?e?oslovakaj soldatoj kun
fusiloj modelo 24
?e?oslovakaj soldatoj kun
malpeza mitralo modelo 26
?e?oslovaka armeo
kreis ?efan parton de la armitaj fortoj de
?e?oslovakio
ekde ties esti?o en la jaro
1918
. En la jaroj
1939
-
1945
pro sekvoj de disbato de la respubliko ?i pereis, sed unuopaj armeaj unuoj plu aktivis en la Dua Mondmilito en ekzilo. ?i estis renovigita post fino de la
dua mondmilito
kaj sian nomon ?i portis ?is la jaro
1954
, kiam ?i estis post la 10-a kunveno de
Komunista Partio de ?e?oslovakio
(KP?) alinomita kiel
?e?oslovaka popola armeo
. Al sia devena nomo ?i revenis en la jaro
1990
kaj malfondi?is pro sekvo de divido de
?e?oslovakio
en la jaro
1992
.
Post la disbato de
A?strio-Hungario
kaj kreo de ?e?oslovakio en oktobro de 1918 okazis formigado de nova ?e?oslovaka armeo. E? kiam ekzistis konsideroj pri tio, ke la armeo estos en la nova ?tato anstata?igita per
milico
, tiu ?i koncepto fiaskis kaj la nova ?e?oslovaka armeo transprenis fakte bazajn a?striajn-hungarajn defendle?ojn. Kiel la unuaj esti?is volontulaj organiza?oj, kiuj plimulte konsistis el la eksaj ?e?aj soldatoj de
a?stria-hungara armeo
. Al ili iom post iom ali?is ta?mentoj de
?e?oslovakaj legioj
en Italio kaj en Francio, sed kiuj estis subigitaj al komandantoj el tiuj ?i landoj. Pro ka?zo de manko de fakuloj estis fermita la
20-an de januaro
1919
kontrakto, en kiu estis difinite, ke estro de franca misio estos samtempe estro de la ?efa stabo de ?e?oslovaka armeo.
?e?oslovaka armeo en bataloj kontra? hungaroj en Slovakio
La kreigado de la ?e?oslovaka armeo okazis dum funkciado kaj karakterize projekciis en ?in bataloj, kiujn la ?e?oslovakaj soldatoj devis partopreni. En novembro kaj en decembro de la jaro 1918 okazis bataloj kontra? germanaj separatistoj, kiuj volis alligi la ?e?an limregionon al
Germanio
, dum kio la ?e?oslovaka armeo fine sukcesis reteni ?iun teritorion, kiuj apartenis al
Krono ?e?a
. La armeo anka? sekurigis
Te?inion
, kio kulminis per la t.n.
Septaga milito
en januaro de 1919.
?e?oslovaka-polan disputon je Te?inio
oni sukcesis diplomate egaligi nur en la jaro
1920
. Sed la plej malfacila situacio venis en
Slovakio
kaj en
Karpata Rutenio
, kie
hungaroj
ne volis rezigni pri siaj teritoriaj ambicioj. Se konkerado de suda Slovakio fare de la ?e?oslovaka armeo okazis komence de la jaro 1919 tute sukcese, poste post eksplodo de
bol?evika revolucio en Hungario
okazis ?an?o de la situacio. La bone armita
hungara armeo
konkeris grandan parton de Slovakio kaj al katastrofo devis malhelpi nur al?ovo de alfortoj gvidataj de
Josef ?nejdarek
, kies soldataroj en
batalo je Zvolen
ka?zis turnon kaj denove ?i sekurigis la regionojn konkeritaj fare de la hungaroj.
En la jaro
1920
okazis dissolvo de la lastaj volontulaj korpusoj kaj estis akceptita uniigo, dum kiu estis dislokitaj regulaj regimentoj de ?e?oslovaka armeo. Samtempe okazis anka? reveno de
?e?oslovakaj legioj
el
Rusio
, pro kio la armeo akiris pluajn spertajn batalantojn.
