≪
My name is Dita, I'll be your mistress tonight, I'd like to put you in a trance, If I take you from behind, push myself into your mind when you least expect it, if I'm in charge and I treat you like a child will you let yourself go wild? Let my mouth go where it wants to, give it up, do as I say, give it up and let me have my way, I'll give you love, I'll hit you like a truck, I'll give you love, I'll teach you how to... ah! I'd like to put you in a trance, all over, erotic, erotic, put your hands all over my body.≫
≪
A m ciam Dita, stanot a saro la to padrona, a m pia?rev mandar-'t in trance, s'a t tog par da dr?, a m cuciaro in dla to ment propria quand ta n t 'l aspet minga, at pruara a parar-al via, s'a t dag di ordan e a t trat cuma 'n pute?, ta t lasara 'ndar dal tut? Lasa che la me boca la vaga in du la v?l l?, da gh su, fa cum a dig, da gh su e las'um far a la me manera, a t daro 'l am?r, a t gnaro ados cum un camion, a t daro 'l am?r, a t insgnaro a... ah! A m pia?rev mandar-'t in trance, dal tut, erotic, erotic, met-'m al ma? ados, dapartut.≫
La
Madonna Louise Veronica Ciccone
, cugnom itaglia? ch'a s le? /t???ko?ne?/ in
Ingle?
, (
Bay City
, 16 'd Agost dal 1958), in art
Madonna
, l'e na cantanta, at?ra, regista, scrit?ra ad libar par pute?, balarina, stilista e prudut?ra americana. In dla so carera l'e stada bona ad vendar tar?ent miglio? ad disc in tut al mond (nuanta-sinc in di s?i
Stat Uni
), meritand-as al
scutmaj
ad
Regina dal Pop
.
In dal 1992 'l a mis in p? na so ca discugrafica, la
Maverick Records
, faghend vgnir fora i disc 'd artista quai
Alanis Morissette
,
Michelle Branch
,
Deftones
e
Prodigy
.
L'e stada spu?ada cun 'l at?r
Sean Penn
, da 'l 1985 a 'l 1989, e c'n al regista
Guy Ritchie
, da 'l 2000 a 'l 2008. La gh'a d? fi?i suo, la
Lourdes Maria
e
Rocco John
, e d? africa? aduta,
David Banda
e la
Mercy James
.
Dop al
taramot
dal 6 'd Avril dal 2009 ch'l a martla la sita dl'
Aquila
e part di
Abrus
(la regio? da in du i da?gniv'n i so nuno? da part ad so padar), li l? l'a deci? ad dar na ma? mandand na mucia ad besi par la ricustrusio? sensa pero far saver in gir 'l import (a s e dascors ad 500.000 dolar)
[1]
.
Biugrafia
Nada a
Bay City
, in dal stat dal
Michigan
, la
Madonna
la cres a
Pontiac
insem a i so sinc fradei. So padar
Silvio Ciccone
, dit
Tony
, al gh'a di urigini itagliani esend fi?l ad
Gaetano
e
Michelina Ciccone
, d? migrant dal pae? abruse? ad
Pasentar
. So madar
Louise Fortin
inveci la gh'a di urigini franc-canade?i e la m?r prest in dal 1963 a trent'an, quand la
Madonna
la gh 'n va s?l sinc. Dop tri an so padar la t?? par mujer la guvernanta ad ca, la
Joan Gustafson
, avend-ag seg atar d? fi?i.
Dvintada ragas?la, la
Louise Veronica
la taca a studiar a l'
universita dal Michigan
in du la cgnos 'l insgnant ad balet
Christopher Flynn
. Chi lo al ved subit che l? la gh'a i me? par sfundar. La
Madonna
la mola incosa e la decid 'd andar a
New York
par dvintar na balarina, bcand-as dimondi volti cun so padar ch'al n era minga 'd acord seg.
Prim pas a New York
A s?i da?no? an, in dal 1977, la
Madonna
la va a star a
New York
cun trenta-sinc dolar in bisaca par studiar balet da 'l cureograf
Alvin Ailey
. A n avend-ag gnanc un post in du star, la va a viv'r a ca dna so amiga durmend in sal diva?. In di prim temp, in dua la cata su di besi par parmet'r-as 'n apartament cun na cambra s?la, la pasa di brut mument, patend anc dal rapini e vgnend stuprada da di furast?r dav?e? a la sc?la.
