Betty Carter
(naski?is la
16-an de majo
1929
en
Flint
/
Mi?igano
kiel
Lillie Mae Jones
; mortis la
26-an de septembro
1998
en
Novjorko
) estis
usona
?azkantistino
. Per sia fumeca intima sonkoloro ?i validis kiel la ?vo?o de
bibopo
“ (Ulfert Goemann).
Carter, filino de ?ordirektisto, iris kun sia familio jam infana?e al
Detrojto
, kie ?i studis ?e la Muzika
Konservatorio
pianludon kaj kantadon. En la 1940-aj jaroj ?i prezentis komence sub la ka?nomo
Lorraine Carter
. Ekde 1948 ?is 1951 ?i koncertvoja?is kun la bando de
Lionel Hampton
, kiu donis al ?i la ?ercnomon
Betty Bebop
. Ekde 1951 ?i koncertis en Novjorko,
Filadelfio
kaj
Va?ingtono
kun muzikistoj kiel
Charlie Parker
,
Dizzy Gillespie
,
Miles Davis
, Muddy Waters, T-Bone Walker kaj
Thelonious Monk
, intertempe sub la nomo Betty Carter.
Jam ekde 1953 ?i verkis diskojn je propra nomo. Inter 1960 kaj 1963 ?i plurfoje voja?is kun
Ray Charles
, kun kiu ?i verkis en 1960 baladalbumon; fami?is la duopo enesta en ?i
Baby It’s Cold Outside
. Por eduki siajn gefilojn ?i reduktis dum la sekvaj jaroj sian muzikan aktivecon. Kun
Sonny Rollins
en 1963 ?i koncertis en
Japanujo
kaj en 1964 en
Anglujo
. Sur pli grandan intereson trafis la albumo verkita en 1964,
Inside Betty Carter
, akompanate de pianisto Harold Mabern. En 1970 ?i fondis la diskeldonejon
Bet-Car Records
, ?e kiu sekvatempe aperis grandparto de ?iaj albumoj. En 1976 ?i festis triumfajn sukcesojn dum la
?azfesto je Berlino
kaj la Belgrada Festivalo. Dum la venontaj jaroj ?i faris kromajn koncertvoja?ojn tra E?ropo kaj koncertis en koncertejo
Carnegie Hall
kaj plurfoje dum la
Novporta ?azfestivalo
. En 1979 Betty Carter apartenis al la steluloj de la festivalo
Virinoj en ?azo
je Romo; ?ia albumo
The Audience With Betty Carter
samjare verkita estis nomumata en 1981 por Premio Grammy.
?i ne nur anta?enigis sian propran karieron, sed anka? akiris famon kiel ?patrono de ?azo“: ?i prosperigis talentulojn kiel i.a. John Hicks, Mulgrew Miller, Cyrus Chestnut, Mark Shim,
Benny Green
, Stephen Scott kaj Kenny Washington. En 1993 ?i komencis la eventaron
Jazz Ahead
, je kiu ?i muzikis dum unu semajno kun dudek junaj ?azmuzikistoj. ?Mi volas, ke mia muziko estas interesa por la muzikistoj, tro multaj homoj refalas sur la klasikan bibopidiomon, kiam ili
skatkantas
. Mi pluevoluas kun la junaj muzikistoj.“ En 1987 ?i prezentis kune kun
Carmen McRae
(
The Carmen McRae-Betty Carter Duets
), kiun ?i nomis ?la ununura jazkantistino, la ununura vere improvizanta“.
Por la albumo
Look What I Got
el 1988 ?i ricevis la premion
Grammy
kiel plej bona kantistino. Anka? la albumoj
Droppin' Things
(1990) kaj
It's Not About the Melody
(1992) estis nomumitaj por Grammy. En 1997 la usona prezidanto
Bill Clinton
donis al ?i la Nacian Medalon de Artoj. Je la supro de sia famo ?i mortis pro kancero.