Ha?bizo
10cm montara ha?bizo M 16/19
En la ?e?oslovaka armeo okazis en la jaro
1922
plua reorganizado, dum kiu esti?is 12 infanteriaj divizioj, 2 montaraj brigadoj kaj 3 rajdistaj brigadoj, kun suma nombro 150.000 viroj. Tiu ?i paca stato povis esti okaze de endan?erigo plinombrita je rekrutoj, subigantaj al baza soldata servo. Tiu da?ris 24 monatojn, ekde la jaro
1924
nur 18 monatojn. La ?e?oslovaka armeo anka? tre emfazis armilaron, kiu konsistis el diversaj tipoj de armiloj kun neunueca municio. La baza armilo de la soldatoj tiel fari?is
fusilo modelo 24
, kiu eliris el tipo Mauser same kiel oficira
pistolo modelo 24
. En la armilaron estis enkondukita
peza mitralo modelo 24
kaj
malpeza mitralo modelo 26
. Granda parto de kanonoj, transprenita post la a?stria-hungara armeo (ekz.
7,5cm montara kanono M 15
,
10cm montara ha?bizo M 16
a?
15cm vulgara ha?bizo M 14
), estis fabrikata fare de pilzena fabriko ?koda, kiu en fabrikado de diversaj tipoj de
kanonoj
kaj
ha?bizoj
da?rigis e? en postmilita periodo.
En la armeon oni komencis enkonduki anka? la unuajn
artileriajn tirilojn
, unue importitajn, pli poste e? de ?e?a produkto (de fabrikantoj
?koda Plze?
,
Prago
) kaj anka?
?ar?a?tomobilojn
. Inter la ekipo de la armeo anka? apartenis kirasitaj a?tomobiloj (
KA modelo 23
,
KA modelo 27
,
KA modelo 30
),
kirasitaj trajnoj
a? kirasitaj
drezinoj
. La armeo anka? a?etis la unuajn
tankojn
el Francio, kiuj estis
Renaultoj FT-17
. Post la a?stria-hungara armeo restis en ?e?oslovakio diversaj tipoj de
aviadiloj
(ekz.
Hansa Brandenburg B.I
,
Phonix C.I
,
Aviatik D.I
kaj pluaj), sed kiuj estis malnovtipaj kaj en nebona teknika stato. Pli poste estis por la armeo akiritaj aviadiloj el Francio (
SPAD S.VII
,
SPAD S.XIII
,
Salmson 2
kaj aliaj) - vidu
?e?oslovakaj armeaj aviadiloj post la unua mondmilito
. Sed balda? ekkuris fabrikado de la unuaj ?e?oslovakaj armeaj aviadiloj, inter la plej sukcesaj tipoj apartenis
Avia BH-3
,
Avia BH-9
,
Aero A-18
,
Aero A-11
a?
Letov ?-18
.
En la periodo de komenco de la 20-aj jaroj estis fermitaj aliancanaj kontraktoj kun
Francio
kontra?
Germanio
kaj kun
Jugoslavio
kaj
Rumanio
kontra?
Hungario
(la t.n.
Malgranda interkonsento
). Ekde duono de la 20-aj jaroj la situacio ?an?i?is anka? en gvidado de la armeo, al la plej superaj postenoj venis ?e?oslovakaj generaloj kaj influo de la franca armea misio sinkis. La unua ?e?oslovaka estro de la ?efstabo fari?is generalo
Jan Syrovy
.
?e?oslovaka persekut-aviadilo Avia B-534
Komence de la
1930-aj jaroj
komenci?is videble ?an?i?i la sekureca situacio de
?e?oslovakio
. Al potenco en Germanio venis
Adolf Hitler
, pri kies ekspanziemaj intencoj ne estis dubinde. La ?e?oslovaka armeo devis rapide reagi al tiu ?i stato per principaj disponoj, nome e? spite al tio, ke la monda ekonomio trovi?is en ekonomia krizo. La plej alta konsilantaro de la defendo de ?tato decidis en la jaro
1934
rapidigi modernigon de la armeo kaj plenigi la armilaron. ?an?ojn alportis anka? nomigo de generalo
Ludvik Krej?i
en frunton de la armeo, kiu faris vicon de necesaj disponoj. Estis farita reorganizo kaj modernigo de la armeo, denove enkondukita dujara
baza militservo
, oni komencis konstrui
limregionajn fortika?ojn
.
[1]
La armeaj elspezoj por la defendo de la ?tato sen?ese kreskis kaj danke al ili venis anka? novaj laborokazoj por ?e?oslovakaj civitanoj.