Par tirar avanti la taca a far la mudela par di student ad pitura e anc dal foto malneti par di ghignar che po i i arevan vindudi in seguit a qvei ad
Playboy
e ad
Penthouse
. La
Madonna
la taca anc a sunar la bateria in na banda ciamada
Breakfast Club
, pasand po a la vo?. In dal 1979 la fa i cor p'r al bra?
Born to Be Alive
ad
Patrick Hernandez
, cun l? ch'la t?? 'n apare? par
Pari
p'r andar a laurar seg. Mentar l'e in
Francia
la sona in dal disc
Wild Dancing
dal cantant
Otto Won Werner
ch'al vadra la lu? s?l in dal 1986. Turnada in di
Stat Uni
la recita par sent dolar in un filmas erotic tint ad ?al,
L'oggetto del desiderio
ad
Stephen Jon Lewicki
.
In dal 1980 la mola le i
Breakfast Club
par dar vita, insem a 'l so muro?
Stephen Bray
, a 'n grup ciama
Emmy
. Na so demo ad cal periud le, al pes
dance
Everybody
, al ve? sculta da qvei dla
Sire Records
ch'i la metan sota cuntrat in dal 1982.
≪
I know you've been waiting, yeah, I've been watching you, yeah, I know you wanna get up, yeah, come on, everybody, come on, dance and sing, everybody, get up and do your thing, everybody, come on, dance and sing, everybody, get up and do your thing, let the music take control.≫
(
EN
)(
Everybody
,
1982
)
≪
A 'l so ch'a i speta, se, a v o tgnu 'd o?, se, a so ch'a v vli alvar su, se, andem, tut, dai-mo, bala e canta, tut, alva-'v e fa-'v vedar, tut, dai-mo, bala e canta, tut, alva-'v e fa-'v vedar, lasa ch'la mu?ica la toga 'l cuntrol.≫
1982-1985: I prim suces e
Like a Virgin
Dop aver fat vgnir fora in d'l Utobar dal 1982 al so prim singul
Everybody
, la cantanta la fa po catar in di negosi
Burning Up
in dal Mars d'l an dop. In Luj 'l e al turan dal so prim album, ciama semplisment
Madonna
, ch'al vend da pio ad sinc miglio? ad disc in di
Stat Uni
e da pio ad de? in tut al mond, dasfrutand anc al fat ch'la televi?io? mu?icala
MTV
, nada in cal mentar, la pasava da spes i so viddeo, cuma qvei 'd
Holiday
(Setembar 1983),
Lucky Star
(stes quel) e
Borderline
(Favrar 1984).
In dal 1984 la cantanta dal
Michigan
la registra al so second lav?r in studi,
Like a Virgin
(
Cuma na virgin
), ch'al gh la cava subit a tucar la prima pu?isio? dla
Billboard
anc par via ad singui ad suces cuma la canta c'n al stes nom d'l album (al viddeo prumusiunal dal singul 'l e sta gira a
Venesia
e 'l e arma? a 'l prim post fis par si? stmani ad fila in di
Stat Uni
),
Material Girl
(in dua la fa la part dna
Marilyn Monroe
ligada s?l a i besi in dal viddeo dla canta),
Angel
,
Into the Groove
(suces dla culona sunora dal film
Cercasi Susan disperatamente
, pelicula in dua la
Madonna
la gh'a na part da prutagunista) e
Dress You Up
. Al disc, dedica da l? a tut al virgin dal mond, 'l a vindu da pio ad vint-i-o? miglio? ad copi.
≪
You've got style, that's what all the girls say, satin sheets and luxuries so fine, all your suits are custom made in London but I've got something that you'll really like, gonna dress you up in my love, all over.≫
(
EN
)(
Dress You Up
,
1984
)
≪
At gh'a dal stil, 'l e qvel ch'i di?'n al ragas?li, lins?i ad seda e lus cun dal gust, i to visti i e? fat aposta a Londra ma me a gh'o quel ch'a t pia?'ra dabo?, a t quaciaro c'n al me am?r, dapartut.≫
In dal 1985 la torna a 'l cinema faghend na part in dal film
Crazy for you
'd
Harold Becker
in dua la canta 'n bra? c'n al stes nom.
