한국   대만   중국   일본 
Protektorato - Vikipedio

Protektorato

lando, protektita diplomatie a? armee de pli forta ?tato

Protektorato estas parte suverena ?tata teritorio, kies administrado, eksterlanda reprezenti?o kaj landa defendo subordigatas al alia ?tato . ?i havas pli grandan a?tonomecon ol kolonio , sed neniel estas a?tonoma teritorio. ?i parencas al dependa ?tato.

La nocio derivi?as de la latina participo protectum = protektata, ofte e?femisme uzata.

La nocion revivigis Britio post 1815 , por jure apogi, validigi sian de facto okupadon de Korfuo kaj la sep Ioniaj insuloj dum la lastaj tagoj de la Napoleona hegemonio . La insuloj aperis en la Pariza traktato de 1815 kiel la sendependaj ' Unui?intaj ?tatoj de la Ioniaj insuloj ' sub brita protektorato . Tiun protektoraton sekvis multaj aliaj.

En 1894 la registaro de ?efministro William Gladstone oficiale deklaris la protektoratigon de Ugando al Britio, ?ar tie la bataloj inter islamanoj kaj kristanoj allogas pli grandan internacian prizorgon. La brita registaro atente elektis lokajn re?ojn kaj kreis britio-regatan civilan servon.

La lasta brita protektorato estis Salomona insularo , kiu sendependi?is en 1978 .

Ligo de Nacioj

redakti

La Ligo de Nacioj kreis protektoratojn por "responsaj" E?ropaj potencoj en ekster-e?ropaj regionoj.

Protektorato je ?tatoj kaj organiza?oj

redakti

Dana protektorato

redakti

Gronlando estas hodia? dana protektorato.

Francaj protektoratoj

redakti

Tunizio kaj Maroko iam estis protektoratoj de Francio en Magrebo . Franca Hindo?inio enhavis plurajn protektoratojn.

Britaj protektoratoj

redakti
  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Brita protektorato .

Germanaj protektoratoj

redakti

Germanaj protektoratoj estis komence de la 20-a jarcento:

Estas disputate, ?u tiuj teritorioj estis veraj kolonioj de la Germana Imperio a? nur protektoratoj.

Post faligo de la Munkena interkonsento de 1938 , ?e?oslovakio (escepte de la areo de t.n Sudetoj ) i?is Protektorato Bohemio kaj Moravio .

Usona protektorato

redakti

La 16-an de septembro de 1915 , Haitio i?is protektorato de Usono je masiva armea premo. Usono kaj Haitio subskribis traktaton, kiu ebligis tutan usonan regadon super la administrado kaj financoj de Haitio. Tio da?ris ?is 1934 .

Protektorato de NATO

redakti

Kosovo estas t.n. " NATO -protektorato" ekde 1999 .