El Vikipedio, la libera enciklopedio
|
?i tiu artikolo temas pri la deveno, uzo kaj prononco de la litero A. Por aliaj signifoj vidu
A (apartigilo)
.
|
A a
A
,
minuskle
a
, a? ringa a, estas la 29-a kaj lasta litero de la alfabetoj
dana
kaj
norvega
, kaj la 26-a de la
sveda
. ?i nomi?as kaj prononcatas [o]. Ekster
Skandinavio
la litero dum la
20-a jarcento
enuzi?is en la ortografioj de la
valona lingvo
(dialekto) kaj de la
?amora lingvo
.
A estas anka? uzata en
fremdvortoj
de lingvoj kiuj evoluis sub
skandinava
influo, menciinde la
Finna
kaj la
groenlanda
. En finna ?ia nomo estas
ruotsalainen o
("sveda o").
A originas el
praskandinavia
litero
a
, kiu prae havis la sonon [a:], sed poste, dum la
vikinga erao
, fari?is [o:]. En
Islando
kaj kelkaj aliaj areoj, interalie
Skanio
, ?i fari?is poste [a
o
] (? Esp.
a?
), kies prononco eble donis inspiron al la sveda skribmaniero
a
, iam dum
Mezepoko
anstata?igante
a
sved-
ortografie
. La Islandanoj kontinuis skribi
a
kiel
a
, dum la Danoj kaj Norvegoj, forigante anka? la
a
,
i
,
u
ks., ekreprezentis la sonon [o:] kiel
Aa
,
aa
. Rezulte de la
romantikismo
kaj ties
skandinavismo
, kelkaj a?toroj danaj kaj norvegaj fine de la
19-a jarcento
ekimitis la Svedojn, skribante
a
anstata? tiam oficiala
aa
. Tio efikegis: en
1917
, ortografia reformo de la
norvega
oficialigis
A
, kaj en
1948
tio okazis anka? je la
dana lingvo
. En
Danio
Aa
a?
aa
restas en multaj loknomoj, ekzemple
Aalborg
(a?:
Alborg
), kaj kiam Skandinavoj faciligas siajn nomojn por eksterlandanoj, ili uzas duoblan
a
(kaj ne
ao
) por
a
:
Age
>
Aage
.
Danoj havas propran nomon por tiu ?i litero, nome
bolle-a
[bole-o] a? "bul-kuka A".