1986-1988:
Who's That Girl?
e
True Blue
In dal ?ugn dal 1986 la
Madonna
, ch'la lasa da na banda i pis e i cru?ifis di inisi, la da vita a 'l so ters album,
True Blue
(
Am?r vera
), al prim disc dn'artista dona a finir diretament a 'l prim post dla
Billboard Top 200
cun al so vint-sinc miglio? ad copi vindudi in tut al mond. Sinc i e? i singui sarni da cal lav?r che,
Live to Tell
(trat da la culona sunora dal film
A distanza ravvicinata
in dua al recita so mare
Sean Penn
),
True Blue
,
Open Your Heart
,
La Isla Bonita
(cantada par na part in
Spagn?l
) e
Papa Don't Preach
. Cla canta che l'a mucia su dimondi prutesti da part di asuciasio? chi pogian 'l abort, cuma la
National Organization of Women
, parche in dal test dal bra? la cantanta, ch'la speta 'n pute? a n esend gnanc spu?ada, la decid ad tgnir-al listes.
≪
Open your heart to me baby, I hold the lock and you hold the key, open your heart to me darlin', I'll give you love if you, you turn the key.≫
(
EN
)(
Open Your Heart
,
1986
)
≪
Vera 'l to c?r par me ragas, me a gh'o 'l luchet e te la cia?, vera 'l to c?r par me dulcesa, a t daro 'l am?r se te 't pril la cia?.≫
In dal 1986 la
Madonna
la recita in di film
Shanghai Surprise
, insem a
Sean Penn
, e in dla cumedia
Who's That Girl
, un
flop
a i butghe? a difarensa dla culona sunora in dua l? la canta quatar pes:
Who’s That Girl
(num’r o? in di
Stat Uni
),
Causing a Commotion
,
The Look of Love
e
Can’t Stop
. La
Ciccone
la lavora anc a teatar in dla cumedia
Goose & Tomtom
insem a so mare e a
Harvey Keitel
e la scriv un pes ad suces par 'n at'r artista,
Each Time You Break My Heart
ad
Nick Kamen
, ??van mudel ingle?.
A la fi? dal 1987 a ve? fora na racolta ad remix ciamada
You Can Dance
ch'la vend si? miglio? ad copi.
1989:
Like a Prayer
In dal 1989 la
Madonna
la torna a 'l so cul?r ad cavii natural (al negar) par far vgnir fora al so quart album in studi,
Like a Prayer
(
Cuma na prega
). Anc cal disc che, par la tersa volta ad fila, al riva a 'l prim post dal clasifichi dal so pae? cun si? di undas bra? ch'i dventan anc di singui.
Like a Prayer
,
Express Yourself
e
Cherish
i mucian su dimondi suces a difarensa di pes
Keep It Together
,
Oh Father
e
Dear Jessie
.
Prince
al sona la chitara letrica in "Like a Prayer", "Keep It Together" e "Act of Contrition" e al canta seg in
Love Song
.
≪
Come on girls, do you believe in love? 'Cause I got something to say about it and it goes something like this, don't go for second best baby, put your love to the test, you know, you know, you've got to make him express how he feels and maybe then you'll know your love is real.≫
(
EN
)(
Express Yourself
,
1989
)
≪
Dai-mo ragasi, cardi'v in d'l am?r? Parche a gh'o na roba da dir-'v in merit e 'l e un quel dal genar, minga cuntitar-uv dal second mej, met a la prova 'l to am?r, 't al sa, 't al sa, 't al sa ch'at gh'a da tirar-ag fora qvel ch'al sent e po at sav'ra ch'al to am?r 'l e vera.≫
Al lav?r al riva a vendar quindas miglio? ad copi ma al mucia su dal pulemichi, anc in dla
Sita dal Vatican
, parche in dal viddeo ad
Like a Prayer
la
Madonna
, ch'la gh'a al stigmadi in dal ma?, la da 'n ba?en in ce?a a na stat?a 'd un sant ad cul?r ch'al t?? vita baland seg. La
Pepsi
, ch'l iva fat firmar un cuntrat seg da sinc miglio? ad dolar, la 'l s?ianca p'r al scandal ch'l era vgnu fora, scan?land al reclam bela pronti. La
Madonna
la s al liga a 'l di e in dal viddeo 'd
Oh Father
la fa vedar un manifest dla
Coca-Cola
.
