El Vikipedio, la libera enciklopedio
Aragonio
kun
sufikso
-io
estas nomo uzata por la
regiono
de nordoriento de
Hispanio
, nome
Aragono
, kiam ?i estas pli malpli politike sendependa a? a?tonoma.
Aragono estis sendependa re?lando dum la mezepoko, en la procezo de
Rekonkero
de la arabe okupita teritorio fare de la kristanoj. ?i poste unui?is kun la teritorioj de la kataluna rekonkero, por formi la
Kronlandon de Aragono
, kiu inkludis la nunajn regionojn de Aragono,
Katalunio
,
Valencio
kaj
Balearoj
. ?i poste unui?is kun
Kastilio
por formi la hispanan re?landon. Tamen, Aragono plu konservis parton de a?tonomio, ?is la alveno de la
Burbona
dinastio, komence de la
18-a jarcento
. Post la nova
administra organizado de Hispanio
, Aragono denove havas a?tonoman registaron kaj Parlamenton (
Aragonaj Kortezoj
).
?enerale tiu situacio de sendependeco a? a?tonomio okazis:
La a?tonoma Aragonio en 1936 (ru?e), flave la militfronto, blue la fa?isma zono.
- Dum la
Hispana Revolucio (1936)
kio okazis samtempe kun la
Hispana Enlanda Milito
, kiam oni organizis eksperimentan kolektivan ekonomian sistemon sub kontrolo de
anarkiismaj
sektoroj, kio da?ris pli precize ekde julio
1936
?is a?gusto
1937
, kiam tiu sistemo estis nuligita de la trupoj sub kontrolo de
komunistoj
.
- En la demokratia epoko de la lasta kvarono de la
20-a jarcento
oni starigis sistemon de a?tonomaj
komunumoj
, per kiu la iamaj regionoj ekprenis parton de decidpovon, tiele
Aragono
i?is denove decidpova politika sistemo nomebla
Aragonio
.
- Alardo Prats, "Fronto k postfronto de Aragonio", Oficejo pri la Eksterlanda Propagando de CNT-FAI, Esperanto-Sekcio, Barcelono, 1938. Elhispanigis Pario.
- Julian Casanova, "Anarquismo y revolucion en la Sociedad Aragonesa Rural (1936-1938)", Siglo XXI, Madrid, 1985.