La ?e?oslovaka armeo akiris en tiu ?i periodo novajn tipojn de armiloj. Estis konstruita nova
peza mitralo modelo 37
, en brna
armilfabriko
prepari?is fabrikado de la unua ?e?oslovaka
mitraleto
.
Artilerio
kaj
infanterio
estis ekipitaj per novaj ha?bizoj kaj kanonoj (ekz.
3,5cm kontra?tanka kanono modelo 37
,
10,5cm vulgara kanono modelo 35
kaj pliaj), okazis granda alkresko de nombro de artileriaj tiriloj, ?ar?- kaj personaj a?tomobiloj (ekz.
Tatra 85
,
Praga RN
,
Tatra 57
) kaj
motorcikloj
. La armeo estis ekipita iom post iom per
tanketo modelo 33
kaj tankoj
LT-34
kaj
LT-35
, prepari?is produktado de moderna tanko
LT-38
. Estis modernigita anka?
floto
, la plej disvastigita
persekut-aviadilo
fari?is
Avia B-534
, la plej disvastigita
bombaviadilo
Letov ?-328
. En franca licenco estis fabrikata plurcela aviadilo
Aero MB-200
, en soveta licenco denove
Tupolev SB-2
. Estis preparata produktado de modernaj
?asaviadiloj
Avia B-35
kaj
Avia B-135
.
En la jaro
1935
?e?oslovakio
fermis aliancanan kontrakton kun
Sovetunio
. La reorganizo de la ?e?oslovaka armeo estis finita en la jaro
1938
. En paco ?i konsistis el 7 komandantejoj de korpusoj, 17 infanteriaj divizioj kaj 4 rapidaj divizioj, dum kio ties nombra stato faris 200.000 viroj. En majo de la jaro
1938
estis sekve de la malboni?anta situacio proklamita parta mobilizo kaj la
23-an de septembro
1938
pro sekvoj de
munkena krizo
la mobilizo ?enerala.
[2]
Post akcepto de la kondi?oj de la
Munkena interkonsento
la limregionaj regionoj de ?e?oslovakio estis iom post iom transdonitaj al
Germanio
,
Pollando
kaj
Hungario
. La armeo en tiu ?i periodo partoprenis ne nur en evakuado de tiuj ?i regionoj kaj certigado de la novaj ?tatlimoj, sed ?i gvidis batalojn precipe kontra? hungaroj kaj kontra?
ukrainaj naciistoj
. Armitaj kunpu?i?oj okazis e? kontra? germanoj, kiuj volis alproprumi pli da teritorio, ol difinis la
Munkena interkonsento
. Plua reorganizo jam ne estis tempo por fari ?in, ?ar la lando estis en marto de
1939
aneksita fare de
germanoj
kaj esti?is
Protektorato Bohemio kaj Moravio
, en Slovakio esti?is memstara
Slovaka ?tato
.
[3]
?e?oslovakaj soldatoj en la milita konflikto
[
redakti
|
redakti fonton
]
?e?oslovakaj soldatoj en Belgio
En marto de 1939 esti?is diferencaj kondi?oj por la soldatoj el
Bohemio
kaj
Moravio
kaj por la soldatoj el
Slovakio
. Dum en la ?e?aj landoj la armeo estis dissolvita kaj esti?is sole nenombra marioneta
registara soldataro
, poste en Slovakio okazis difino de
Slovaka armeo
, kiu partoprenis en
invado en Pollandon
e? en
Operaco Barbarossa
kaj en sekvaj bataloj kontra? Sovetunio. Granda grupo de soldatoj el la ?e?aj landoj, sed anka? kelkaj slovakaj soldatoj, foriris en la unuaj jaroj post la disbato de la respubliko eksterlanden, kie ili partoprenis en bataloj surflanke de Aliancanoj. Unue ili batalis kontra? germanoj en
Pollando
kaj en
Francio
, en la jaro
1940
komencis krei?i eksterlandaj ta?mentoj en
Palestino
, kie esti?is ?e?oslovaka infanteria bataliono 11 - Orienta, kiu eminenti?is en
bataloj en Tobruko
kaj kiu iom post iom diskreskis en
?e?oslovakan memstaran kirasitan brigadon
.
