Viktoro la 1-a
estis la 14-a
papo
(189 - 199). Li naski?is en romia provinco
Afriko
(eble
Tunizio
) la?
liber pontificalis
, lia patro estis homo nomata Felix (Feli?ulo).
Viktoro anstasta?igis la sabaton per la diman?o kiel sankta tago kaj anka? ordonis ke pasko ?iam oni festos en diman?o. Li anka? anstata?igis la
grekan
per la
latino
kiel lingvo de
eklezio
.
Konscia pri la a?toritato de la papo ne nur kiel gvidanto de la katolika eklezio sed anka? kiel politika lidero rilate la imperiajn regantojn, kun kiuj sintenis samdignece kaj ne plu kiel subulo, Viktoro la 1-a estis unu el la papoj plej elstaraj en la dua jarcento, sukcesinte obteni de la imperiestro
Commodo
(Komodo, 180-192) agnoskojn de rajto kiujn la anta?aj papoj eble ne e? revis. Fakte, pere de helpo de Marcia, kromvirino kaj eble aspiranta katekumenino, obtenis la liberigon de multaj prizonuloj, punlabore Sardinien deportitaj pro praktikado de “
nelica religio
”: al la listo prezentita, la imperiestro aldonis aliajn nomojn inter kiuj tiu de la estonta papo Kalisto. Beda?rinde, lia praktika akordo kun la romiaj a?toritatuloj ?esis kun la eniro en la imperiestran funkcion de
Settimio Severo
, dum kies kontra?kristana persekuto Viktoro, eble martirigite, ?esis vivi.
Kiel ?efgvidanto de la tuta eklezio, Viktoro la 1-a karakterizi?is per la disputo pri la ?iujara tago en kiu oni celebru la Paskon. Kiel sciate, la
hebreoj
?in celebras la 14an de
Nisano
(marto); tiel faris anka? kristanoj de la orientaj provincaj da?rigante, eble,
apostolan
kutimon. Sed en
Romo
, kaj en afrikaj kaj okcidentaj provincoj, la paskon de resurekto oni celebris la unuan diman?on post la dekvara de la monato Nisano. Kristanoj enmigrintaj el Oriento provis, e? perforte, en?ovis la saman kutimon en Romon, kiu jam delonge ne akceptis la uzon de la orientaj eklezioj. Papo Viktoro, post diversaj koncilioj dum kiuj estis malaprobataj la dekkvaruloj (tiuj de la dekkvara tago), anta? la neobeantaj eklezioj, minacis ekskomunikon, kiu fakte ne estis alju?ita pro mildiganta interveno de Ireneo
episkopo
de
Liono
(
Francio
). Fine la orientaj eklezioj ekobeis, sed la epizodo estis la?jarcente citata por montri kian konscion pri sia a?toritato sur ta tuta eklezio havis Viktoro la 1-a: sinteno tia kiun jam uzis aliaj papoj precipe
Klemento
(88-97) el Romo ripro?anta kaj ordonanta obeon al Korintanoj kiuj kontra?le?e depostenigis sian episkopon.
?ar en Romo la
liturgia
greklingva komencis esti nekomprenata, aparte en la okcidentaj eklezioj, kaj pro la popola amaso katekumenizanta, Viktoro ekcelebris liturgia?ojn en la latina, anstata?e de la greka de la
nova testamento
, kaj iom post iom al tiu ekuzo pelis la tutan eklezion. Samtempe Viktoro kondamnis kaj batalis
adocionismon
,
herezon
disvastigitan de certa
Teodato
, sveltparola enmigrinta el oriento, la? kiu
Jesuo
estis, kaj estas, ja jes, filo de
Dio
, sed nur adoptita filo. Viktoro suferis anka? pro atakoj de alia herezo, tiu kiu provi devii la eklezion al
gnostikismo
.
La katolika eklezio celebras Viktoron la 1-an kiel sanktan kaj martiran la
28-an de julio
.
- Catholic Encyclopedia, Volumo XV. New York 1912, Robert Appleton Company.
Nihil obstat
, 1 oktobro 1912. Remy Lafort, S.T.D., Censor.
Imprimatur
+kardinalo John Murphy Farley, ?efepiskopo de Novjorko (
angle
}
- Duchesne, Histoire ancienne de l'eglise, I (
france
,
Parizo
, 1906)
- E?zebio de Ver?elo
, Historia ecclesistica, V, xx-xxvii (
latine
)
- Langen, Geschichte der romischen Kirche, I (
Bonno
, 1881), pa?oj 176 kaj sekvaj (
germane
}
- Liber Pontificalis, eldono Duchesne, I, 137-138 (
latine
}