Dukino Anna Amalia en 1795.
Anna Amalia von Braunschweig-Wolfenbuttel
(naski?inta la
24-an de oktobro
1739
en
Wolfenbuttel
, mortinta la
10-an de aprilo
1807
en
Vajmaro
) estis germana komponistino,
artmecenato
, kaj estis dukino de
Saksio-Vajmaro-Eisenach
, per sia edzini?o al duko
Ernesto A?gusto la 2-a
. ?i estis la na?a filino de Karlo la 1-a, duko de
Brunsvigo-Wolfenbuttel
(1735-1806), kaj la princino Filipina Charlotte de Prusio (1716-1801). ?i gvidis la t.n.
Muzejon vajmaran
.
?ia patro, duko Karlo la 1-a, sekvis la principojn de la e?ropa 18-a jarcenta movado "
Klerismo
", kiu celis disvastigi
raciecon
kontra? malracieco, nelogikeco kaj
supersti?oj
; li stimulis kulturon kaj edukadon en sia duklando. La kulturo de Anna Amalia estis vastega, ?ar ?iuj infanoj de la duko ricevis la saman edukadon, sendepende de ilia sekso. Ili lernis la latinan, la germanan, la anglan, la francan, historion, geografion kaj teologion. Muzikon ?i studis sub Friedrich G. Fleischer (1722-1806), germana orgenisto kaj komponisto.
Dukino Anna Amalia estis nevino de re?o
Frederiko "La Granda"
kaj de sia samnomulino
Anna Amalia de Prusio
. ?i kreskis en la muzikema kortego de Brunsvigo, kiu estis forte influita de la prusa kortego kie ?ia onklino estis komponistino.
En la a?o de 16, Anna Amalia geedzi?is kun
Ernst August Konstantin
(1737-1758), duko de
Saksio-Vajmaro
. Li mortis du jarojn poste je la a?o de 20, kelkajn monatojn anta? ol naski?is la dua infano de la paro. Tiel, je sia 18-a jara?o ?i fari?is regento de la duklando por sia ankora? beba filo
Karl August
.
Post la frua morto de sia edzo Ernst August la 2-a en 1758, ?i i?is testamente ununura
kuratorino
de amba? filoj kaj reganto de la lando (?is 1775). ?i sukcesis, malgra? sia juneco kaj nesperto, danke al la helpo de sa?aj konsilistoj, gvidi la landon sen fari ?uldojn. ?i regis la landon tre humanece. Dum la
malsatmizero
de 1771-72, kiam mortis multo da homoj kaj bestoj, ?i faris ?ion eblan por havigi nutra?ojn al siaj subigitoj. En 1771 ?i dungis
Christoph Martin Wieland
kiel edukiston de la infanoj, en 1773 sekvis
Johann Wolfgang von Goethe
.
Dukino Anna Amalia prezidis bonegan kaj prudentan registaron kiu kondukis Vajmaron al la klasika periodo. ?i sekvis la preskribojn en kiuj ?i estis edukita kun iniciatoj de socia kaj kultura karaktero. ?i kreis publikan lernejon kaj movis la dukan bibliotekon en publikan konstrua?on, kie hodia? ampleksas pli ol 850 000 volumojn. ?i provis krei aku?ejon kaj trejni aku?istinojn por redukti la altan infan-mortecon. Tiu projekto postulis la kreadon de nova
imposto
, anta? kio la publika opozicio ribelis ?ie en Vajmaro, kaj la iniciato ne povis prosperi.
?ia preferata restadoloko estis, post la demisiado kaj transdonado de la povo al la filo
Karl August
, la proksime de Vajmaro situanta, idilieca
Kastelo Tiefurt
?e la rivero
Ilm
. En 1788 ?i forvoja?is al
Italio
kie ?i restis du jarojn. Kiam francaj trupoj venis Vajmaron ?i forlasis la urbon. Post la forbrulo de al Urba kastelo ?i vivis en la t.n.
