한국   대만   중국   일본 
Akanaj nomoj - Vikipedio Saltu al enhavo

Akanaj nomoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio

La Akanoj de Ganao kaj Ebura Marbordo ofte nomigas siajn infanojn la? la tago de la semajno kiam ili naski?is kaj la? la ordo en kiu ili estis naski?intaj. Tiuj "tagnomoj" havas pliajn signifojn pri la animo kaj karaktero de la persono. Aliaj nomoj havas multe pli da varieco kaj povas raporti pri sia naski?ordo, ?emeleco a? pri meza nomo de prapatro.

Tiu nomiga tradicio estas komuna en la tuta Okcidenta Afriko kaj la Afrika diasporo . Dum la 18-a kaj 19-a jarcentoj, sklavoj en Karibio el la regiono kiu hodia? estas hodia?a Ganao estis nomataj Coromantees. Multaj el la gvidantoj de sklavo-ribeloj havis "tagnomojn" inkluzive de Cuffy a? Kofi, Cudjoe a? Kojo, kaj Quamina a? Kwame/Kwamina.

Plejparto de Ganaanoj havis almena? unu nomon la? ?i tiu sistemo, e? se ili anka? havas anglalingvan a? kristanan nomon. Konsiderindaj figuroj kun tagnomoj inkluzivas la unuan prezidanton de Ganao Kwame Nkrumah kaj iama  ?enerala Sekretario de la Unui?intaj Nacioj nome Kofi Annan .

En la oficiala literumado de la Tvia lingvo, la A?anti versioj de ?i tiuj nomoj kiel parolita en Kumasi estas kiel sekvas. La diakrito sur a a? a reprezentas respektive altan, mezan kaj malaltan tonon (tono ne bezonas esti markita sur ?iu vokalo), dum la diakrito sur akso estas uzata por vokala harmonio kaj povas esti ignorita. (Diakritoj ofte malpleni?as.) Variantoj de la nomoj estas uzataj en aliaj lingvoj, a? povas reprezenti malsamajn  transliterumajn planojn . La variantoj plejparte konsistas el malsamaj afiksoj (en A?anti, kwa- a? ko- por viroj kaj "-plus-" a? -wa por virinoj). Ekzemple, inter la Fanteoj , la prefiksoj estas kwe- kaj e-, respektive. Akan d?wo estas prononcita kiel la anglalingva Joe , sed tie ja aperas kiel du aroj de nomoj por tiuj kiuj naski?is marde.

Tagnomoj [ redakti | redakti fonton ]

Tago de Naski?o
Twi Variantoj Radiko Asoc. [1] Fanteoj
Vira nomo Virina nomo Ndyuka
Diman?o (Kwasiada)


Kwasi Akosua Kwesi, Siisi, Akwasi, Kosi; Akosi, Akosiwa, Asi, Esi, Kwasiba.


Kwasi, Kwasiba Asi Universo Quashie, Quasheba
Lundo (?dwoada)


Kwadwo Adwoa Kodjo, Kojo, Jojo, Cudjoe; Adjua, Ajwoba, Adjoa, Adjowa


Kodyo, Adyuba Dwo Paco Cudjoe/Kojo/Quajo, Adjoa/Ajuba/Juba
Mardo (?benada)


Kwabena Abenaa, Abenaa Komla, Komla, Komlan, Kabenla Kobby, Ebo, Kobi Kobina; Abla, Abla, Abena, Araba, Abrema


Abeni Bene Oceano Quabena, Abena/Bena
Merkredo (Wukuada)


Kwaku Akua, Akua, Akuba Koku, Kokou, Kweku, kaku, Kuuku;Aku, Ekua


Kwaku, Akuba Wukuo Araneo Quaco, Aqua/Acooba/Cooba
?a?do (Yawoada)


Yaw Yaa Yao, Yaba, Yawo, Ekow, Kow, Kwaw; Ayawa, Baaba, Yaaba, Aba


Yaw, Yaba Ya Tero Quaw, Aba/Yaaba
Vendredo (Efiada)


Kofi Afua Koffi, Fiifi, Yoofi; Afi, Afua, Afia, Efia, Efua


Kofi, Afiba Afi, Fekundeco Cuffy, Afiba/Fiba
Sabato (Memeneda)


Kwame, Kw?me, Ama, Am?ma, Amma Ato, Kwami, Kuwame, Kwamena, Kwamina, Komi; Ame, Ami, Amba, Ameyo


Kwami, Amba Mene Dio Quame/Quamina, Ama

?emelaj nomoj [ redakti | redakti fonton ]

Anka? estas specialaj nomoj por pli maljunaj kaj pli junaj ?emeloj. La duenaskita ?emelo estas konsiderata la pli a?a, ?ar ili sufi?e mature helpis sian fraton eliri unue.

?emelo Maskla nomo Ina nomo Variantoj
?emelo Ata Ataa Atta
Unuenaskito ("pli juna" [2] ?emelo) Ata Panin Ataa Panin Panyin
Duenaskito ("pli a?a" ?emelo) Ata Kumaa Ataa Kumaa Akwetee (m), Atsu, Kaakra, Kakraba, Kakira
Naskita post ?emeloj Tawia
Naskita post Tawia Gaddo Nyankomago

Naski?ordaj nomoj [ redakti | redakti fonton ]

Ekzistas anka? nomoj bazitaj sur la ordo de naski?o, nome la ordo naski?inta la? ?emeloj, kaj la ordo de naski?o post la regeedzi?o.

