Claude-Adrien HELVETIUS
(n.
26-an de januaro
1715
,
Parizo
, Francio - m.
26-an de decembro
1771
,
Vore
, Collines des Perches) estis
franca
filozofo
,
mecenato
kaj gastiganto de la grupo
Philosophes
(
enciklopediistoj
) de la franca kleri?o. Li fervore ellaboris
matarialisman
kaj
sensualisman
konideon kaj etikon, atakis la onidiran religian fundamenton de la moralo kaj ellaboris a?dacan edukteorian sistemon.
Lia patro estis kuracisto de la re?ino, li mem ? je peto de la re?ino ? i?is en 1738
fermier-general
(?ef-impostluanto). Li edzi?is en 1751, abdikis pri la ofico kaj retiri?is al bieno apud Parizo, en la kastelon de Vore. Tie li verkis la poemon
Le Bonheur
(Feli?o), kiu aperis nur postmorte kun la resumo, kiun skribis markizo De Saint-Lambert pri liaj vivo kaj verkoj (1772). Tie esti?is la fama filozofia verka?o, la
De l'esprit
(Pri la spirito; 1758), kiu ekis tuj akrajn polemikojn.
?ar li atakis ?iun formon de
moralo
bazi?anta sur
religio
, li akiris grandpotencajn malamikojn. Kvankam la libro povis aperi per re?a permeso, ?in kondamnis filo de
Ludoviko la 15-a
, la tronheredulo Ludoviko kaj e? la
Sorbonne
, la
jezuita ordeno
kaj la
papo
. Finfine oni ju?is la libron je publika bruligo. La enciklopedistojn trafis grava situo, tiel anka?
Voltaire
devis deklari, ke la libro estas banala, ?ena kaj e? falsa.
Jean-Jacques Rousseau
deklaris, ke bonintenco de la verkinto dementas la proprajn principojn. Helvetius estis devigata retiri la tezojn kaj li faris tion trifoje. La Enciklopedio ne povis aperi kaj oni bruligis e? verkojn de Voltaire.
Helvetius voja?is en 1764 en Anglion, en 1765 en Berlinon, je peto de la prusa re?o
Frederiko la 2-a
. Li samjare reveturis en Francion, kie oni tiam jam ne persekutis la enciklopediistojn. La lastajn jarojn li pasigis en Vore.
La? Helvetius, ?iu homo estas samforme edukebla kaj ?io per la edukado. La? tio kritikis li verkon de Rousseau (Emile) kaj verkis
De l'homme, de ses facultes intellectuelles et de son education
(Pri la homo, ties spiritaj kapabloj kaj edukado, 1772), en kiu li esprimis, ke la edukado solvas ?iun problemon de la homaro.
- De l'esprit (1758).
- De l'homme (postmorte, 1773).
- Le Bonheur, poeme allegorique (postmorte, 1772, verkita inter 1740 kaj 1750).
- Correspondance.