral-akvoj.
Nun en la urbo estas pli ol 60 sanatorioj, kiuj kune povas akcepti samtempe
pli ol 30.000 homojn. En E?patorio oni plej sukcese kuracas la malsanojn de
skeleto, ha?to, endokrinajn kaj ginekologiajn malsanojn, infanan cerbo-paralizon kaj
diversajn tra?matojn de la centra nerva sistemo.
En la urbo mankas grandaj entreprenoj; la ?efaj sektoroj de ekonomio estas turisma
kaj kuraca sektoroj. Estas kelkaj nutro-fabrikoj, vin-farejoj, fi?-kapta entrepreno.
Katedralo de sankta Nikolao
- En la urbo laboras region-studa muzeo, kie estas gardataj pli ol 75 mil ekspona?oj.
- Sur la areo de ?irka? 7 hektaroj estas elfositaj la resta?oj de antikva Kerkinitido.
- La moskeo
?uma-?ami
- arkitektura monumento de la XVIa jarcento, bone videblas de la maro. Kiel modelo por tiu moskeo servis la fama katedralo de Sankta Sofio en Konstantinopolo. Post la finkonstruo la moskeo estis multfoje refarata kaj riparata.
- Mona?ejo de dervi?oj, konstruita en la XVa jarcento - la sola konservi?inta sen?an?e konstrua?o de tiu speco sur la teritorio de tuta eksa Sovetunio. La mona?ejo konsistas el 3 konstrua?oj - lo?ejo, moskeo kaj lernejo. Nuntempe en la mona?ejo funkcias muzeo de la krime-tatara kulturo.
- Turkaj banejoj, kiuj estis konstruitaj en la XVIa jarcento kaj funkciis ?is la jaro 1992. Nun ili estas en dan?era stato kaj la eniro estas malpermesita.
- Katedralo de sankta Nikolao el Likiaj Miroj - konstruita en 1899.
Pre?ejo de sankta Elija
- Greka templo de sankta Elija - konstruita en 1918.
- Armena pre?ejo de sankta Nikolao - konstruita en la 20-j jaroj de la XIXa jarcento.
La urbo estas ligita al aliaj urboj de Krimeo per a?tobusoj kaj fervojo. E?patorio
estas la sola urbo en Krimeo, kie estas
tramo
. Oni povas facile atingi la urbon
de la
Simferopola fervoja stacidomo
.
- ↑
Jam la referenca esperantlingva "
Po?atlaso de la mondo
", eldonita 1971 en Prago, en sia mapo 17 esperantigas la urbon E?patorio.