Vidvina palaco
, kien ?i regule invitis artistojn kaj gravulojn por renkonti?oj kulturaj. ?i fondis la teatron
Deutsches Schauspiel
kaj povas esti konsiderata la patrino de la vajmaraj muzeoj.
Goeto donas al ?i la karakteron de "nedifinebla virino" kaj "perfekta princino kun perfekte homaj sentoj". En la tri grandaj partoj de sia vivo (regantino; fondinto de la vajmara muzema kortego - ?is la voja?o en Italion; konservantino de sia vivoverko) ?i ege influis la spiritan vivon de la tuta lando. Intertempe si estis e? en la centro de la vajmara muziko: ?iaj kompona?oj estis ege amatoraj farite kun diligenteco kaj klereco. ?i mem estis trejnita fare de la tiam plej bona muzikisto en Vajmaro,
Ernst Wilhelm Wolf
.
Anna Amalia dungis la pianoinstruiston Ernst Wilhelm Wolf (1735-1792) por ke li donu al ?i privatajn lecionojn pri muziko. Wolf estis komponisto de
Singspiel
, nova germana malpeza opera ?enro kun ?enerale komikaj argumentoj, kiuj kombinas muzikon, literaturon, aktoradon, kaj aliajn artajn elementojn. Wolf influis la junan dukinon komponi ?i tiajn komikajn operojn, kiuj rezultos la precedenco de la germana romantika opero de la 19-a jarcento.
Tiel influaj estis la verkoj de Anna Amalia rilate al ?iaj Singspiel-kompona?oj, ke
Johann Adam Hiller
(1728?1804), la komponisto al kiu oni atribuas la kreadon de la unua germana Singspiel, dedi?is sian fruan laboron al ?i.
La eniro de Anna Amalia en komponado markis la kreadon de la "
Kortego de Muzoj
" (
Musenhof
). ?i transformis sian kortegon kaj ?ian ?irka?a?on en la plej influan kulturcentron en Germanio. Saksio-Vajmaro estis konata ?ie en E?ropo pro sia ri?a muzika kaj kultura vivo. Christoph Martin Wieland (1733-1813),
Johann Gottfried von Herder
(1744-1803),
Friedrich Schiller
(1759-1805) kaj Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) estis ?iuj membroj de la Kortego de la Muzoj kaj disponigis
libretojn
a? poeziojn por kelkaj el la kompona?ojn de Anna Amalia.
?i verkis "Ervin kaj Elmire" (
Erwin und Elmire
) surbaze de teksto de Goethe. La versio de la dukino montris ?ian ampleksan muzikan scion. ?i prenis elementojn de popularaj kantoj, serioza kaj komika opero kaj majstre kombinis ilin. La muziko estas tute adaptita al la teksto, estante la? opinioj de fakuloj, unu el la unuaj verkoj en la germana lingvo kiu atingis tiun ?i gradon de unueco.
Poste ?i verkis "
Kermeson
en Plunderweisen" (
Das Jahrmarksfest zu Plunderweisen
) anka? surbaze de teksto de la fama poeto. La verkoj de Goethe inkludas memora?on al la dukino sub la titolo "Memore al princino Anna-Amalia" (
Zum Andenken der Furstin Anna-Amalia
). Majstra verko kiu estis publikigita kaj legata en ?iuj punktoj de la duklando.
La parto "Muzikumado": Fonto de tiu teksto estas artikolo numero 83 en la artikolserio
Virinoj en muziko
en la
Esperanta Retradio
, verkita de Sonia Risso el Urugvajo.
- Musik zu Goethes ?Erwin u. Elmire“, Urauffuhrung 24.5.1776 in Weimar, hrsg. v. M. Friedlander, 1921
- Kompositionen zu Goethes ?Jahrmarktsfest zu Plundersweilern“, Urauffuhrung 20.10.1778 in Weimar
- Divertimento.