1990-1991:
Vogue
, al
Blond Ambition Tour
e
The Immaculate Collection
In dal 1990 la
Madonna
la torna a 'l cinema par girar un film insem a
Warren Beatty
,
Dick Tracy
, persuna? di fumet america?, in dua l? la fa la part dla
Breathless Mahoney
. La pelicula la va be? e anc i critic i gh fa? i cumpliment par la so interpretasio? dla vamp. La cantanta la da tri pes par la culona sunora,
Sooner or Later
,
More
e
What Can You Lose
e la i met anc in dal so disc dal stes an,
I'm Breathless
(
A so? [la] Sensafia
), un lav?r ch'al vend si? miglio? ad copi e ch'al ti? adr? a gl'atmusferi di an Quaranta, a part al bra? par balar
Vogue
, sarni cuma singul insem a
Hanky Panky
.
≪
Come over here! Some girls, they like candy, and others, they like to grind, I'll settle for the back of your hand somewhere on my behind, treat me like I'm a bad girl, even when I'm being good to you, I don't want you to thank me, you can just spank me.≫
(
EN
)(
Hanky Panky
,
1990
)
≪
Vi? che! Dal ragasi i e? dolsi, da gl'atri i brontlan sempar, a m va be? s'at met la to ma? da na qualc banda da dr? da me, trat-um cuma na ragasa cativa anc quand a so? bona teg, a n voj minga ch'ta m ringrasi, at po s?l dar-um dal patoni.≫
A la fi? d'l an la
Ciccone
la fa catar in di negosi na racolta di so piu grand suces di prim album, da 'l titul
The Immaculate Collection
(
La culesio? sensa pca
) ch'la gh'a dentar d? pes inedit,
Rescue Me
e
Justify My Love
, scrita par l? da
Lenny Kravitz
. Cal bra? che al s cumpagna cun un viddeo dimondi malnet, cinsura in alora da
MTV
, in dua la cantanta la riva, stufa morta e cun la vali? seg, in 'n alberg in dua in tut al cambri a gh'e dla gint visio?a ch'la fa ses lasand i us me? avert e anca l? la s lasa ciapar da l'aria spurcaciona ch'a gh'e la, sarnend un ragas?l da purtar-'s a let. La canta la taca l'acse dita "fa? sex" dl'artista americana. La racolta la vend un squanteran ad copi, trenta miglio? in tut.
≪
I want to know you, not like that, I don't want to be your mother, I don't want to be your sister either, I just want to be your lover, I want to be your baby, kiss me, that's right, kiss me, yearning, burning, for you to justify my love, what are you gonna do? What are you gonna do? Talk to me, tell me your dreams, am I in them? Tell me your fears, are you scared? Tell me your stories, I'm not afraid of who you are, we can fly! Poor is the man whose pleasures depend on the permission of another.≫
(
EN
)(
Justify My Love
,
1990
)
≪
A t voj cgnos'r ades, minga acse, a n voj minga esar to madar, a n voj gnac esar to surela, a voj propria esar la to amanta, a voj esar la to putina, ba?-um, va be?, ba?-um, bramand, bru?and, par te par giustificar al me am?r, cu?a fara't? cu?a fara't? Di-'m-al, dascor di to sogn, gh so?-j-a anca me? Dascor dal to pauri, s?'t spavinta? Cont'm i to fat, a n gh'o minga paura ad saver chi s?'t, a psem vular! Puvras 'l e c'l om ch'al so pia??r a dipend da 'l parmes ad 'n atar.≫
In dal 1991 e in dal 1992 i venan fora atar d? so film, al ducumentari
A letto con Madonna
, pre?enta a 'l
Festival ad Cannes
e ch'al conta qvel ch'a sucidiva durant al
Blond Ambition Tour
, e
Ragazze vincenti
cun
Tom Hanks
e la
Geena Davis
in dua l? la cant' anc al bra?
This Used to Be My Playground
.