En flug
batalo je Britio
eminenti?is per karakteriza maniero
?e?oslovakaj skadroj en RAF
. En Sovetunio esti?is en la jaro
1942
la 1-a ?e?oslovaka memstara kampa bataliono, kiu post
batalo ?e Sokolovo
,
batalo je Kievo
kaj partopreno en
?itomira-berdi?eva operaco
diskreski?is en la
1-an ?e?oslovakan armean korpuson
. En USSR esti?is anka? la
1-a ?e?oslovaka persekut-flug regimento
, kiu pase de la tempo diskreski?is al divizio, kaj la
2-a ?e?oslovaka para?utista brigado
, kiu rekruti?is precipe el slovakaj soldatoj, kiuj transiris al flanko de Aliancanoj. Tiuj ?i orientaj ta?mentoj eniris fine de la jaro
1944
en
karpata-duklan operacon
kaj komence de la jaro
1945
en
Ostrava operaco
sur la teritorio de ?e?oslovakio jam kiel forta kaj bone armilekipita
armeo
.
Multe da ?e?oslovakaj soldatoj estis dum la milito enigita en
enlandan kontra?nazian rezistmovadon
a? agadis en partizana rezistmovado kaj sur la teritorio de Bohemio kaj Moravio, kaj sur la teritorio de Slovakio dum
Slovaka nacia ribelo
. En la jaro 1945 la soldatoj aktive eni?is en
majan ribelon
, kiu estis unu el la faktoroj de detruigo de fronto kaj rapida liberigo de la ?e?aj landoj en la fino de la milito mem.
"?e?oslovaka" memmoviga kanono
SU-100
?e?oslovaka
MiG-15bis
(?e?oslovaka markigo S-103) en Berlina muzeo
La
25-an de majo
1945
estis aprobita la t.n.
Dumtempa organizado de la ?e?oslovaka defendpotenco
, la? kiu okazis reorganizo de la ?e?oslovaka armeo. En la landon iom post iom estis revenantaj soldatoj, kiuj batalis kontra? la naziismo en ?iuj batalfrontoj de la
dua mondmilito
. La teritorio de ?e?oslovakio estis dividita en kvar regionojn, en kiuj esti?is iom post iom 16 infanteriaj divizioj, kiujn plenigis tanka korpuso kaj artileria divizio. La komenca optimismo en la planoj por alikonstruo de la armeo estis alternigita per sobri?o, fontanta pro malharmoniigita postmilita ekonomio kaj pro manko de homaj kaj materialaj fontoj.
La ?e?oslovaka armeo estis post la milito komisiita fari
for?ovon de germanoj
kaj hungaroj kaj ?i estis enigita en helpon en la nacia ekonomio. Apud la ta?mentoj de
Korpuso de nacia sekureco
?i partoprenis anka? en bataloj kontra?
banderanoj
. Post reorganizo de la armeo en la jaro
1947
estis malaltigitaj statoj kaj vico de ta?mentoj pereis.
Post la jaro
1948
, kiam la potencon en ?e?oslovakio ekprenis komunistoj, okazis karakteraj ?an?oj e? en la armeo. El la armeo estis devigita foriri pli ol duono de oficiroj, komencis okazi e? persekutoj de soldatoj. Enkadre de la politikaj procesoj estis ju?itaj precipe la soldatoj, kiuj batalis dum la dua mondmilito en okcidenta E?ropo, sed paradokse okazis e? persekutado de kelkaj soldatoj, batalantaj dum la milito el la batalfronto orienta. La armeo tute venis en la potencon de
KP?
kaj en la jaro
1950
okazis principa reorganizo la? la soveta modelo. En la jaro
1951
estis inter ?e?oslovakio kaj Sovetunio subskribita
Interkonsento pri maniero kaj kondi?oj de rekapitulo por liverita armilaro kaj materialo
, la? kiu Sovetunio donis krediton en alteco de preska? 44 milionoj da rubloj por a?eto de armea tekniko, sed precipe de aviadiloj kaj radiolokatoroj. Okazis plialtigo de armigo kaj plialtigado de nombroj de anoj de la armeo, kiu post la jaro
1953
superis 300 mil personoj.