- Meet Betty Carter and Ray Bryant
kun
Ray Bryant
, Wendell Marshall,
Philly Joe Jones
,
Jerome Richardson
, 1955
- Social Call
kun Ray Bryant,
Jerome Richardson
, Wendell Marshall, Philly Joe Jones,
Quincy Jones
,
Hank Jones
, Bernie Glow, Nick Travis, Conte Candoli, Joe Ferrante,
Urbie Green
,
Jimmy Cleveland
, Sam Marowitz,
Al Cohn
, Seldon Powell,
Danny Bank
,
Gigi Gryce
, 1956
- Out There with Betty Carter
, 1958
- I Can't Help It
kun
Ray Copeland
,
Melba Liston
, Jerome Richardso,
Wynton Kelly
, Peck Morrison, Specs Wright,
Kenny Dorham
, Gigi Gryce, Jimmy Powell, Benny Golson,
Sahib Shihab
,
Sam Jones
, 1958-60
- The Modern Sound of Betty Carter
, 1960
- Ray Charles and Betty Carter
, 1961
- ’Round Midnight
kun
Shelly Manne
, Ed Shaughnessy, Russ Freeman, Walter Davis, Lloyd Mayers,
Conte Candoli
, Joe Newman, Richard Kamuca, Bob Ashton,
Monty Budwig
,
George Duvivier
,
Richard Davis
, John Pizzarelli,
Kenny Burrell
, Gary Chester, Sidney Edwards, Edgardo Sodero, Lucien Schmit, Seymour Barab, Phil Woods,
Danny Bank
,
Jimmy Cleveland
, 1962-63
- Inside Betty Carter
kun Harold Mabern, Bob Cranshaw, Roy McCurdy,
Kenny Burrell
, 1964
- Finally, Betty Carter
kun Norman Simmons, Lisle Atkinson, Al Harewood, 1969
- ’Round Midnight
kun Norman Simmons, Lisle Atkinson, Al Harewood, 1969
- At the
Village Vanguard
kun Norman Simmons, Lisle Atkinson, Al Harewood, 1970
- The Betty Carter Album
kun Danny Mixon, Onaje Allan Gumbs, Buster Williams, Louis Hayes, Chip Lyle, 1972
- Now It's My Turn
kun John Hicks, Walter Booker, 1976
- I Didn't Know What Time It Was
kun John Hicks, Dennis Owen, Cliff Barbaro, 1976
- The Audience with Betty Carter
kun John Hicks, Curtis Lundy, Kenny Washington, 1979
- Whatever Happened to Love?
kun Khalid Moss, Curtis Lundy, Lewis Nash, 1982
- Carmen McRae-Betty Carter Duets
kun Carmen McRae, Eric Gunnison, Jim Hughart, Wynard Harper, 1987
- Look What I Got
kun
Benny Green
, Stephen Scott, Curtis Lundy, Lewis Nash, 1988
- Droppin' Things
kun Geri Allen, Marc Cary, Craig Handy,
Freddie Hubbard
, Taurus Mateen, Gregory Hutchinson, 1990
- It's Not About the Melody
kun Cyrus Chestnut, John Hicks, Mulgrew Miller, Craig Handy, Walter Booker, Christian McBride, Ariel J. Roland, Jeff Tain Watts, Lewis Nash, Clarence Penn, 1992
- Feed the Fire
kun Geri Allen, Dave Holland,
Jack DeJohnette
, 1993
- I'm Yours, You're Mine
kun Mark Shim, Andre Heyward, Xavier Davis, Curtis Lundy, Matt Hughes, Gregory Hutchinson, 1996
- Ian Carr, Digby Fairweather, Brian Priestley:
Jazz Rough Guide
. Metzler, Stutgarto 1999;
ISBN 3-476-01584-X
- Leonard Feather, Ira Gitler:
The Biographical Encyclopedia of Jazz.
Oxford University Press, Oksfordo ktp. 1999;
ISBN 978-0-19-532000-8
- Wolf Kampmann
Reclams Jazzlexikon
Stutgarto 2003;
ISBN 3-15-010528-5
- Martin Kunzler
Jazz-Lexikon volumo 1.
Reinbek 2002;
ISBN 3-499-16512-0