1992-1993: La fa? Sex,
Erotica
e
The Girlie Show Tour
Al 1992 'l e 'n an ad ?volta par la carera dla cantanta dal
Michigan
. In dal gir ad poc temp i venan fora, o? a dr? a c'l atar, al libar futugrafic
Sex
, 'l album
Erotica
e al thriller erotic
Body of Evidence - Il corpo del reato
diret p'r
Uli Edel
.
Al foto ad
Sex
, opra ad
Steven Meisel
, i vrevan figurar al fanta?ii sesuali dla cantanta, da spes ad natura saduma? e omosesuala. Insem a l? i e? sta tolt ?o la mudela
Naomi Campbell
, l'at?ra
Isabella Rossellini
e al rapper
Vanilla Ice
. Al libar al gh'a dentar anc soquant test spurcacio? e un cd c'n al bra?
Erotic
, cun na versio? difarenta dal singul
Erotica
, vgnu fora al 13 'd Utobar dal 1992. Al libar, dop aver vindu tut al copi, al n e pio sta ristampa e 'l e dvinta acse un quel dificil da catar p'r i culesiunista.
In Utobar a ved la lu? 'l album
Erotica
, al so quint, cucia da 'l singul umonim in dua la
Madonna
, tulend in prest al nom
Dita
da l'at?ra pulaca
Dita Parlo
e druand di filma trat da 'l servisi futugrafic dal libar
Sex
in dal viddeo, faghend la padrona saduma?, l'inseggna 'l art dal ses e la manera ad pruvar pia??r. I atar bra? sarni cuma singui i e?
Deeper and Deeper
,
Bad Girl
,
Fever
(cover 'd un pes
jazz
dla
Peggy Lee
, vgnu fora s?l p'r al marca europeo),
Rain
e
Bye Bye Baby
.
≪
No one can love you the way I do 'cause they don't know how to love you my way, you give me fever when you kiss me, fever when you hold me tight, fever in the morning, fever all through the night.≫
≪
Ninsun'atra la t po vler be? cum a fag me parche i n sanan mia amar-at a la me manera, Ta m fa vgnir la fevra, quand ta m ba?, fevra quand ta m ti? stric fort, fevra la matina, fevra par tuta la not.≫
'L album al vend s?l sinc miglio? ad copi, un numar bas p'r i so livei. I n vanan minga be? gnanc i so film
Body of Evidence - Il corpo del reato
, cun l? ch'la ciapa un
Razzie Award
, e
Occhi di serpente
'd
Abel Ferrara
ma
Woody Allen
al la sarnis listes p'r al so film dal 1993
Ombre e nebbia
.
Discugrafia
Album
- 1983
- Madonna
- 1984
- Like a Virgin
- 1986
- True Blue
- 1989
- Like a Prayer
- 1992
- Erotica
- 1994
- Bedtime Stories
- 1998
- Ray of Light
- 2000
- Music
- 2003
- American Life
- 2005
- Confessions on a Dance Floor
- 2008
-
Hard Candy
- 2012
- MDNA
- 2015
- Rebel Heart
- 2019
- Madame X
Racolti
- 1987
- You Can Dance
- 1990
- The Immaculate Collection
- 1995
- Something to Remember
- 2001
- GHV2
- 2003
- Remixed & Revisited
- 2009
- Celebration
Da 'l Vi?
