?
Nia afero jam havas
nimbon
de grava
kulturilo
; sed por tiuj ? kiel mi ? kiuj konvinke kredas ?ian pravon, nenio povas esti pli ?oja ol la kresko el la lingvo mem de verkoj, kiuj ?in presti?e a?reolas por nepra estonta agado.
Al tiu kategorio de majstraj krea?oj apartenas la unika verko de Cezaro Rossetti:
Kredu min. Sinjorino!
, kiu longe restos en nia beletro, kiel firma lumturo, por la navigantoj de la
sargasa maro
de nia prozo. Neniam anta?e ? krom, kompreneble, ?e Zamenhof ? mi legis tiel bonan Esperanton, tiom maturan, tiel bone alpropri?intan nian lingvan tradicion. Anta? mi,
Kredu min, Sinjorino!
, rolas kvaza?
majstro
, kiu montras, kreante, kiel oni falas bonan frazon, kiel oni evoluigas nian
literaturon
, kiel oni senprude ?in ri?igas.
Mi scias, ke en Esperantujo, kiel ?ie, ekzistas homoj kapablaj pensi nur per pruntitaj ideoj, agi per ?ablonaj modeloj. Sed ja anka? ekzistas ortopedia
instruarto
, kiu oficas por havigi ideojn al kiuj ne kapablas ilin krei, kiel oni donas artefarajn gambojn al lamuloj. Anka?, tiel konsiderata, la libro de C. R. estas tre grava, ?ar ?i efike povas helpi la grandan plimulton de nia samideanaro, al kiuj tia socia
pedagogio
estas bezona. Sed, por la granda
aventuro
de la progresigo de nia afero, ja nur kalkulas la vere kreivaj mensoj, kia tiu de Cezaro Rossetti.
Mi scias anka? ? kaj nia movado ilin bezonas ? ke en nia kampo trovi?as homoj definitive konvinkitaj, ke Esperanto estas tutperfekta kaj elekipita, kaj ke ?in progresigi neeblas; ili, kun la?dinda pacienco ? kiun mi respektas,admiras kaj profitas ? studis la zamenhofan verkaron kaj i?is eminentaj
zamenhofistoj
. anka? literaturimite; sed ili certagrade kvaza? ?toni?is kaj ne volas pluiri. Tiujn ?isostajn konvinkitojn mi sincere salutas; ili estas kvaza? niaj herooj; sed inter niajn sa?ulojn mi prefere lokigas Cezaron Rossetti! La estonto, nia estonto, bezonas apertajn fenestrojn por novaj akiroj, sen iu ajn baro, ?is la limo mem de la malpermesita. Cezaro Rossetti iris tiun vojon; kaj tiun limon li ne bezonis tu?i: jen lia granda leciono!
Minejo de sekvinda lingvouzo estas la
verko
. Sincere mi kredas, ke
vaflo
, e? se fundamenta, por la ?enerala publiko pli neologas ol
povra
, kvankam la unua estas tiel a?a kiel nia lingvo kaj la dua anatemita
neologismo
, kiun malgra?e ?iuj konas, nu, amba? pravi estas samrajte kaj samrange uzitaj de C. R. Kiel decas! Kaj jen fine kelkaj citoj pri vortoj, esprimoj kaj frazoj el la verko, probable interesaj al
hispanparolantoj
:
don?uana aventuro
(pa?o 8 ), kies
unuan vorton eble aliaj ortografius
don?uana
, la? mi, prefera;
donki?ota ago
(p. 90);
Ba! Vi ne povos e? vendi kojonon al
e?nuko
(21);
eldorado
(13);
?isi
(83) > despedirse;
krajona?i
(87) > rasgunear;
travici
(100);
geduo
(101);
a?tisto
(131);
prezo malaltigita ?is la lasta ono
(165);
la pensoj karusele ripetadis sin
(167);
la kliko jesis kun taja fiflata aprobo
(178);
feklekulo
(179);
Unu tagon en Edinburgo mi sidis en forta embaraso
(201); kun fundamenta kaj zamenhofa uzo de unu, e? se malpermesita, tamen, en la
gramatiko
de nia lingvo; ktp. ktp.
Pri la ago mem de la verko, jam oni parolis sufi?e en nia gazetaro kaj anka? mi en alia loko. Ne necesas pli ?i tie.
Kredu min. Sinjorino!
damaskenis nian originalan literaturon per valorega gemo; nia propra beletro, ?irka?ita do de ?iam pli belespera haloo, firme pa?adas anta?en al sia nepre glorvenka futuro.
”
|