Ordo Vira nomo Virina nomo Variantoj
Unuenaskito Piesie Berko (m), Arko (m), Dede (f), Dedei (f), Abaka, Kande (f)?
Duenaskito M?nu Maanu
Trienaskito Mi?sa? Mansa Mensah, Mansah babatundi
Kvarenaskito Anan, Anane Annan
Kvinenaskito Num, Anum
Sesenaskito Ns?a? Essien
Sepenaskito Ason Ns?waa Esson, Ansong
Okenaskito Botwe Awotwe, Awotwie
Na?enaskito Akron, Nkroma Nkroma Akun, Ackon, Nkrumah
Dekenaskito Badu Baduwaa Bedu
Dekunuenaskito Duk?
Dekduenaskito Dunu
Lasta naskito Kaakyire

Speciala naski?o [ redakti | redakti fonton ]

Infanoj anka? estas nomitaj la? kiam a? kiel ili estas naskitaj en specialaj cirkonstancoj.

Cirkonstanco Vira/Virina nomo Traduko
sur la kampo Afuom "La kampo"
sur la vojo ?kwan "La vojo"
en milito Bek?e, Bediak? "milita tempo"
feli?aj cirkonstancoj Afiriyie "bona jaro"
unu kiu amas Adofo "la speciala unu el Dio"
grandulo Agyenim "la granda unu de Dio"
post longa seninfaneco Nyamekye "donaco de Dio"
anta?tempa a? malsana Nyameama "kion Dio donis (neniu povas forigi)"
forta Kumi "forteco"
post la morto de patro Anto "?i ne renkontis lin"
patro rifuzas respondecon Obimpe "neniu volas"
Yempew "ni ne volas vin"

Familiaj nomoj [ redakti | redakti fonton ]

A?antioj donis nomojn kiuj estas kongruaj kun etnaj a?antiaj familinomoj sekvitaj de etnaj a?antiaj personaj nomoj . [3] [4] La familinomoj de etnaj a?antioj estas ?iam donitaj la? proksimaj a?antiaj parencoj kaj kelkfoje a?antiaj amikoj. ?ar la a?antiaj nomoj ?iam estas donitaj fare de la a?antiaj homoj, se a?antiaj geedzoj ricevas a?antian filon kiel sian unuenaskitan bebon, la filo a?antia estas nomata la? la patro de la edzo kaj se la bebo estas knabino, la knabino estos nomata la? la patrino de la edzo. Rezulte, se a?antio nomita Osei Kofi kaj lia edzino naskis knabinon kiel sian unuenaskitan, la knabino povas esti nomita "Yaa Dufie" e? se ?i ne naski?is vendrede. La kialo estas ke la patrino de la viro Osei Kofi estas nomita Yaa Dufie . La a?antiaj homoj kutime donas tiujn nomojn por ke la nomoj de proksimaj parencoj estu konservitaj en la familioj por montri kiel a?anti-oj amas siajn familiojn.

En la malnovaj tagoj de la A?antioj estis malhonoro se homo ne povis nomi iun infanon la? sia patro kaj / a? patrino ?ar tio estis la fiero de ?iu familio. Plejparto de la etnaj a?antiaj familinomoj donitaj al knaboj anka? povus esti donitaj al knabinoj nur aldonante la leterojn "aa". Iuj a?antiaj familiaj nomoj povas esti donitaj al kaj knaboj kaj knabinoj sen ?an?i a? aldoni ion. Tamen, ekzistas aliaj familinomoj, kiuj estas ekskluzive por nomi knabojn, dum aliaj estas ekskluzive knabinaj familinomoj.