- 2006
- I'm Going to Tell You a Secret
- 2007
- The Confessions Tour
- 2010
- Sticky & Sweet Tour
Singui
- 1982
- Everybody
- 1983
- Burning Up
- 1983
- Holiday
- 1984
- Lucky Star
- 1984
- Borderline
- 1984
- Like a Virgin
- 1984
- Material Girl
- 1985
- Crazy for You
- 1985
- Angel
- 1985
- Into the Groove
- 1985
- Dress You Up
- 1985
- Gambler
- 1986
- Live to Tell
- 1986
- Papa Don't Preach
- 1986
- True Blue
- 1986
- Open Your Heart
- 1987
- La Isla Bonita
- 1987
- Who's That Girl
- 1987
- Causing a Commotion
- 1987
- The Look of Love
- 1988
- Spotlight
- 1989
- Like a Prayer
- 1989
- Express Yourself
- 1989
- Cherish
- 1989
- Oh Father
- 1989
- Dear Jessie
- 1990
- Keep It Together
- 1990
- Vogue
- 1990
- Hanky Panky
- 1990
- Justify My Love
- 1991
- Rescue Me
- 1992
- This Used to Be My Playground
- 1992
- Erotica
- 1992
- Deeper and Deeper
- 1993
- Bad Girl
- 1993
- Fever
- 1993
- Rain
- 1993
- Bye Bye Baby
- 1994
- I'll Remember
- 1994
- Secret
- 1994
- Take a Bow
- 1995
- Bedtime Story
- 1995
- Human Nature
- 1995
- You'll See
- 1996
- One More Chance
- 1996
- Love Don't Live Here Anymore
- 1996
- You Must Love Me
- 1996
- Don't Cry for Me Argentina
- 1997
- Another Suitcase in Another Hall
- 1998
- Frozen
- 1998
- Ray of Light
- 1998
- Drowned World (Substitute for Love)
- 1998
- The Power of Good-Bye
- 1999
- Nothing Really Matters
- 1999
- Beautiful Stranger
- 2000
- American Pie
- 2000
- Music
- 2000
- Don't Tell Me
- 2001
- What It Feels Like for a Girl
- 2002
- Die Another Day
- 2003
- American Life
- 2003
- Hollywood
- 2003
- Me Against the Music
- 2003
- Nothing Fails
- 2003
- Love Profusion
- 2005
- Hung Up
- 2006
- Sorry
- 2006
- Get Together
- 2006
- Jump
- 2008
- 4 Minutes
- 2008
- Give It 2 Me
- 2008
- 4 Minutes
- 2008
- Miles Away
- 2009
- Celebration
- 2009
- Revolver
- 2012
- Give Me All Your Luvin'
- 2012
- Girl Gone Wild
- 2012
- Turn Up the Radio
Culoni Sunori ad Film
- 1987
- Who's That Girl
- 1990
- I'm Breathless
- 1996
- Evita
Filmugrafia
At?ra
- 1980
-
L'oggetto del desiderio
(A Certain Sacrifice)
, regia ad
Stephen Jon Lewicki
- 1985
-
Crazy for You
(Vision Quest)
, regia 'd
Harold Becker
- 1985
-
Cercasi Susan disperatamente
(Desperately Seeking Susan)
, regia ad
Susan Seidelman
- 1986
-
Shanghai Surprise
, regia ad
Jim Goddard
- 1987
-
Who's That Girl
, regia ad
James Foley
- 1989
-
I maledetti di Broadway
(Bloodhounds of Broadway)
, regia 'd
Howard Brookner
- 1990
-
Dick Tracy
, regia ad
Warren Beatty
- 1991
-
A letto con Madonna
(Madonna: Truth or Dare)
, regia 'd
Alek Keshishian
- 1992
-
Ombre e nebbia
(Shadows and Fog)
, regia ad
Woody Allen
- 1992
-
Ragazze vincenti
(A League of Their Own)
, regia ad
Penny Marshall
- 1993
-
Body of Evidence - Il corpo del reato
(Body of Evidence)
, regia 'd
Uli Edel
- 1993
-
Occhi di serpente
(Dangerous Game)
, regia 'd
Abel Ferrara
- 1995
-
Four Rooms
, regia 'd
Allison Anders
- epi?odi "
L'ingrediente mancante
"
- 1995
-
Blue in the Face
, regia ad
Paul Auster
e
Wayne Wang
- 1996
-
Girl 6 - Sesso in linea
(Girl 6)
, regia ad
Spike Lee
- 1996
-
Evita
, regia 'd
Alan Parker
- 2000
-
Sai che c'e di nuovo?
(The Next Best Thing)
, regia ad
John Schlesinger
- 2002
-
Travolti dal destino
(Swept Away)
, regia ad
Guy Ritchie
- 2002
-
La morte puo attendere
(Die Another Day)
, regia ad
Lee Tamahori
- 2006
-
I'm Going to Tell You a Secret
, regia ad
Jonas Akerlund
- 2013
-
Il giorno dei morti
(Death Holiday:30 October-3 November)
, regia dla
Madonna
Regista
Culegament esteran
Noti