Por la ?e?oslovaka armeo estis en la postmilita periodo tipa stato, kiam sur la teritorio de ?e?oslovakio trovi?is diversa armilaro, kiu devenis eble el la tuta E?ropo kaj Usono. Temis pri tankoj
LT-38
,
LLT (LT-40)
,
M5 Stuart
,
Crusader
,
Challenger
,
Cromwell
,
Sherman Firefly
,
T-70
,
T-34/76
,
T-34/85
,
IS-2
,
Pz-III
,
Pz-IV
,
Panther
,
Tiger
, memmovigaj kanonoj
SU-76
,
SU-85
,
ST-38 I
,
ST-38 II
,
StuG III
,
43M Zrinyi II
,
SU-100
,
ISU-152
, diversaj tipoj de kanonoj kaj ties tiriloj, kirasitaj veturiloj, a?tomobiloj a? malpezaj armiloj. La ?e?oslovaka armea floto disponis la tutan vicon de aviadiloj, kiuj estis post la milito tipe markitaj (vidu
Markigo de la aviadiloj uzataj en ?e?oslovakio post la dua mondmilito
).
La orientado al Sovetunio post
frebruara renverso
fakte solvis anka? direktadon de havigado de plua armilaro. La ?e?oslovaka armeo komencis iom post elimini britiajn, usonajn a? germanajn tankojn kaj aviadilojn kaj komenci?is orienti?i a? al armilaro fabrikata en USSR, al soveta armilaro fabrikata en licenco en ?e?oslovakio a? al propraj ?e?oslovakaj armiloj, kirasitaj a?tomobiloj a? transportaj rimedoj. Se la surteraj fortoj uzis ?is duono de la 50-aj jaroj teknikon, kiu esti?is fakte dum la dua mondmilito, poste en la floto okazis signifa modernigo. En la armilaron estis en tiu ?i periodo enkondukitaj batalaviadiloj
Ilju?in Il-10
, fuz-?asaviadiloj
Jakovlev Jak-17
,
Jakovlev Jak-23
,
MiG-15
kaj
MiG-17
fuz-bombaviadilo
Ilju?in Il-28
.
En junio de la jaro
1954
en
Prago
okazis la 10-a kunveno de KP?, kiu konstatis, ke
?e?oslovaka armeo fari?is armeo popola, edukata al senlima sindoneco kaj amo al la popol-demokrata patrujo
. La nomo ?e?oslovaka armeo estis tiel ?an?ita al
?e?oslovaka popola armeo
.
Batalveturilo de infanterio BVP-I
,
Post
?an?o de re?imo
, kiu okazis en novembro de 1989, okazis en ?e?oslovaka popola armeo vico da ?an?oj. Kiel unu el la unuaj "videblaj" punktoj estis ties alinomado al ?e?oslovaka armeo, kiu okazis la? le?o n-ro 74/1990 Sb. el la tago de la 14-a de marto 1990. Estis iom post mallongigata soldata servo, estis akceptita le?o pri civila servo. Sinkis nombro de profesiaj anoj de la armeo kaj en junio de 1991 pereis
Varsovia interkonsento
. En harmoniigo de Kontrakto pri konvenciaj armitaj fortoj en E?ropo estis difinitaj maksimumaj nombroj de la anoj de armeo kaj ties armilaro, pro kio okazis ilia plua malaltigado. En ?an?o de jaroj 1991 kaj 1992 venis nova reorganizo de la armeo, kiu estis reago al la ?an?i?anta sekureca situacio en E?ropo. Je la
31-a de decembro
okazis
pereo de ?e?oslovakio
, kiu estis apartigita en ?e?ion kaj Slovakion. En tiu ?i konekso okazis anka? divido de ?e?oslovaka armeo al
Armeo de ?e?a respubliko
kaj
Armeo de Slovaka respubliko
.
- ↑
Vojenske d?jiny ?eskoslovenska III. dil.
1. vyd. Praha : Na?e vojsko, 1987. 584 s. ISBN 28-044-87. p. 424.
- ↑
Vojenske d?jiny ?eskoslovenska III. dil.
1. vyd. Praha : Na?e vojsko, 1987. 584 s. ISBN 28-044-87. p. 511.
- ↑
KLIMENT, Charles K.; NAKLADAL, B?etislav.
Slovenska armada 1939?1945.
Praha : Levne knihy KMa, 2006. 366 s.
ISBN 80-7309-396-2
. p. 16.
- Kolektiv autor?, Vojenske d?jiny ?eskoslovenska, Na?e vojsko, 1989