Aneurin "Nye" BEVAN
(naski?is la
15-an de novembro
1887
, mortis la
6-an de julio
1966
) estis brita socialista aktivulo.
Li naski?is en
Tredegar
,
Kimrio
al nekonformistaj gepatroj. Unu el 10 infanoj, li ne sukcesis ?e la lernejo kaj 13 jara?a li eklaboris ?e la loka Tytryst karbminejo.
Kiel junulo, patro David subtenis la
Liberalan Partion
sed konvertis al
socialismo
per la verko de
Robert Blatchford
kaj ani?is la Sendependan Laborpartion. Filo Aneurin anka? ani?is la lokan ministan sindikaton, kaj 19 jara?a estis loka sindikatestro kaj bonkonata oratoro. La minejestro taksis lin revoluciulon kaj volis maldungi lin, sed la sindikato asertis pri viktimigo kaj devigis la kompanion redungi lin.
En
1919
, per la sindikato, li gajnis stipendion ?e la Centra Labora Kolegio en
Londono
kaj trovis intereson pri
Karl Marx
kaj
William Morris
kaj venkis sian infanan balbuton. Tamen hejmrevenante en
1921
li ne trovis laboron ?is
1924
?e la Bedwelty Minejo, sed tio fermis post 10 monatoj.
En
1925
la amata patro mortis per pulmomalsano.
En
1926
Nye trovis laboron kiel sindikata oficisto je ￡5 semajne kaj balda? li estris la lokajn ministoj kontra? la minejaj kompanioj kaj kiam la
?enerala Striko
komencis la
3-an de majo
1936
, Bevan estis unu el la gvidantoj de la ministoj en Kimrio. La striko da?ris 6 monatojn kaj Bevan ?efe respondecis por distribui la strikpagon en Tredegar kaj la starigo de la organizo kiu helpis trovi monon kaj man?a?on por la ministoj.
En
1928
li elekti?is al
Monmouthshire
Konsilantaro (angle: County Council) kaj en
1929
eniris Parlamenton kiel la membro por
Ebbw Vale
. Li forte kontra?is
Winston Churchill
,
Lloyd George
kaj
Ramsay MacDonald
, kiuj ne subtenis laboristojn, kaj la Laborpartia
Margaret Bondfield
kiu rifuzis pligrandigi senlaboran pagon. Lia elekta distrikto forte subtenis lin kaj li estis unu el malmultaj Laborpartiaj membroj kiuj sukcesis je la
1931
elekto.
En
1934
Bevan geedzi?is kun socialista parlamentano
Jennie Lee
. Li frue kontra?is
fa?ismon
kaj deziris britan subtenon por la hispanaj socialistoj kiujn li vizitis. En
1936
li ani?is la estraron de la nova socialista ?urnalo
Tribune
. Lia agitado pro unuigo de ?iuj la socialistaj partioj de E?ropo kondukis al lia mallonga elpelo de la Laborista Partio kun
Stafford Cripps
kaj aliaj en marto
1939
sed en novembro ili revenis post promeso "ne partopreni kampanjojn kontra? la deklarita politiko de la partio"
Li forte kritikis
Neville Chamberlain
kaj deziris povon por sia estinta malamiko Winston Churchill. Dum la milito li estris la maldekstran flankon en parlamento kaj kontra?is la Koalician Registaron. Li batalis la fortan cenzuron je radio kaj ?urnaloj kaj la militan regulon 18B kiu donis al la Enlanda Sekretario la povon enkarcerigi urbanojn sen le?a proceso. Bevan alvokis la registaron naciigi la minejan industrion kaj deziris Duan Fronton en Okcidenta Europo por helpi
Rusion
kontra?
Germanio
.
Post la venko de la Laborista Partio en la nacia balotado en 1945 Bevan i?is Ministro pri Sano kaj Lo?ado. Malgra? atakoj li enkondukis le?ojn por krei universalan sansistemon, pensionojn, stipendiojn por senlaboruloj kaj poste britoj rajtis ricevi senpagajn vizitojn al kuracistoj, malsanulejoj, dentistoj kaj senpagajn medikamentojn, okulvitrojn ktp.
Bevan rezignis kaj rifuzis servi kiel ministro en 1951 ?ar la registaro de
Hugh Gaitskell
enkondukis ?ar?ojn por okulvitroj ktp. Samtempe rezignis
Harold Wilson
kaj
John Freeman
.
Tio ka?zis spliton en la Laborista Partio kaj dum preska? 5 jaroj Bevan estis la estro de la maldekstrema flanko de la partio.
En 1955 Bevan denove kunlaboris kun Gaitskell kaj en 1959 li i?is vicestro de la partio. Sed povis fari malmulte en tiu pozicio.
Li mortis pro kancero en 1966.