Artefarita satelito
a?
artsatelito
[1]
a?
nenatura satelito
a?
sputniko
estas
artefarita ?ielkorpo
, rivoluanta ?irka? natura
planedo
a?
satelito
. Por akiri la staton de artefarita satelito, la kosmobjekto devas atingi la unuan kosman rapidon sed ne superi la duan kosman rapidon, karakterizan je la koncernata natura ?ielkorpo. Tiam la rivoluado okazas sur
elipsa
orbito
.
[2]
La unuan artsateliton de la Tero (
Sputnik-1
) oni lan?is en
1957
, la unuan de la Luno (
Luna-10
) en
1966
, la unuan de Marso (
Mariner-9
) en
1971
, la unuan de Venuso (
Venera-9
) en
1975
.
En
1980
, ?irka? la Tero rivoluis 900 kompletaj artsatelitoj kaj ?irka? 1000 disi?intaj, de?iri?intaj eroj.
Aplikaj satelitoj kolektas datenojn pri la Tero (Tera observa satelito, meteologia satelito, skolta satelito, scienca satelito ktp) a? provizas subtenan funkcion por surteraj agadoj (telekomunika satelito, navigacia satelito ktp).
Spionsatelito
(plej ofte nomita oficiale satelito de rekognosko) estas artefarita satelito de observado surtera a? de komunikado dedi?ita al militista a?
spiona
uzado.
En seklando aro de antenoj prizorgas telefonadon per po?telefonoj. Mare oni uzas komunikajn satelitojn, kiuj atingas la tutan teron. Telefoni per INMARSAT estas kara, sed tiu satelita sistemo atingas iun ajn, e? meze de oceano.
Amasa lan?ado de komercaj satelitoj okazigis novan problemon forme de
?iela poluado
. ?iuj satelitoj funkcias samtempe kiel spegulo por la suna lumo, kaj kiel ka?ilo por la malanta?aj steloj. Tiel ili iom post iom, pli kaj pli, malhelpos ?ielobservadon ekde la
Tero
, ne nur okulan observadon, sed anka? radiobservadon. Tial la
Internacia Astronomia Unio
diskonigis en
junio 2019
sian maltrankvili?on pri la estonteco de astronomiaj observadoj, kaj grupo de astronomoj subskribigas petskribon por la kontrolo kaj limigo de lan?oj de satelitaroj.