Etnaj a?antiaj familiaj nomoj
# Etna a?antia familia nomo # Etna a?antia familia nomo # Etna a?antia familia nomo [5]
1 Abeberese 84 Baafi 168 Mensah
2 Abeyie 85 Baah 169 Mintah
3 Aboagye 86 Bafuor 170 Misa
4 Aboah 87 Baffoe 171 Mmorosa
5 Aborah 88 Baako 172 Mpong
6 Aborampah 89 Baidoo 173 Munuo
7 Abrafi 90 Barwuah 174 Narh
8 Abrefa 91 Banahene 175 Nduom
9 Acheampong 92 Bediako 176 Nimo Nimoh
10 Achamfour 93 Bekoe 177 Nkansa Nkansah
11 Acquah 94 Bemah 178 Nkrumah
12 Adade 95 Boadi 179 Nsiah
13 Addai 96 Boadu 180 Nsonwah Nsonwaa
14 Addo 97 Boahen 181 Nsor
15 Adiyiah 98 Boakye 182 Ntiamoa Ntiamoah
16 Adomah 99 Boamah 183 Ntim
17 Adomako 100 Boampong 184 Ntow
18 Adusei 101 Boasiako 185 Nuako
19 Adwubi 102 Boateng 186 Nuamah
20 Afoakwah 103 Boatei 187 Nyamekye
21 Afreh 104 Bonah 188 Nyantah
22 Afram 105 Bonsu 189 Nyantakyi
23 Afrane 106 Bonsra Bonsrah 190 Nyarko
24 Afrakoma Afrakomah 107 Brempong 191 Obeng Oteng
25 Afrifa Afirifa 108 Busia Busiah 192 Obuor
26 Afriyie 109 Cofie Cuffee Kofi 193 Oduro
27 Afful 110 Crentsil 194 Ofori
28 Ahinful 111 Daako Darko 195 Ofosu
29 Arkorful 112 Dankwah Danquah 196 Ogyampah
30 Agyapong 113 Danso 197 Ohemeng
31 Agyare 114 Dapaa Dapaah Depay 198 Ohene
32 Agyei 115 Diawuo 199 Okese
33 Agyeman Agyemang 116 Donkor Donkoh Dontoh 200 Okoromansah
34 Akaminko 117 Domfe 201 Okyere
35 Akenten Akenteng 118 Dorkenoo 202 Omenah Omenaa
36 Akomeah 119 Duah 203 Opambuor
37 Akomfrah 120 Dufie 204 Opare
38 Akosah 121 Duodu 205 Opoku
39 Akoto 122 Dwamena Dwamenah 206 Oppong
40 Akuamoah 123 Dwomoh 207 Opuni
41 Akuffo 124 Ekuoba 208 Osafo
42 Akrofi 125 Enninful 209 Osam
43 Akyaw 126 Essien 210 Otuo
44 Amakye 127 Farkyi 211 Osei
45 Amamfo 128 Firikyi 212 Owoahene
46 Amankona Amankonah 129 Fofie 213 Owusu
47 Amankwah 130 Fokuo 214 Oyiakwan
48 Ameyaw 131 Fordjour 215 Paintsil
49 Amissah 132 Forobuor 216 Pappoe
50 Amoabeng 133 Fredua Freduah 217 Peprah
51 Amoah 134 Fremah 218 Pinaman
52 Amoako 135 Frimpong Frempon Frempong 219 Poku
53 Amoateng 136 Gyakari 220 Prempeh
54 Amofah 137 Gyan Djan Djansi 221 Quainoo
55 Ampadu 138 Gyamera Gyamerah 222 Quansah
56 Ampem 139 Gyamah Gyaama 223 Safo Sarfo
57 Ampofo 140 Gyamfi 224 Sakyi
58 Amponsah 141 Gyambibi 225 Sarkodie
59 Amponsem 142 Gyasi 226 Sarpei Yartei
60 Andoh 143 Gyeabuor 227 Sarpon Sarpong
61 Ankobiah 144 Gyimah 228 Sasraku
62 Ankomah 145 Inkoom 229 Siabuor
63 Ankrah 146 Karikari 230 Siaw
147 Katakyie 231 Sika
65 Anokye 148 Kenu 232 Sikafuo
66 Ansah 149 Koduah 233 Sintim
67 Apori Antwi 150 Kokote 234 Siriboe
68 Apau 151 Konadu 235 Soadwa Soadwah
69 Appiah 152 Koranten Koranteng 236 Sowah
70 Asamoah 153 Korsah 237 Tagoe
71 Asante Asantewaa 154 Kouassi 238 Takyi
72 Asare 155 Kufuor Kuffour 239 Tandoh
73 Asenso 156 Kumankama 240 Tawiah
74 Ashia 157 Kusi Kusiwaa 241 Tuffour
75 Asiamah 158 Kwaata 242 Twasam
76 Asiedu 159 Kwakye 243 Tweneboa Tweneboah
77 Asomadu 160 Kwateng Kwarteng 244 Twerefuo
77 Asomaning 161 Kwayie 245 Twum Twumasi
78 Assifuah 162 Kyei 246 Vorsah
79 Asubonteng 163 Kyekyeku 247 Wiafe Wiredu
80 Ayeh 164 Kyem 248 Yamoah
81 Ayensu 165 Kyereme Kyerematen Kyeremateng 249 Yankah
82 Ayew 166 Kyerewa Kyerewaa 250 Yeboah
83 Awuah 167 Manso 251 Yiadom 249 Yeniam

Vidu anka? [ redakti | redakti fonton ]

  • Akana kalendaro

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

  1. (Januaro 1978) “ Forty Days; The Akan Calendar ”, Africa: Journal of the International African Institute   48  (1), p. 80?84 . doi : 10.2307/1158712 .  
  2. Por Akanoj, la unue naskita ?emelo estas konsiderata la plej juna, same kiel la plej a?o estas konsiderita kiel helpanto la pli junan eliri.
  3. List of Ashanti (Twi, Asante) Names . afropedea.org . Arkivita el la originalo je 2017-10-24. Alirita 2017-10-23.
  4. Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2021-02-20. Alirita 2017-10-23.
  5. Arkivita kopio . Arkivita el la originalo je 2014-03-14. Alirita 2017-10-23.

Pliaj referencoj [ redakti | redakti fonton ]