Portreto de Arius; detalo de bizanca ikono prezentanta la Unuan Koncilion de Niceo.
La plafona mozaiko de la Arja Baptejo, konstruita en Raveno fare de la orientgotika re?o Teodoriko la Granda.
Arjaj kaj kalcedoniaj regnoj en 495
Konstantino bruligante ariajn librojn, ilustra?on el kompendio de kanona juro, ?. 825.
Arianismo
estas parto de la
unitarisma
a? kontra?trinitarisma bran?o de
kristanismo
kaj floris ekde la
4-a jarcento
?is pli-malpli la
8-an jarcento
.
La termino "Arianismo" estis kreita kiel malestima moknomo fare de
episkopo
Atanazio de Alexandrio
kiu kontra?batalis la teorion de Ario kaj uzis la moknomon por diferencigi tiujn kiuj malkonsentis kun sia doktrino pri la
Sankta Triunuo
, e? se ili ne estis plene identigitaj kun la teorio de Ario. Nur ?irka? mil jarojn poste, kun la
reformacio
, levi?is
ne trioblaj teologioj
.
Ario
, pastro de
Egiptio
, instruis, ke
Jesuo Kristo
ne estas
Dio
sed estas supernatura kreito de Dio. Jesuo ja estas perfekta, dia, sed nek egala al Dio nek eterna (?ar Jesuo, kiel kreito, havas ekeston). Li estas la Filo de Dio, la
Logos
de Dio, sed ne Dio mem. Do arianismo ne kredis je la
Sankta Triunuo
.
Arianismo floris ekde la 4-a jarcento precipe inter
gotoj
kaj aliaj
?ermanoj
, dum la
latinlingvanoj
plejparte apartenis al la granda eklezio kiu ne ankora? spliti?is inter
katolikismo
kaj
ortodoksismo
.
Por batali kontra? sia "
hereza
" rivalo, la katolik-ortodoksa eklezio formulis la
Nicean Kredon
je
325
?e la
Koncilio de Niceo
, sed la arianismo ne estis tute kondamnita ?is la
Unua koncilio de Konstantinopolo
je
381
.
Sankta Atanazio
estis la ?efa kaj la plej fama batalinto kontra? la arianismo.
La reakcio kontra? arianismo ne nur helpis difini katolikismon, sed anka? naskis
nestorianismon
.
Post
381
, la arianismo ankora? da?ris, precipe ekster la
imperio
inter la
?ermanoj
. Do, kiam la okcidenta imperio estis konkerita de la ?ermanoj en la
5-a jarcento
kaj
Romo
disfalis, arianismo trovis duan vivon. La konkeroj de la imperiestro
Justiniano
meze de la
6-a jarcento
reduktis la influon de la arianismo. La
visigotoj
regantaj
Iberion
havis arianismon oficialan. La lasta signifa loko de la arjoj estis en la
visigota regno
sur la
Ibera Duoninsulo
, sed en
589
la visigota kortego konverti?is al
katolikismo
kaj estis sekvita de la resto de la popolo. La
frankoj
konverti?is al
ortodoksismo
(kaj, ekde 1054, al
katolikismo
) kaj fari?is la ?efa potenco inter la ?ermanoj. Restis neniuj signifaj grupoj de arioj, kaj la eklezio tute malplii?is en
E?ropo
, kaj anka? en
Nordafriko
. La arianismo forvelkis, kaj en la
8-a jarcento
?i estis mortinta.
La ariana eklezio ludis gravan rolon por la evoluo de la
gota lingvo
. ?ia episkopo
Vulfilo
faris gotan tradukon de la
Biblio
, dum pli-malpli samtempe lia ortodoksa-katolika kolego
Hieronimo
faris
Vulgaton
. Partoj de la gota traduko restas en
Codex argenteus
a? la
Ar?enta Libro
.